Wiktenauer logo.png

Difference between revisions of "Martin Huntsfeld"

From Wiktenauer
Jump to navigation Jump to search
(18 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
 
{{Infobox writer
 
{{Infobox writer
| name                = [[name::Martin Huntfeltz]]
+
| name                = [[name::Martin Huntsfeld]]
 
| image                =  
 
| image                =  
 
| imagesize            =  
 
| imagesize            =  
Line 30: Line 30:
 
| notableworks        =  
 
| notableworks        =  
 
| manuscript(s)        = {{collapsible list
 
| manuscript(s)        = {{collapsible list
  | [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Codex 44.A.8]] (1452)
+
  | [[Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)|Cod. 44.A.8]] (1452)
  | [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Codex I.6.4º.3]] (1460s)
+
  | [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Cod. I.6.4º.3]] (1460s)
 
  | [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s)
 
  | [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s)
 
  | [[Codex Speyer (MS M.I.29)|MS M.I.29]] (1491)
 
  | [[Codex Speyer (MS M.I.29)|MS M.I.29]] (1491)
 
  | [[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|MS E.1939.65.341]] (1508)
 
  | [[Glasgow Fechtbuch (MS E.1939.65.341)|MS E.1939.65.341]] (1508)
  | [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|MS German Quarto 2020]] (1510s)
+
  | [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|MS Germ.quart. 2020]] (1535-40)
 
  | [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|MS 963]] (1538)
 
  | [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|MS 963]] (1538)
 +
| [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (MS Dresd.C.93/C.94)|MS Dresd. C.93/C.94]] (1542)
 +
| [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.icon. 393)|Cod.icon. 393]] (1540s)
 +
| [[Opus Amplissimum de Arte Athletica (Cod.10825/10826)|Cod.10825/10826]] (1550s)
 
}}
 
}}
 
| principal manuscript(s)=
 
| principal manuscript(s)=
Line 58: Line 61:
 
| below                =  
 
| below                =  
 
}}
 
}}
'''Martin Huntfeltz''' (Martein Hündsfelder) was an early [[century::15th century]] [[nationality::German]] [[fencing master]]. Based on his surname, he was likely born in Psie Pole, a district of present-day Wrocław, Poland; alternatively, it is possible that he was from the village of Hundsfeld, about 20 km east of Würzburg. While Huntfeltz' precise lifetime is uncertain, he seems to have died some time before the creation of [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Codex Danzig]] in 1452.<ref>His name is accompanied by the traditional blessing on the dead on [[:File:Cod.44.A.8 87r.jpg|folio 87r]].</ref> The only other thing that can be determined about his life is that his renown as a master was sufficient for [[Paulus Kal]] to include him in the list of members of the [[Fellowship of Liechtenauer]] in 1470.<ref>The Fellowship of Liechtenauer is recorded in three versions of [[Paulus Kal]]'s treatise: [[Paulus Kal Fechtbuch (MS 1825)|MS 1825]] (1460s), [[Paulus Kal Fechtbuch (Cgm 1507)|Cgm 1570]] (ca. 1470), and [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s).</ref> Attributed to Huntfeltz are teachings on [[armored fencing]] (both with the short sword and grappling), [[dagger]], and [[mounted fencing]].
+
'''Martin Huntsfeld''' (Martein Hündsfelder) was an early [[century::15th century]] [[nationality::German]] [[fencing master]]. Based on his surname, he was likely born in Psie Pole, a district of present-day Wrocław, Poland; alternatively, it is possible that he was from the village of Hundsfeld, about 20 km east of Würzburg. While Huntsfeld's precise lifetime is uncertain, he seems to have died some time before the creation of the [[Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)|Starhemberg Fechtbuch]] in 1452.<ref>His name is accompanied by the traditional blessing on the dead on [[:File:Cod.44.A.8 87r.jpg|folio 87r]].</ref> The only other thing that can be determined about his life is that his renown as a master was sufficient for [[Paulus Kal]] to include him in the list of members of the [[Fellowship of Liechtenauer]] in 1470.<ref>The Fellowship of Liechtenauer is recorded in three versions of [[Paulus Kal]]'s treatise: [[Paulus Kal Fechtbuch (MS 1825)|MS 1825]] (1460s), [[Paulus Kal Fechtbuch (Cgm 1507)|Cgm 1570]] (ca. 1470), and [[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|MS KK5126]] (1480s).</ref> Attributed to Huntsfeld are teachings on [[armored fencing]] (both with the short sword and grappling), [[dagger]], and [[mounted fencing]].
  
 
== Treatises ==
 
== Treatises ==
  
Note that the [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg]], [[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg]], and [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz]] versions of Huntfeltz' treatise on short sword fencing are erroneously credited to [[Jud Lew]], while that of [[Andre Liegniczer]] is credited to Huntfeltz.<ref>Jaquet and Walczak 2014.</ref>
+
Note that the [[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg]], [[Codex Speyer (MS M.I.29)|Salzburg]], and [[Über die Fechtkunst und den Ringkampf (MS 963)|Graz]] versions of Huntsfeld's treatise on short sword fencing are erroneously credited to [[Lew]], while that of [[Andre Lignitzer]] is credited to Huntsfeld.<ref>Jaquet and Walczak 2014.</ref>
 +
 
 +
The text of the [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Krakow]] version of Hundsfeld frequently refers to intended illustrations that were never added to the manuscript. The appropriate blank pages are included in the illustration column for reference. It's possible (though not likely, given what we know about its origins) that this manuscript was replicating another one with a complete set of illustrations; if this ever surfaces, the illustrations will be replaced.
  
 
{{master begin
 
{{master begin
Line 68: Line 73:
 
| width = 390em
 
| width = 390em
 
}}
 
}}
{| class="floated master" style="clear:both;"
+
{| class="master"
 
|-  
 
|-  
! <p>Images</p>
+
! <p>Illustrations</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Codex Danzig (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
Line 90: Line 95:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054r.jpg|1|lbl=54r}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054r.jpg|1|lbl=54r}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 124v.jpg|18|lbl=124v}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 124v.jpg|18|lbl=124v}}
| '''[130r] {{red|Item hie hebet sich an meinster lu°lben künst fechtes ÿn harnisch aüß den vier hüte~ zü füß vnd zü kanff ~}}
+
| <p>[130r] {{red|b=1|Item hie hebet sich an meinster lu°lben künst fechtes ÿn harnisch aüß den vier hüte~ zü füß vnd zü kanff ~}}</p>
  
Wer ab sÿnnett<br/>Fechtes zu füß begÿnnet<br/>der schik sin sper<br/>zu ytlichem an heben recht were<br/>Nÿm den vor stich an forch<br/>spring vñ setz ÿm an<br/>zueck das gesicht ym ann<br/>Wiltu vor stechenn<br/>Mit zueckenn wer ler prechen<br/>Mer wil er ziehenn<br/>Von scheiden wil fliehenn<br/>So solt im nohenn<br/>Vnd weißlichenn wart des fohenn  
+
<p>Wer ab sÿnnett<br/>Fechtes zu füß begÿnnet<br/>der schik sin sper<br/>zu ytlichem an heben recht were<br/>Nÿm den vor stich an forch<br/>spring vñ setz ÿm an<br/>zueck das gesicht ym ann<br/>Wiltu vor stechenn<br/>Mit zueckenn wer ler prechen<br/>Mer wil er ziehenn<br/>Von scheiden wil fliehenn<br/>So solt im nohenn<br/>Vnd weißlichenn wart des fohenn</p>
| '''[100v] {{red|Das ist Maister Merteins hüncz feldes Fechten In harnckh auß vier hutñ}}
+
| <p>[100v] {{red|b=1|Das ist Maister Merteins hüncz feldes Fechten In harnckh auß vier hutñ}}</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 112: Line 117:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|1|lbl=125r}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|1|lbl=125r}}
| '''[130v] {{red|Die erst hu°tt}}
+
| <p>[130v] {{red|b=1|Die erst hu°tt}}</p>
{{red|Item}} Nÿm din schwertt In beyde hende vnd schutt daß krefftiglichen vnd küm in den hangendenn ortt zu dem rechte~ or vnd stich ÿm zu dem gesicht oder wo das ist Wertt ers so zuck vnd gee durch mit dem stich vnd setz im an hals vnd wenn du hast Im an gesetz so schlag din schwertt vnter den rechte~ vchsenn vnd tring In also vor dir hÿnn ~
+
 
| {{red|Itm~}} das ist diey erst hüt  
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm din schwertt In beyde hende vnd schutt daß krefftiglichen vnd küm in den hangendenn ortt zu dem rechte~ or vnd stich ÿm zu dem gesicht oder wo das ist Wertt ers so zuck vnd gee durch mit dem stich vnd setz im an hals vnd wenn du hast Im an gesetz so schlag din schwertt vnter den rechte~ vchsenn vnd tring In also vor dir hÿnn ~</p>
Nÿm das swert payde hendt Vnd schucze das kreftikliche~ vnd küm In den hange~den Ort / zu dem Rechtñ Or / Vnd stich Im zü dem gesicht Vnd secz im an in das gesicht Oder wo das ist weret ers so zück Vnd gee durch mit dem stich Vnd secz im an als vor vnd wen dü im hast an geseczt so schlach dein swert vnder dein rechcz vchsen vnd dring In also von dier hin :
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} das ist diey erst hüt</p>
 +
 
