ALLEN LIEF-HEBBERS vande WAPEN-HANDELINGHE Wenscht ADAM VAN BREEN gheluck ende voorspoet.
FLAVIUS VEGETIUS, een oudt Schrijver/die by nae ons alleen overghebleven is van alle de ghene die eertijts inde Latijnsche Spraecke vander Romeynen Krijchs-ordeninghe ende Wapen(en) handelinghe gheschreven hebben/ghetuycht/ende de Historien selve gheven duydelicken ghenoech te kennen: Dat die van Romen door gheenen anderen middel meester vanden gantschen aertbodem gheworden en zijn/dan door de wackere Krijchs-handelinghe en de gestadige oeffeninge van Wapenen. Want/wat soude doch (seyt de voornoemde Auteur) teghen de menichte der Gallen/het keyne ende gheringe hoopken der Romeynen uyt gherecht hebben/Wat doch teghen de groote Hooch-Duytschen/de korte Italiaenen? Ende het is kennelicken/dat de Spangiaerts haer niet alleen in ghetal/maer oock in sterckte van lichamen te boven ginghen: Datse oock by der Africaner bedriechlicke loosheydt ende rijckdommen/als mede by der Griecken konsten ende wijsheydt/in den beginne niet en waeren te vergelijcken. Teghen al twelck nut ende oorbaerlick is gheweeest/eerstelicke(n) tot den Oorloge vern???ge/yverighe ende handige jonghe luyden te verkiesen/ende aen te nemen; deselve het rech der Wapenen ende handelinge door de Campidoctores (alsoo noemt Vegetius ende andere de Commandeurs oft Officiers/als Veldteesters/int stuck van Wapenen gheoeffent ende ervaren) blijtichlick te doen leeren ende onderwijsen: De trage ende onachtsame naer behooren te straffen; de kloecke ende willighe te loven ende te loonen; eyndelicke(n) haer tot strijdbaere mannen te maecken/ende door de voorkomen/off sy waren daer in vante vooren thuys wel onderrecht/ende ghewapent teghens alle voorvallen saecken: wel gemoet om te staten/ende haer te beschermen: als mede bereyt om den Vyandt/des noodt zijnde/onbeschreumdelick aen te tasten.
De wetenschap ende handelinghe van Wapenen baert ende boedet een mannelicke dapperheydt in het strijden. Niemandt en weest int veldt te bestaen/tgheen hy sickbetrout t'huys volkomelicken gheleert te hebben. In voeghen dat de Wapen-oeffeninghe tot het ghemeyne Welvaert in regieringhe van Landen ende Steden insonderheyt vorderlick is/ende voorspoet in't gantsch heerlegher van onbedreven volck. Dit hebben de Griecken/ende insonderheydt de Romeynen wel ghesien ende ghemerckt/met andere die haer ghevolght/ende daer by gheen kleynen baet ghevonden hebbe.
Waerom het niet sonder reden is/dat den Doorluchtighen ende Hooch-gheboren Vorst MAURITS VAN NASSAV, dese hooch-noodige Wapen-konst/nu niet luttel vervallen zijnde ende in kleynachtinghe gekomen/meteenen sonderlinghen yver ende lust opghebeurt heeft en(de) ghehandthaeft: De selve met sijn Princelicke Studien/dach ende nacht niet rustende/vereerende ende staech vermeerende met veel nieuwe inventien/ende niet min noodighe, dan Krijchs-Oversten ter wereldt souden konnen gevonden werden. Waer door oock sijne Vorstelicke Genade by alle uytheemsche Princen over gantsch Christenrijck/iae ookc daer buyten/in bysondere grootachtinghe en(de) verwonderinghe is ghekomen. Sijnde de gheheele wereldt/daer sijn Princel.(Princelicke) Excell. (Excellentie) kloecke Ooorloghs-daden eenichsins bekent zijn/eenstemmich in den loff/die den Grooten Hertoch van Venetien/ende Seremiteyt sijn Vorst. (vorstelijk) Gen. (genoegen?) toeschrijft: hem noemende/Den grootsten Capitain van sijnen tijdt.
Derhalven om mijne ghenegentheydt ende danckbaerheydt jegens soo eenen Doorluchtighen Prince te betoonen/hebbe ick tot voor-plantinghe van dese nieuwe NASSVSCHE WAPEN-HANDELINGE, alle de POSTVREN van Schildt/Spies/Rappier/Targes; en(de) voorts alle behoorlicke wapenen ende gheweer naer't leven affgebeeldt ende ten voorschijn gebracht/alsoo sijn Princel. (Princelicke) Excell. (Excellentie) tegenwoordelick deselve onder de Compagnie van sijne Lijf-wacht doet onderhouden. De welcke op dat alle Capitainen ende Crijchs-luyden niet alle vermaeckelick om aen te schouwen/maer oock dienstich om nae te volghen mochten wesen/soo hebbe ick de redenen van spreecken. Wat tijden van hervattinghen/wat woorden van bevele de Soldaten hier utwaer te nemen hebben/wordt daer duydelicken uytghedruckt/ende met cijffer ghetal/van de eerste Figuyre totde laeste toe/vervolgens aengewesen.
Aldus.