 +
<p>Nÿm das swert payde hendt Vnd schucze das kreftikliche~ vnd küm In den hange~den Ort / zu dem Rechtñ Or / Vnd stich Im zü dem gesicht Vnd secz im an in das gesicht Oder wo das ist weret ers so zück Vnd gee durch mit dem stich Vnd secz im an als vor vnd wen dü im hast an geseczt so schlach dein swert vnder dein rechcz vchsen vnd dring In also von dier hin :</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|1|lbl=272r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|1|lbl=272r}}
 
|  
 
|  
Line 131: Line 138:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054v.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055r.jpg|1|lbl=55r|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 054v.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055r.jpg|1|lbl=55r|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|2|lbl=-}}
| {{red|Item}} Ein anders  
+
| <p>{{red|b=1|Item}} Ein anders</p>
Stich im zu dem halß als vor wertt ers mit dem vordern ortt von siner lincken hãt vnd setz ab so fal im mit der lincken hãt an sin schwertt bÿ dem ortt vnd wieß im den stich ab ~ vnd stich ym mit der rechte~ hant krefftiglichenn zu den hodenn wurtt er des stichs gewar vnd valt dir auch in das schwertt So loß im din schwertt fur die fuß vallenn vnd foch oder begriff den selben arm vnd brich ÿn ÿm als du dan woll weÿßtt
+
 
| {{red|Itm~ e}}in ander  
+
<p>Stich im zu dem halß als vor wertt ers mit dem vordern ortt von siner lincken hãt vnd setz ab so fal im mit der lincken hãt an sin schwertt bÿ dem ortt vnd wieß im den stich ab ~ vnd stich ym mit der rechte~ hant krefftiglichenn zu den hodenn wurtt er des stichs gewar vnd valt dir auch in das schwertt So loß im din schwertt fur die fuß vallenn vnd foch oder begriff den selben arm vnd brich ÿn ÿm als du dan woll weÿßtt</p>
stich im Zu als vor / Weret ers mit dem voderñ ort sein lingen hant / vnd secz ab so fall Im mit der linggen handt In sein swert pei dem ort vnd weiß Im den stich ab vnd stich in mit der rechten hãdt crefftiklichñ Zü den hodñ Wiert er des stichß gewar vñ Feldt dier In das swert so Wirf dein swert Im fir die fieß vnd fach in oder be greiff im den selbñ arm~ vñd prich in im als du wol wayst :
+
| <p>{{red|b=1|Itm~ e}}in ander</p>
 +
 
 +
<p>stich im Zu als vor / Weret ers mit dem voderñ ort sein lingen hant / vnd secz ab so fall Im mit der linggen handt In sein swert pei dem ort vnd weiß Im den stich ab vnd stich in mit der rechten hãdt crefftiklichñ Zü den hodñ Wiert er des stichß gewar vñ Feldt dier In das swert so Wirf dein swert Im fir die fieß vnd fach in oder be greiff im den selbñ arm~ vñd prich in im als du wol wayst :</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 272r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 159: Line 168:
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|3|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|3|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item Ein anders
 
  
Auch machstu auß der obern hutt mit dem knopff des schwertes ym zu dem haupt schlagenn Oder auff die arm bug des vorderenn fusses Vnd will er dir dz werenn wen du ym schlechst noch den dem kniebogenn vnd wil dich obenn vber lauffenn so versetz Im den schlag mit dem gehultz ab vnd setz Im den ort in sin gesichtt
+
<p>Item Ein anders</p>
 +
 
 +
<p>Auch machstu auß der obern hutt mit dem knopff des schwertes ym zu dem haupt schlagenn Oder auff die arm bug des vorderenn fusses Vnd will er dir dz werenn wen du ym schlechst noch den dem kniebogenn vnd wil dich obenn vber lauffenn so versetz Im den schlag mit dem gehultz ab vnd setz Im den ort in sin gesichtt</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} ein anders
 
  
auch magstu auß der oberñ hüt mit dem kloß des swertes In zü dem haubt schlachñ ode° die arm~ pich ... vor ...ten hant ..er in die ... des foderñ fusses vnd wil er dier des weren wen du in stichst nach der knie püg vñ wil dich obñ yber lauffen so ver secz Im den schlag mit dem hilcz vnd secz in den ort in sein gesicht
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} ein anders</p>
 +
 
 +
<p>auch magstu auß der oberñ hüt mit dem kloß des swertes In zü dem haubt schlachñ ode° die arm~ pich ... vor ...ten hant ..er in die ... des foderñ fusses vnd wil er dier des weren wen du in stichst nach der knie püg vñ wil dich obñ yber lauffen so ver secz Im den schlag mit dem hilcz vnd secz in den ort in sein gesicht</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273r.jpg|1|lbl=273r}}
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273r.jpg|1|lbl=273r}}
Line 180: Line 191:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055v.jpg|1|lbl=55v}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 055v.jpg|1|lbl=55v}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|4|lbl=-}}
| Item was man mit dem knauff schlecht dz heissent '''[131r]''' die dünder schleg du ein auch vnder die ougenn schlagenn in daß visier ~
+
| <p>Item was man mit dem knauff schlecht dz heissent [131r] die dünder schleg du ein auch vnder die ougenn schlagenn in daß visier ~</p>
| {{red|Itm~}} Was man mit dem knopff schlecht das hayssñ die demer schlech du magst in auch vnder die augen in das visier da mit schlachen ~  
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Was man mit dem knopff schlecht das hayssñ die demer schlech du magst in auch vnder die augen in das visier da mit schlachen ~</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|1|lbl=273v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|1|lbl=273v}}
 
|  
 
|  
Line 202: Line 213:
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|5|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|5|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Itm~ merck wiltu eynenn vber danck in dem kreiß vmb furenn so griff nach eyne~ finger zu der lincke~ hant vnd brich vbersich oder stich ym obenn zu dem hantschuch in die hant vber sich vnd fur In auß dem kreiß dz ist gut vnd auch vorborge~
+
 
 +
<p>Itm~ merck wiltu eynenn vber danck in dem kreiß vmb furenn so griff nach eyne~ finger zu der lincke~ hant vnd brich vbersich oder stich ym obenn zu dem hantschuch in die hant vber sich vnd fur In auß dem kreiß dz ist gut vnd auch vorborge~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
'''[101r]''' {{red|Itm~}} Merck auß eine~ kraÿß vber seine~ kreyß vber sein danck so greyff  nach einem finger zu [der linc]kñ vñ [prich] vbe[rsich] Od[er] stich im obn in die hantschuech In dye hant vñ heb das swert mit der hant vber sich vnd fyere in auß dem krayß / wisse daß ist guet vnd auch verporgen ~ (completed based on Danzig)
+
 
 +
<p>[101r] {{red|b=1|Itm~}} Merck auß eine~ kraÿß vber seine~ kreyß vber sein danck so greyff  nach einem finger zu [der linc]kñ vñ [prich] vbe[rsich] Od[er]<ref>completed based on Danzig</ref> stich im obn in die hantschuech In dye hant vñ heb das swert mit der hant vber sich vnd fyere in auß dem krayß / wisse daß ist guet vnd auch verporgen ~</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 273v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 224: Line 237:
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|6|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|6|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item wiltu eyne~ man werffenn der dir hat an gesetz so vber griff mit der lincken hant vber sin lincke vnd nym daß gewiechtt peÿ syne~ lincken elnboge~
+
 
 +
<p>Item wiltu eyne~ man werffenn der dir hat an gesetz so vber griff mit der lincken hant vber sin lincke vnd nym daß gewiechtt peÿ syne~ lincken elnboge~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} Wiltu einen man werffe~ der dier hat an gesacz so vber greyff mit linckñ vber sein lincke vnd nim das gewicht pey seinem lincken elpoge~ vnd das ist g[ut]
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Wiltu einen man werffe~ der dier hat an gesacz so vber greyff mit linckñ vber sein lincke vnd nim das gewicht pey seinem lincken elpoge~ vnd das ist g[ut]</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 242: Line 257:
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|7|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|7|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item wider daß wan er griffen will so prich im die hant vorn bÿ dem glitt mit dem schwertt
+
 
| {{red|Itm~}} ein pruch wider das /
+
<p>Item wider daß wan er griffen will so prich im die hant vorn bÿ dem glitt mit dem schwertt</p>
wen er durch greÿffen will so prich Im die handt vore~ pey dem~ gelidt mit deinem swert
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} ein pruch wider das /</p>
 +
 
 +
<p>wen er durch greÿffen will so prich Im die handt vore~ pey dem~ gelidt mit deinem swert</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 261: Line 278:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|1|lbl=56v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|1|lbl=56v|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|8|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|8|lbl=-}}
| {{red|b=1|Die ander hu°t}}
+
| <p>{{red|b=1|Die ander hu°t}}</p>
{{red|Item}} Nÿm daß schwert in beidenn hend vnd halt es vber dyn knye vnd gee zu dem man Sticht er dir vnte~ zu wind im nicht Sunder setz ym an sin gesicht
+
 
| {{red|b=1|Das ist die ander huet}}
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm daß schwert in beidenn hend vnd halt es vber dyn knye vnd gee zu dem man Sticht er dir vnte~ zu wind im nicht Sunder setz ym an sin gesicht</p>
{{red|Nym}} das swert in paÿde hende vñ halde es vber dein knÿe vnd gee zu dem man / sticht er dier vnden zü so wer im nicht / sunder secz im an sein gesicht
+
| <p>{{red|b=1|Das ist die ander huet}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Nym}} das swert in paÿde hende vñ halde es vber dein knÿe vnd gee zu dem man / sticht er dier vnden zü so wer im nicht / sunder secz im an sein gesicht</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|1|lbl=274v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|1|lbl=274v}}
 
|  
 
|  
Line 279: Line 298:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|9|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|9|lbl=-}}
| Itm~ sticht er obenn zu Eß sy zu dem gesicht oder wo es sÿ daß soltu werenn …
+
| <p>Itm~ sticht er obenn zu Eß sy zu dem gesicht oder wo es sÿ daß soltu werenn…</p>
| {{red|Itm~}} sticht er dier obñ zu es sey zu dem gesicht oder wo es ist das soltu were~
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} sticht er dier obñ zu es sey zu dem gesicht oder wo es ist das soltu were~</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 294: Line 313:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|10|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|10|lbl=-}}
| vnd setz ym den stich ab mit dem vordern teill dines schwertes vnd setz Im In daß gesicht oder in den dru<sup>e</sup>ssell vnd schlag din swertt vnter dÿn vchßenn vnd dring vor dich
+
| <p>vnd setz ym den stich ab mit dem vordern teill dines schwertes vnd setz Im In daß gesicht oder in den dru<sup>e</sup>ssell vnd schlag din swertt vnter dÿn vchßenn vnd dring vor dich</p>
| {{red|Itm~}} so secz im den stich ab • mit dem forderñ tail deines swertes Vnd secz im in das <del>deines swertes</del> gesicht oder an die drossel vnd schlach dein swert vnder dein vchsen vnd dring vir dich
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} so secz im den stich ab • mit dem forderñ tail deines swertes Vnd secz im in das <del>deines swertes</del> gesicht oder an die drossel vnd schlach dein swert vnder dein vchsen vnd dring vir dich</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 309: Line 328:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 056v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|11|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|11|lbl=-}}
| Item Oder setz ab zwuschen dinen beyde~ hende~ vnd far ym mit dem knopff vmb sin hals vñ vor setz ym mit dyne~ rechte~ fuß vnd fell in also ~  
+
| <p>Item Oder setz ab zwuschen dinen beyde~ hende~ vnd far ym mit dem knopff vmb sin hals vñ vor setz ym mit dyne~ rechte~ fuß vnd fell in also ~</p>
| '''[101v]''' {{red|Itm~}} oder secz ab zwischen deinem zweÿen henden Vnd far Im mit dem knopff vmb sein halß vnd versecz Im mit deine~z Rechtñ fueß vnd fell in also
+
| <p>[101v] {{red|b=1|Itm~}} oder secz ab zwischen deinem zweÿen henden Vnd far Im mit dem knopff vmb sein halß vnd versecz Im mit deine~z Rechtñ fueß vnd fell in also</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 274v.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 326: Line 345:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|1|lbl=57r}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|1|lbl=57r}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|12|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|12|lbl=-}}
| '''[131v] {{red|Ein bruch}}
+
| <p>[131v] {{red|b=1|Ein bruch}}</p>
Item Nym daß arms war vnd drÿtt vmb vnd tribe den arm bruch
+
 
| {{red|Itm~}} ein prüch Wider das
+
<p>Item Nym daß arms war vnd drÿtt vmb vnd tribe den arm bruch</p>
Nÿm des arm~es war vnd reid vmb vnd treib den arm pruch
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} ein prüch Wider das</p>
 +
 
 +
<p>Nÿm des arm~es war vnd reid vmb vnd treib den arm pruch</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|1|lbl=275r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|1|lbl=275r}}
 
|  
 
|  
Line 343: Line 364:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|13|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|13|lbl=-}}
| Item Aber far vber mit der hantt vber syn vor gesetzen hant vnd zuch In zu dir vnd brich vnd setz Im ann ~
+
| <p>Item Aber far vber mit der hantt vber syn vor gesetzen hant vnd zuch In zu dir vnd brich vnd setz Im ann ~</p>
| {{red|Itm~}} oder Far vber mit der hant hab vber sein vor gesaczte handt vnd zuch zu dier vnd prich vnd secz an
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder Far vber mit der hant hab vber sein vor gesaczte handt vnd zuch zu dier vnd prich vnd secz an</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 358: Line 379:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|14|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|14|lbl=-}}
| Item oder wechsell <del>vnte~</del> durch vnd setz ab mit dem kloßem
+
| <p>Item oder wechsell <del>vnte~</del> durch vnd setz ab mit dem kloßem</p>
| {{red|Itm~}} oder wechsel durch vnd secz ab mit dem kloß
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder wechsel durch vnd secz ab mit dem kloß</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 382: Line 403:
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|15|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|15|lbl=-}}
 
| {{red|b=1|Ein bruch}}
 
| {{red|b=1|Ein bruch}}
<br/>
+
 
Item bich dz Nym des kloßes war mit der lincke~ hant vnd stos ym dz swertt in den ruckenn vnd stich Im vnde~ zu den hodenn ~
+
<p><br/></p>
 +
 
 +
<p>Item bich dz Nym des kloßes war mit der lincke~ hant vnd stos ym dz swertt in den ruckenn vnd stich Im vnde~ zu den hodenn ~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} also prich das
 
  
Nÿm klosses war mit der lincke~ vnd stoß Im das swert hinder ruck vnd stich vnden zu den hodñ
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} also prich das</p>
 +
 
 +
<p>Nÿm klosses war mit der lincke~ vnd stoß Im das swert hinder ruck vnd stich vnden zu den hodñ</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
  
Line 405: Line 429:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|1|lbl=57v}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|1|lbl=57v}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|16|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|16|lbl=-}}
| {{red|b=1|Die dritte hu°tt}}
+
| <p>{{red|b=1|Die dritte hu°tt}}</p>
{{red|Item}} Nÿm dz swertt in bede hende vnd ste in dem gehenck bÿ der rechten sytenn Also das der linck fuß fur stee vnd geuere~ vff dich stichett oder wolt schlagen mit dem kloß oder will dir an setze~ so stich im zu sÿner versatzung in die hant ~
+
 
| {{red|b=1|Das ist die dritt huett}}
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm dz swertt in bede hende vnd ste in dem gehenck bÿ der rechten sytenn Also das der linck fuß fur stee vnd geuere~ vff dich stichett oder wolt schlagen mit dem kloß oder will dir an setze~ so stich im zu sÿner versatzung in die hant ~</p>
{{red|Itm~}} Nim das swert In payde hendt vnd ste In dem gehenge pey der Rechtñ Seytñ also das der linck fueß for / Stee vnd wen gener auff dich sticht oder will schlagñ Zu deiner vorgesacztñ handt
+
| <p>{{red|b=1|Das ist die dritt huett}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Nim das swert In payde hendt vnd ste In dem gehenge pey der Rechtñ Seytñ also das der linck fueß for / Stee vnd wen gener auff dich sticht oder will schlagñ Zu deiner vorgesacztñ handt</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275r.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 429: Line 455:
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|17|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|17|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Itm~ oder stich vber sin hant duech vnd vber sin swertt vnd druck den knopff zu der erdenn vnd setz Im an
+
 
 +
<p>Itm~ oder stich vber sin hant duech vnd vber sin swertt vnd druck den knopff zu der erdenn vnd setz Im an</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} Oder stich Vber seiner handt durch Vnd vber sein swert <del>durch</del> vn druck den knopff zu der erdñ vnd secz an
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Oder stich Vber seiner handt durch Vnd vber sein swert <del>durch</del> vn druck den knopff zu der erdñ vnd secz an</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|1|lbl=275v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|1|lbl=275v}}
 
|  
 
|  
Line 454: Line 482:
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|18|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|18|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Itm~ nÿm vnd schlag mit dem knopff zu dem vor gesatzttem elnbogenn
+
 
 +
<p>Itm~ nÿm vnd schlag mit dem knopff zu dem vor gesatzttem elnbogenn</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} Oder schlach Im züu mit dem knopff zu dem vorgesaczñ elpogñ
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Oder schlach Im züu mit dem knopff zu dem vorgesaczñ elpogñ</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 471: Line 501:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|1|lbl=58r|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 057v.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|1|lbl=58r|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|19|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|19|lbl=-}}
| Itm~ oder schlag Im vnde~ zu dem elnbogem vnd dz swertt wider gefast by der klÿngem vnd vnder '''[132r]''' der gerechte~ vchsenn oder vff dz knye ~
+
| <p>Itm~ oder schlag Im vnde~ zu dem elnbogem vnd dz swertt wider gefast by der klÿngem vnd vnder [132r] der gerechte~ vchsenn oder vff dz knye ~</p>
| {{red|Itm~}} oder schlach Im vndn zuu dem elpogen Vnd das swerdt wider gefast pey der klingñ vñ vnter das recht vchsen oder auff das knÿe /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder schlach Im vndn zuu dem elpogen Vnd das swerdt wider gefast pey der klingñ vñ vnter das recht vchsen oder auff das knÿe /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 486: Line 516:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|20|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|20|lbl=-}}
| Itm~ felt er dir in dz swertt in der mitten das geschiecht gern von zagheitt so rausch <del>auch</del> auff
+
| <p>Itm~ felt er dir in dz swertt in der mitten das geschiecht gern von zagheitt so rausch <del>auch</del> auff</p>
| '''[102r]''' {{red|Itm~}} Feldt er dier In das swerdt in der mitte das geeschicht gerñ võ zagkaÿt so zew°n im rasch auß /
+
| <p>[102r] {{red|b=1|Itm~}} Feldt er dier In das swerdt in der mitte das geeschicht gerñ võ zagkaÿt so zew°n im rasch auß /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|4|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 501: Line 531:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 058r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|21|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|21|lbl=-}}
| Itm~<sup> felt </sup>er dir in die spitzenn so hab dz swertt vber daß haupt vnd nÿm dz schwertt in beyde hende vnd rück an dich vnd schlag In zu der vordern hãt die er hat fier gesetz oder zu der knÿepug vnd griff wider dz schwertt mit der clingem vnd geleg vff daß knye ~
+
| <p>Itm~<sup> felt </sup>er dir in die spitzenn so hab dz swertt vber daß haupt vnd nÿm dz schwertt in beyde hende vnd rück an dich vnd schlag In zu der vordern hãt die er hat fier gesetz oder zu der knÿepug vnd griff wider dz schwertt mit der clingem vnd geleg vff daß knye ~</p>
| {{red|Itm~}} feldt er dier in die spitz so heb das swert vber das haubt Vñ nym das swertt in payde hendte vñ ruck an dich Vñ schlach Im zuu der forderñ handt dye er hat fyr geczt Oder zuw der knie pich Vnd pegreÿff Wider das swert mit klingñ Vnd gelegt auff das knye
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} feldt er dier in die spitz so heb das swert vber das haubt Vñ nym das swertt in payde hendte vñ ruck an dich Vñ schlach Im zuu der forderñ handt dye er hat fyr geczt Oder zuw der knie pich Vnd pegreÿff Wider das swert mit klingñ Vnd gelegt auff das knye</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 275v.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 519: Line 549:
 
|  
 
|  
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|22|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|1|lbl=125v|p=1}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125r.jpg|22|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|1|lbl=125v|p=1}}
| {{red|b=1|Die vierde hu°t}}
+
| <p>{{red|b=1|Die vierde hu°t}}</p>
{{red|Item}} Nÿm das schwertt vnter die rechten vchsen vnd ge an den man mit an setzen vnd setz ÿm an daß gesicht wertt ers so ruck oder setz ym an den drÿssell oder an die achssell oder vnder die vchsen vnd dring yn also von dir hÿn vnd wenn du hast an gesetzett so loß ÿn nicht ab kümenn so mag er weder geschlagenn noch gestechen wan es wirtt ÿm zu° kurtz vnd dz ist die künst daß wiesse ~
+
 
| {{red|b=1|Dye Vyert huodt /}}
+
<p>{{red|b=1|Item}} Nÿm das schwertt vnter die rechten vchsen vnd ge an den man mit an setzen vnd setz ÿm an daß gesicht wertt ers so ruck oder setz ym an den drÿssell oder an die achssell oder vnder die vchsen vnd dring yn also von dir hÿn vnd wenn du hast an gesetzett so loß ÿn nicht ab kümenn so mag er weder geschlagenn noch gestechen wan es wirtt ÿm zu° kurtz vnd dz ist die künst daß wiesse ~</p>
{{red|Itm~}} Nÿm das swertt vnder das recht vchsen vnd gee an den man mit an seczñ vnd secz Im an an das gesicht / wert erß so zuck oder secz Im an dye drossel Oder an dye achselñ oder vnd° die vchsñ vnd dring  in also von dier hin vnd wen du hast an gescztt so laß in nicht ab ku~en vñ wil er <del>dier</del> den zu dier mit schlegñ vñ mit den knopff arbettñ Volg Im nach mit nach rayssñ vñ laß in nich kume~ so mach er weder geschlagñ noch gestechñ wan es wiert im zu kurcz vñ das ist die kunst das wisse /
+
| <p>{{red|b=1|Dye Vyert huodt /}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Nÿm das swertt vnder das recht vchsen vnd gee an den man mit an seczñ vnd secz Im an an das gesicht / wert erß so zuck oder secz Im an dye drossel Oder an dye achselñ oder vnd° die vchsñ vnd dring  in also von dier hin vnd wen du hast an gescztt so laß in nicht ab ku~en vñ wil er <del>dier</del> den zu dier mit schlegñ vñ mit den knopff arbettñ Volg Im nach mit nach rayssñ vñ laß in nich kume~ so mach er weder geschlagñ noch gestechñ wan es wiert im zu kurcz vñ das ist die kunst das wisse /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|1|lbl=276r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|1|lbl=276r}}
 
|  
 
|  
Line 544: Line 576:
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|2|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|2|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item merck alles daß dü willt ansetzen daß setz in das gesicht oder an den dru<sup>e</sup>ssel oder an die lincke achsell oder vnten an die vchsen vnd alweg vnte~ die die rechten vchsen vnd dring In also vor dir hin wegtt  
+
 
| {{red|b=1|Daß ist von an seczñ}}
+
<p>Item merck alles daß dü willt ansetzen daß setz in das gesicht oder an den dru<sup>e</sup>ssel oder an die lincke achsell oder vnten an die vchsen vnd alweg vnte~ die die rechten vchsen vnd dring In also vor dir hin wegtt</p>
{{red|Itm~}} merck alles das du an wild secze~ das secz an an das gesicht Oder an dye drossel oder an dye linck achksel Oder vnder vichsen vñ dring In also von dyer hin
+
| <p>{{red|b=1|Daß ist von an seczñ}}</p>
 +
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} merck alles das du an wild secze~ das secz an an das gesicht Oder an dye drossel oder an dye linck achksel Oder vnder vichsen vñ dring In also von dyer hin</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 570: Line 604:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|3|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|3|lbl=-}}
| '''[132v] {{red|Nota}}
+
| <p>[132v] {{red|b=1|Nota}}</p>
{{red|Item}} Merck eben setz du Im an die rechte syten so tritt so trit ab mit dem lincken fuß oder setz du Im an den lincken siten So tritt ab mit dem rechte~ fuß vnd lauff fier dich vnd truck In vff ein siten vnd lest er die siten so stos in vff die hauben wis daß ist das krenckest an dem menschen
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Merck eben setz du Im an die rechte syten so tritt so trit ab mit dem lincken fuß oder setz du Im an den lincken siten So tritt ab mit dem rechte~ fuß vnd lauff fier dich vnd truck In vff ein siten vnd lest er die siten so stos in vff die hauben wis daß ist das krenckest an dem menschen</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
'''[102v]''' {{red|Itm~}} merck ebñ secz tu im an / an die rechtñ seitñ so trit ab mit dem linckñ fueß oder secztu Im an / an der lincke~ seÿtñ so trit mit dem rechtñ Fueß vnd lauff Fyr dich vnd druck In auff ein seÿttñ vnd lest er dier die seyttñ so stoß in auff dye haubñ Wisse das ist das crenkist an dem menschñ /
+
 
 +
<p>[102v] {{red|b=1|Itm~}} merck ebñ secz tu im an / an die rechtñ seitñ so trit ab mit dem linckñ fueß oder secztu Im an / an der lincke~ seÿtñ so trit mit dem rechtñ Fueß vnd lauff Fyr dich vnd druck In auff ein seÿttñ vnd lest er dier die seyttñ so stoß in auff dye haubñ Wisse das ist das crenkist an dem menschñ /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 590: Line 626:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059v.jpg|1|lbl=59v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 059v.jpg|1|lbl=59v|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|4|lbl=-}}
| Item Merck wen du Im hast an gesetz vnd ist er lenger dan du So truck also glich fur dich hin dz der ort vber sich auff gee vnd In woll in die ringenn gesetz ~
+
| <p>Item Merck wen du Im hast an gesetz vnd ist er lenger dan du So truck also glich fur dich hin dz der ort vber sich auff gee vnd In woll in die ringenn gesetz ~</p>
| {{red|Itm~}} merck wen du Im hast an gesecz vnd ist er lenge~ den du so druck also gleich Fÿr dich hin ab das der ort vber sich auf gee vnd Im wol in die ringe geseczt
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} merck wen du Im hast an gesecz vnd ist er lenge~ den du so druck also gleich Fÿr dich hin ab das der ort vber sich auf gee vnd Im wol in die ringe geseczt</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 615: Line 651:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|5|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|5|lbl=-}}
| {{red|b=1|Nota}}
+
| <p>{{red|b=1|Nota}}</p>
{{red|Item}} Vnd ist er kurtzer dan du So loß din swertt mit der hant ab sinckenn bis auff die rechte hu<sup>e</sup>ff vnd also far vber sich vff mit dem ortt vnd vnder die ring wol gesatz als vor vnd loß in nicht ab kümen vnd wil er dan mit dem kloß arbeyte~ so merck dz noch volgenn mit dem ortt So kan er zu keynem andern kümen vñ ist gu°tt ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Vnd ist er kurtzer dan du So loß din swertt mit der hant ab sinckenn bis auff die rechte hu<sup>e</sup>ff vnd also far vber sich vff mit dem ortt vnd vnder die ring wol gesatz als vor vnd loß in nicht ab kümen vnd wil er dan mit dem kloß arbeyte~ so merck dz noch volgenn mit dem ortt So kan er zu keynem andern kümen vñ ist gu°tt ~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} Vnd ist er kyrcze~ wen du so laß dein swert mit der hant ab sinckñ vncz auff die recht hyff vnd also far yber sich auff mit dem ortt vñ vntter dye ring wol gesaczt als vor vñ laß nit ab ku~en vñ wil er den mit dem kloß arbaitten so merck das nach volgñ mit dem ortt so kan er zu kaine~z dingñ kume~ das ist zu merckñ vñ ist guett
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Vnd ist er kyrcze~ wen du so laß dein swert mit der hant ab sinckñ vncz auff die recht hyff vnd also far yber sich auff mit dem ortt vñ vntter dye ring wol gesaczt als vor vñ laß nit ab ku~en vñ wil er den mit dem kloß arbaitten so merck das nach volgñ mit dem ortt so kan er zu kaine~z dingñ kume~ das ist zu merckñ vñ ist guett</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 630: Line 668:
 
| <p>[28] </p>
 
| <p>[28] </p>
  
{{red|b=1|Mark the counter against the attack to the face or wherever it may be}}
+
<p>{{red|b=1|Mark the counter against the attack to the face or wherever it may be}}</p>
  
Stab him below to the hand that he has set forward on the blade, and thus lead him from the circle.
+
<p>Stab him below to the hand that he has set forward on the blade, and thus lead him from the circle.</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
  
Line 642: Line 680:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|6|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|6|lbl=-}}
| {{red|b=1|Ein bruch wider die ansetzüng}}
+
| <p>{{red|b=1|Ein bruch wider die ansetzüng}}</p>
{{red|Item}} Merck wider daß ansetzüng In das gesicht oder wuer daß sÿe daß brich also
 
  
Sstich in vnte~ in die hant die er hat vor gesetz auff die clingen vnd fier In also avß dem kreyß ~  
+
<p>{{red|b=1|Item}} Merck wider daß ansetzüng In das gesicht oder wuer daß sÿe daß brich also</p>
 +
 
 +
<p>Sstich in vnte~ in die hant die er hat vor gesetz auff die clingen vnd fier In also avß dem kreyß ~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} merck wider das an secze~ / in das gesigt oder wo das seÿ das prich also
 
  
stich in vnden in dye handt dier er hat fyr geseczt auff der klingñ vñ fyer In alsso auß den krayß /
+
<p>{{red|b=1|Itm~}} merck wider das an secze~ / in das gesigt oder wo das seÿ das prich also</p>
 +
 
 +
<p>stich in vnden in dye handt dier er hat fyr geseczt auff der klingñ vñ fyer In alsso auß den krayß /</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
  
Line 666: Line 706:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|7|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|7|lbl=-}}
| '''[133r]''' Item Oder stich In vber seyn vor gesatzten hantt vnd druck dz swertt vnd den knopff nÿder zu der erden vnd setz Im ann ~
+
| <p>[133r] Item Oder stich In vber seyn vor gesatzten hantt vnd druck dz swertt vnd den knopff nÿder zu der erden vnd setz Im ann ~</p>
| {{red|Itm~}} oder stich Im vber seine forgesaczte handt vnd dürch das swerdt vñ durch den knopff nider zuder erden vñ secz Im an /  
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder stich Im vber seine forgesaczte handt vnd dürch das swerdt vñ durch den knopff nider zuder erden vñ secz Im an /</p>
 
|  
 
|  
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276v.jpg|1|lbl=276v|p=1}}
 
{{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276v.jpg|1|lbl=276v|p=1}}
Line 691: Line 731:
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|8|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|8|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item Oder setz Im ab zwischen dÿnen beÿdenn henden mit dem knopff gestossen fur den hals vnd vnte~ mit dem rechten peÿn getretten hinter syn linkes vnd dan vber geworffen
+
 
 +
<p>Item Oder setz Im ab zwischen dÿnen beÿdenn henden mit dem knopff gestossen fur den hals vnd vnte~ mit dem rechten peÿn getretten hinter syn linkes vnd dan vber geworffen</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
'''[103r]''' {{red|Itm~}} oder secz Im ab zwische~ deine~ paÿden hendñ vnd mit dem knopff gestossen fir den halß vñ vnden mit dem rechtñ payn getretten hinders sein linckes vnd dar vber gbarffen /
+
 
 +
<p>[103r] {{red|b=1|Itm~}} oder secz Im ab zwische~ deine~ paÿden hendñ vnd mit dem knopff gestossen fir den halß vñ vnden mit dem rechtñ payn getretten hinders sein linckes vnd dar vber gbarffen /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 276v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 707: Line 749:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|1|lbl=60v}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|1|lbl=60v}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|9|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|9|lbl=-}}
| Item oder setz Im ab mit dem ort vnd Im angesetz an sin gesichtt
+
| <p>Item oder setz Im ab mit dem ort vnd Im angesetz an sin gesichtt</p>
| {{red|Itm~}} oder seczt Im ab mit dem ort vnd Im ab vñ Im an gesaczt an sein angesicht /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder seczt Im ab mit dem ort vnd Im ab vñ Im an gesaczt an sein angesicht /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 722: Line 764:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 060v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|10|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|10|lbl=-}}
| Item Oder durch wechsell mit dem knopff vnd setz Im do mit ab ~
+
| <p>Item Oder durch wechsell mit dem knopff vnd setz Im do mit ab ~</p>
| {{red|Itm~}} der durch wechsel / mit dem knopff vñ seczt da mit ab /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} der durch wechsel / mit dem knopff vñ seczt da mit ab /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 746: Line 788:
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|11|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|11|lbl=-}}
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item Ob er die hant hatt vmb gewantt auff des clingen / stich ym oben In die finger vbersich auff ~
+
 
 +
<p>Item Ob er die hant hatt vmb gewantt auff des clingen / stich ym oben In die finger vbersich auff ~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} ob er dye hant hat vmb gewant auff der klinge~ so stich In obe~ in dye finger vnd heb vber sich auff /
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} ob er dye hant hat vmb gewant auff der klinge~ so stich In obe~ in dye finger vnd heb vber sich auff /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 277r.jpg|1|lbl=277r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 277r.jpg|1|lbl=277r}}
 
|  
 
|  
Line 771: Line 815:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|12|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|12|lbl=-}}
| {{red|b=1|Ein bruch wider die ansetzüng}}
+
| <p>{{red|b=1|Ein bruch wider die ansetzüng}}</p>
{{red|Item}} wider daß an setzenn Stich Im vntte~ durch sint hant vnd vber sin swertt vnd schlag den knauff vber sin lincke hant vnd druck do mit nider vnd setz Im ann ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} wider daß an setzenn Stich Im vntte~ durch sint hant vnd vber sin swertt vnd schlag den knauff vber sin lincke hant vnd druck do mit nider vnd setz Im ann ~</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} aber ein pruch wider das an seczen stich Im vnden dürch sein handt vñ vber sein swerdt vñ erpuer den knopff vber sein linke handt vñ ruck da mit Inder vñ secz Im an /
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} aber ein pruch wider das an seczen stich Im vnden dürch sein handt vñ vber sein swerdt vñ erpuer den knopff vber sein linke handt vñ ruck da mit Inder vñ secz Im an /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 788: Line 834:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Item  wen dir eÿner mit dem knaüff vnder den hals faren vber din rechte achsell So begriff Im den elnboge~ mit diner lincken hant vnd stos In von dir vnd stich mit der rechte~ hantt krefftliglichenn hinden zu° ~  
+
| <p>Item  wen dir eÿner mit dem knaüff vnder den hals faren vber din rechte achsell So begriff Im den elnboge~ mit diner lincken hant vnd stos In von dir vnd stich mit der rechte~ hantt krefftliglichenn hinden zu° ~</p>
| {{red|Itm~}} wen dier einer wil mit<sup> dem </sup>knopff vmb den halsß faren vber dein rechte achssel so pegreyff Im den elpogñ mit deiner lincken handt vñ stoß In fon dier vñ stich mit der rechtñ handt krefftichklich hindñ züe
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} wen dier einer wil mit<sup> dem </sup>knopff vmb den halsß faren vber dein rechte achssel so pegreyff Im den elpogñ mit deiner lincken handt vñ stoß In fon dier vñ stich mit der rechtñ handt krefftichklich hindñ züe</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 803: Line 849:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| '''[133v]''' Item Oder begriff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken nÿm dz gewicht bÿ seyne~ enlbogenn ~
+
| <p>[133v] Item Oder begriff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken nÿm dz gewicht bÿ seyne~ enlbogenn ~</p>
| {{red|Itm~}} oder pegriff mit der rechtñ handt sein rechte vnd mit der linckeñ nim ym das gewicht pey seine~ elpogñ
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} oder pegriff mit der rechtñ handt sein rechte vnd mit der linckeñ nim ym das gewicht pey seine~ elpogñ</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 824: Line 870:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|1|lbl=61v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|1|lbl=61v|p=1}}
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Nota}}
+
| <p>{{red|b=1|Nota}}</p>
{{red|Item}} Rück in zü dir mit sÿner rechte~ hantt vnd begriff im den lÿp vnd gewind im die syten an vnd erheb Im vnd schlag im vnden auß sin fuß so felt er dz ist gutt
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Rück in zü dir mit sÿner rechte~ hantt vnd begriff im den lÿp vnd gewind im die syten an vnd erheb Im vnd schlag im vnden auß sin fuß so felt er dz ist gutt</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
{{red|Itm~}} Ruck In zü der mit seiner rechtñ handt vnd begreyff Im den leyb vnd gebin Im die seytñ an vnd erheb In vnd schlach im vndñ auß den fueß so felt er vñ das ist güett /
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Ruck In zü der mit seiner rechtñ handt vnd begreyff Im den leyb vnd gebin Im die seytñ an vnd erheb In vnd schlach im vndñ auß den fueß so felt er vñ das ist güett /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 843: Line 891:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Item wan er sticht so stich mit Im glich zu° siner lincken syten vnd begriff syn swertt zu° dine~ swertt mit der lincken hant vnd mit der rechten var vntte~ durch sin swertt vnd schlag dan mit beÿden swertternn ~
+
| <p>Item wan er sticht so stich mit Im glich zu° siner lincken syten vnd begriff syn swertt zu° dine~ swertt mit der lincken hant vnd mit der rechten var vntte~ durch sin swertt vnd schlag dan mit beÿden swertternn ~</p>
| {{red|Itm~}} Wen er sticht so stich mit im gleich ein zü seiner linckñ seytñ vnd pegreyff sein swert zu deine~z swert mit dein<del>e~</del>r <del>swert</del> linckñ handt mit der rech[tñ?] handt windt vnde~ durch sein swert so schlag in dan mit paydñ swerten
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Wen er sticht so stich mit im gleich ein zü seiner linckñ seytñ vnd pegreyff sein swert zu deine~z swert mit dein<del>e~</del>r <del>swert</del> linckñ handt mit der rech[tñ?] handt windt vnde~ durch sein swert so schlag in dan mit paydñ swerten</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 859: Line 907:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|1|lbl=62r|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 061v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|1|lbl=62r|p=1}}
 
|  
 
|  
| Item wen dir eÿner hat an gesetz vnd du Im auch das prich also / nohent Im als mit eym ringen mit der siten an dir vnd er dir hat angesetz vnd grifft mit diner lincken hant vorn an sin swertt / sin ort ruck yn noch dir so gewinstu im die siten an ~
+
| <p>Item wen dir eÿner hat an gesetz vnd du Im auch das prich also / nohent Im als mit eym ringen mit der siten an dir vnd er dir hat angesetz vnd grifft mit diner lincken hant vorn an sin swertt / sin ort ruck yn noch dir so gewinstu im die siten an ~</p>
| '''[103v]''' {{red|Itm~}} Wen er dier hat an geseczt vñ du Im auch das prich also nahen Im als mit einem dringñ mit der seytñ an die er an dier hat gesaczt Vnd greyff mit deiner linckñ handt voren an sein swert pey dem ort vñ verbring Ruk In nach dier so gebinst du Im die seyten an
+
| <p>[103v] {{red|b=1|Itm~}} Wen er dier hat an geseczt vñ du Im auch das prich also nahen Im als mit einem dringñ mit der seytñ an die er an dier hat gesaczt Vnd greyff mit deiner linckñ handt voren an sein swert pey dem ort vñ verbring Ruk In nach dier so gebinst du Im die seyten an</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 875: Line 923:
 
|  
 
|  
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
| {{red|*Itm~}} stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so '''[104v]''' Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust
+
| <p>{{red|b=1|*Itm~}} stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so [104v] Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 885: Line 933:
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <p>[41] NNote: if you stab one to the face from the low guard, if he drops his left hand onto your sword ahead of your left then drive the right hand up into the high guard, and hang the point over his left hand, and attack him.</p>
+
| <p>[41] Note: if you stab one to the face from the low guard, if he drops his left hand onto your sword ahead of your left then drive the right hand up into the high guard, and hang the point over his left hand, and attack him.</p>
 
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.44.A.8 090r.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Item stichstu eynem zu dem gesicht auß der andern hutt von der rechte~ site~ vnd felt dir in din swertt als vor geschriben stot mit siner lincken hantt vor dine~ lincken So far auff mit der rechte~ hãt vnd mit der lincken hant / leütt im sin schwertt auff vber sin lincken hant ab vnd setz Im an ~  
+
| <p>Item stichstu eynem zu dem gesicht auß der andern hutt von der rechte~ site~ vnd felt dir in din swertt als vor geschriben stot mit siner lincken hantt vor dine~ lincken So far auff mit der rechte~ hãt vnd mit der lincken hant / leütt im sin schwertt auff vber sin lincken hant ab vnd setz Im an ~</p>
| {{red|Itm~}} stichstu Einem zu dem gesicht aus der vnderñ huet vor der rechtñ seytñ vñ felt er dier in dein swert als vorgeschribñ stet mit seiner / lincken hant vor deiner lincken so far auff mit der rechtñ handt vñ mit der linckñ leydt dein swert aussñ vber sein lincke handt vnd secz Im an /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} stichstu Einem zu dem gesicht aus der vnderñ huet vor der rechtñ seytñ vñ felt er dier in dein swert als vorgeschribñ stet mit seiner / lincken hant vor deiner lincken so far auff mit der rechtñ handt vñ mit der linckñ leydt dein swert aussñ vber sein lincke handt vnd secz Im an /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 905: Line 953:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|1|lbl=62v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|1|lbl=62v|p=1}}
 
|  
 
|  
| '''[134r]''' Item wiß das alle ober an setzung prechent vnd ledigen die andern vnd in allen an setzen soltu den knouff winden vnder dem rechte~ vchsen in die hut vnd also fier dich dringen mit sterck ~
+
| <p>[134r] Item wiß das alle ober an setzung prechent vnd ledigen die andern vnd in allen an setzen soltu den knouff winden vnder dem rechte~ vchsen in die hut vnd also fier dich dringen mit sterck ~</p>
| {{red|Itm~}} Wiß das alle oberñ an secze~ prechñ vnd ledigñ die vnderñ vñ in allen an seczñ soltu deinem knopff windñ vnter dein rechtes vchsen In die hut also fur dich dringñ mit sterk
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Wiß das alle oberñ an secze~ prechñ vnd ledigñ die vnderñ vñ in allen an seczñ soltu deinem knopff windñ vnter dein rechtes vchsen In die hut also fur dich dringñ mit sterk</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 921: Line 969:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|2|lbl=-}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Item Stichstü eyne~ zu dem gesicht auß der obern hut vnd felt er dir mit siner lincken hantt in din swertt schwueschen dinen beyde~ hende~ so wind mit dem knoupff Inwendig durch sine~ arm auff deim lincke siten vnd ruck vber sich auff din rechte site~ vnd setz Im ann ~
+
| <p>Item Stichstü eyne~ zu dem gesicht auß der obern hut vnd felt er dir mit siner lincken hantt in din swertt schwueschen dinen beyde~ hende~ so wind mit dem knoupff Inwendig durch sine~ arm auff deim lincke siten vnd ruck vber sich auff din rechte site~ vnd setz Im ann ~</p>
| {{red|Itm~}} schichstu Einem zu dem gesicht auß der oberñ hut vñ er <del>feldet</del> fellet mit seine~ linckñ hant In dein swert zwissche~ dein paydñ hendñ so windt mit dem knopff in wendich dürch sein arm~ auff dein lincke seyttñ vñ ruck vber sich Auff dein rechte seytñ vñ secz Im an  
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} schichstu Einem zu dem gesicht auß der oberñ hut vñ er <del>feldet</del> fellet mit seine~ linckñ hant In dein swert zwissche~ dein paydñ hendñ so windt mit dem knopff in wendich dürch sein arm~ auff dein lincke seyttñ vñ ruck vber sich Auff dein rechte seytñ vñ secz Im an</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 934: Line 982:
 
| <p>[44] </p>
 
| <p>[44] </p>
  
<p>NNote: if you stab one to the face from the high guard, if he drops his left hand onto your sword between both of your hands then twist with the pommel inward through his arm or outward over his arm to your left side, and pull to your right side, and attack him, this is called wrenching<ref>Note: "wrenching" is a pure guess.</ref> out below, and above.</ref></p>
+
<p>NNote: if you stab one to the face from the high guard, if he drops his left hand onto your sword between both of your hands then twist with the pommel inward through his arm or outward over his arm to your left side, and pull to your right side, and attack him, this is called wrenching<ref>Note: "wrenching" is a pure guess.</ref> out below, and above.</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
  
Line 942: Line 990:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063r.jpg|1|lbl=63r|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 062v.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063r.jpg|1|lbl=63r|p=1}}
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Nota}}
+
| <p>{{red|b=1|Nota}}</p>
{{red|Item}} Stichstu eynem zu dem gesicht aus der vnten hutt von der rechte~ site~ vnd er felt dir mit syner lincken hant in din swert zwischen dÿnen beÿden henden So wind mit dinem knopff aussen vber sinen lincken arm vnd setz im an dz heisset auß gezempt vnte~ vnd oben
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Stichstu eynem zu dem gesicht aus der vnten hutt von der rechte~ site~ vnd er felt dir mit syner lincken hant in din swert zwischen dÿnen beÿden henden So wind mit dinem knopff aussen vber sinen lincken arm vnd setz im an dz heisset auß gezempt vnte~ vnd oben</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
'''[104r]''' {{red|Itm~}} stichstu Zu dem gesicht aus der vnderñ hut von der rechtñ seittñ vñ er fellt dier mit seiner linken han[t] In dein swert Zwissche~ deine~ paydñ hendñ so wind mit deine~ knopff aussen vber sein linckñ arm~ vñ ruck in auf dein rechte seyttñ vñ secz Im an vñ das hayst auß <del>gez???</del> gezewnet vnden vñ oben /
+
 
 +
<p>[104r] {{red|b=1|Itm~}} stichstu Zu dem gesicht aus der vnderñ hut von der rechtñ seittñ vñ er fellt dier mit seiner linken han[t] In dein swert Zwissche~ deine~ paydñ hendñ so wind mit deine~ knopff aussen vber sein linckñ arm~ vñ ruck in auf dein rechte seyttñ vñ secz Im an vñ das hayst auß <del>gez???</del> gezewnet vnden vñ oben /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 962: Line 1,012:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063r.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063v.jpg|1|lbl=63v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063r.jpg|2|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063v.jpg|1|lbl=63v|p=1}}
 
|  
 
|  
| Ite~ wan du eÿnen hast <del>gefast</del> angesetz vnd er starck wider ist dz du In nit getringen magst vnd er grifft vnde~ durch sin swertt mit siner lincken hant vnd begrifft der din lincken vnd wil dir dz gewicht neme~ vnd die weill den arm reÿttert die wil setz Im an vnde~ an die lincken vchsen so gewinstu im die schwech an wie starck er ist dz hilfft in nitt ~
+
| <p>Ite~ wan du eÿnen hast <del>gefast</del> angesetz vnd er starck wider ist dz du In nit getringen magst vnd er grifft vnde~ durch sin swertt mit siner lincken hant vnd begrifft der din lincken vnd wil dir dz gewicht neme~ vnd die weill den arm reÿttert die wil setz Im an vnde~ an die lincken vchsen so gewinstu im die schwech an wie starck er ist dz hilfft in nitt ~</p>
| {{red|Itm~}} Wen du hast Einem h an geseczt vnd er stark wider ist das du nicht gedringe~ magst vñ er greyfft vnden durch dein swert mit seiner linckñ handt vñ begreyfft dir dein liñck vñ wil dir das gewicht nemeñ vñ die weyl er dier den arm vmb reydet dye weyl secz Im an vnder das linck vchsen so gewinstü / du Im die schwech an wie starcker<sup> er </sup>ist das hylfft In nicht /
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} Wen du hast Einem h an geseczt vnd er stark wider ist das du nicht gedringe~ magst vñ er greyfft vnden durch dein swert mit seiner linckñ handt vñ begreyfft dir dein liñck vñ wil dir das gewicht nemeñ vñ die weyl er dier den arm vmb reydet dye weyl secz Im an vnder das linck vchsen so gewinstü / du Im die schwech an wie starcker<sup> er </sup>ist das hylfft In nicht /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 977: Line 1,027:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 063v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| '''[134v]''' Item stich mit eyne~ glich ÿn auß der vntern hutt von diner rechte~ siten vnd biß starck am swertt vnd ist er auch starck So far mit dem knopff vber sich auff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken hãt leütt ÿm den ortt vber sin lincken arm an die brust oder vnter sin lincken vchsen vnd setz ym an vnd wind albeg an mit dem ansatz vnder die vchsenn in die hu°tte~ ~  
+
| <p>[134v] Item stich mit eyne~ glich ÿn auß der vntern hutt von diner rechte~ siten vnd biß starck am swertt vnd ist er auch starck So far mit dem knopff vber sich auff mit der rechte~ hant vnd mit der lincken hãt leütt ÿm den ortt vber sin lincken arm an die brust oder vnter sin lincken vchsen vnd setz ym an vnd wind albeg an mit dem ansatz vnder die vchsenn in die hu°tte~ ~</p>
| {{red|Itm~}} stich mit einem gleich ein aus der vnderñ huet von deiner rechtñ vñ pis starck Am swert vñ ist er Auch starck so far mit dem knopff vber sich auf mit der rechtñ handt vñ mit der lincken leit Im dem ort vber sein linkñ arm~ an die prust Oder vnder sein linckes vchsen vñ secz Im an vñ windt albegñ mit dem sacz vnder das vchsein In die hut*
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} stich mit einem gleich ein aus der vnderñ huet von deiner rechtñ vñ pis starck Am swert vñ ist er Auch starck so far mit dem knopff vber sich auf mit der rechtñ handt vñ mit der lincken leit Im dem ort vber sein linkñ arm~ an die prust Oder vnder sein linckes vchsen vñ secz Im an vñ windt albegñ mit dem sacz vnder das vchsein In die hut*</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 993: Line 1,043:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|Itm~}} stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so '''[104v]''' Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust
+
| <p>{{red|b=1|Itm~}} stichstu einem zu aus der oberñ hüt Zu seinem gesicht vñ feldt er dier dan mit seiner linckñ handt In dein swert vor deiner linckñ handt so [104v] Fall mit deinem knopff vnder dein rechtes vchsen in die hüt vñ secz Im an vnder die linck vchsen Oder an die prust</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,011: Line 1,061:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 064r.jpg|1|lbl=64r}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 064r.jpg|1|lbl=64r}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|13|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|13|lbl=-}}
| '''[134v] {{red|Item das sint die vnter haulbenn vnd die auff sten ÿm kampff ~}}
+
| <p>[134v] {{red|b=1|Item das sint die vnter haulbenn vnd die auff sten ÿm kampff ~}}</p>
{{red|Item}} Wan er felt So fall mit ÿm albeg zu der rechte~ siten vnd mit dem rechte~ knye fal ym albeg zwichsten sin peyn vnd mit der lincken hant far vmb sin halls vnd bis nicht zu geehen dz du nit zu ver vber in vallest vnd griff noch sinem degenn vnd zuch dinen tegen nicht du hapst in dan gewiß wil er dir dan in din degen fallen so stich ym zu der hãt vnd ru<sup>e</sup>ck nicht wyder ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Wan er felt So fall mit ÿm albeg zu der rechte~ siten vnd mit dem rechte~ knye fal ym albeg zwichsten sin peyn vnd mit der lincken hant far vmb sin halls vnd bis nicht zu geehen dz du nit zu ver vber in vallest vnd griff noch sinem degenn vnd zuch dinen tegen nicht du hapst in dan gewiß wil er dir dan in din degen fallen so stich ym zu der hãt vnd ru<sup>e</sup>ck nicht wyder ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 277r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 277r.jpg|2|lbl=-}}
Line 1,031: Line 1,082:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|14|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|14|lbl=-}}
| {{red|b=1|Ein anders hebenn}}
+
| <p>{{red|b=1|Ein anders hebenn}}</p>
{{red|Itm~}} Nÿm sin rechten arm zwischen dyn beyn vnd leg dich auff In zwergs vnd streck dich vast vñ halt din beyn fast zu samen vnd griff mit diner lincken hant sinen lincken arm vnd halt yn also vnd arbeÿt mit der rechte~ hant mit dem tegenn daß gett zu beÿde~ siten zu° ~  
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Nÿm sin rechten arm zwischen dyn beyn vnd leg dich auff In zwergs vnd streck dich vast vñ halt din beyn fast zu samen vnd griff mit diner lincken hant sinen lincken arm vnd halt yn also vnd arbeÿt mit der rechte~ hant mit dem tegenn daß gett zu beÿde~ siten zu° ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 278r.jpg|1|lbl=278r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 278r.jpg|1|lbl=278r}}
Line 1,052: Line 1,104:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|15|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|15|lbl=-}}
| '''[135r]''' {{red|Item}} Ein Anders heben  
+
| <p>[135r] {{red|b=1|Item}} Ein Anders heben</p>
Wan du neben In fallest So nÿm sin hauptt vntter sine~ lincken vchschen vñ vmb fahe in mit dem hals vnd leg dich mit dem lincken oben vntter sin antzlutz vnd arbeit mit der rechte~ hant ~
+
 
 +
<p>Wan du neben In fallest So nÿm sin hauptt vntter sine~ lincken vchschen vñ vmb fahe in mit dem hals vnd leg dich mit dem lincken oben vntter sin antzlutz vnd arbeit mit der rechte~ hant ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 278v.jpg|1|lbl=278v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 278v.jpg|1|lbl=278v}}
Line 1,073: Line 1,126:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|18|lbl=-|p=1}}<ref>Paragraph placed after 53.</ref>
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|18|lbl=-|p=1}}<ref>Paragraph placed after 53.</ref>
| Item Ein anders  
+
| <p>Item Ein anders</p>
Felt er auff den ruck so fal im mit dine~ rechte~ beyn zwischen sin beyn vnd faß im den rechte~ arm in din lincke knÿepogenn vnd setz dich dar vff vnd begriff sin lincke hant mit diner rechte~ oder lincken hant truck In nider vnder sin hals vnd halt in fest mit diner lincken vnd arbeytt mit der rechte~ mit dem tegenn ~
+
 
 +
<p>Felt er auff den ruck so fal im mit dine~ rechte~ beyn zwischen sin beyn vnd faß im den rechte~ arm in din lincke knÿepogenn vnd setz dich dar vff vnd begriff sin lincke hant mit diner rechte~ oder lincken hant truck In nider vnder sin hals vnd halt in fest mit diner lincken vnd arbeytt mit der rechte~ mit dem tegenn ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 279r.jpg|1|lbl=279r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 279r.jpg|1|lbl=279r}}
Line 1,094: Line 1,148:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|16|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|16|lbl=-}}
| Item Ein Anders  
+
| <p>Item Ein Anders</p>
Wurffstu in auff den ruck so fal inn mit dinem lincken knÿe zu sinem rechte~ arm vnd mit der lincken hant fur sin hals vnd do mit truck vast / begriff im sin lincke hant mit der rechten vnd begriff mit der lincken der rechte~ zü hilff vnd arbeytt mit der rechte~ ~  
+
 
 +
<p>Wurffstu in auff den ruck so fal inn mit dinem lincken knÿe zu sinem rechte~ arm vnd mit der lincken hant fur sin hals vnd do mit truck vast / begriff im sin lincke hant mit der rechten vnd begriff mit der lincken der rechte~ zü hilff vnd arbeytt mit der rechte~ ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 279v.jpg|1|lbl=279v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 279v.jpg|1|lbl=279v}}
Line 1,115: Line 1,170:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|17|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|17|lbl=-}}
| Item Ein Anders  
+
| <p>Item Ein Anders</p>
Felt er auff den rück so begriff inn beyde peÿn vntter dem knÿe mit beyde~ hende~ vnd heb sie auff vnd fall ÿm mit dem knÿe zwischen sin peÿn ÿnd die hode~ vnd die halt also beÿ dem peyn mit eÿner hant vnd mit der andern arbeit mit dem tegenn ~
+
 
 +
<p>Felt er auff den rück so begriff inn beyde peÿn vntter dem knÿe mit beyde~ hende~ vnd heb sie auff vnd fall ÿm mit dem knÿe zwischen sin peÿn ÿnd die hode~ vnd die halt also beÿ dem peyn mit eÿner hant vnd mit der andern arbeit mit dem tegenn ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280r.jpg|1|lbl=280r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280r.jpg|1|lbl=280r}}
Line 1,137: Line 1,193:
 
|  
 
|  
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item bÿ dem hals mit der lincken Fur die kelle ~
+
 
 +
<p>Item bÿ dem hals mit der lincken Fur die kelle ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|1|lbl=280v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|1|lbl=280v}}
Line 1,154: Line 1,211:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066r.jpg|3|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| Item vnder dem rechte~ arm durch vnd vber den hals ~
+
| <p>Item vnder dem rechte~ arm durch vnd vber den hals ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|2|lbl=-}}
Line 1,173: Line 1,230:
 
|  
 
|  
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|19|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|1|lbl=126r|p=1}}
 
{{section|Page:MS KK5126 125v.jpg|19|lbl=-|p=1}} {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|1|lbl=126r|p=1}}
| '''[135v] {{red|Item vnter haulb wen er auff den buech felt}}
+
| <p>[135v] {{red|b=1|Item vnter haulb wen er auff den buech felt}}</p>
{{red|Item}} So fal ÿm mit dem recht Item knÿe ÿn das schlos vnd mit diner lincken hant griff vber sin hant fornen an daß visier vnd zuch vber sich / vnd mit dem knÿe drück wider / ist sin visier offen so griff mit den fingern in seÿn augen Oder griff mit beÿde~ hende~ an die hauben vnd ver dre mit dem hals so felt er wider auff den buch ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} So fal ÿm mit dem recht Item knÿe ÿn das schlos vnd mit diner lincken hant griff vber sin hant fornen an daß visier vnd zuch vber sich / vnd mit dem knÿe drück wider / ist sin visier offen so griff mit den fingern in seÿn augen Oder griff mit beÿde~ hende~ an die hauben vnd ver dre mit dem hals so felt er wider auff den buch ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 280v.jpg|3|lbl=-}}
Line 1,195: Line 1,253:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|2|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|2|lbl=-}}
| Item Ein anders  
+
| <p>Item Ein anders</p>
felt er auff den buch so fal auff sine~ arm mit dem knÿe ym gelenck vnd brich vber sich
+
 
 +
<p>felt er auff den buch so fal auff sine~ arm mit dem knÿe ym gelenck vnd brich vber sich</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|1|lbl=281r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|1|lbl=281r}}
Line 1,211: Line 1,270:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 066v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|3|lbl=-}}
| Item wen er auff den buech felt so sitz auff yn vnd schrenck vber sin arm vnd brich siye ~
+
| <p>Item wen er auff den buech felt so sitz auff yn vnd schrenck vber sin arm vnd brich siye ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|2|lbl=-}}
Line 1,226: Line 1,285:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|1|lbl=67r}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|1|lbl=67r}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|4|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|4|lbl=-}}
| Item sitz ÿm auff sin achsell schrittlingen vnd zu<sup>e</sup>ch vber sich
+
| <p>Item sitz ÿm auff sin achsell schrittlingen vnd zu<sup>e</sup>ch vber sich</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|3|lbl=-}}
Line 1,241: Line 1,300:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|5|lbl=-}}
| Item Sin rechte~ hant auff den ruck woll vor sich getruck ~
+
| <p>Item Sin rechte~ hant auff den ruck woll vor sich getruck ~</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,262: Line 1,321:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|6|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|6|lbl=-}}
| {{red|b=1|Die auff sten im kanpff}}
+
| <p>{{red|b=1|Die auff sten im kanpff}}</p>
{{red|Item}} Grifft dir eÿner in dyn visier mit den fingern wan eß offen ist von vnde~ auff wen du auff dem buch leyst So schlag mit diner hant an seyn lincken ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Grifft dir eÿner in dyn visier mit den fingern wan eß offen ist von vnde~ auff wen du auff dem buch leyst So schlag mit diner hant an seyn lincken ~</p>
 
|  
 
|  
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Line 1,281: Line 1,341:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|1|lbl=67v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067r.jpg|4|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|1|lbl=67v|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|7|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|7|lbl=-}}
| Oder mit diner rechte~ hant an seyn rechte hãt vnd ruck an dich vnd druck din haupt zu° der '''[136r]''' erden vnd hilff mit hende~ vnd mit fu<sup>e</sup>ssen so kümpstu auff ~
+
| <p>Oder mit diner rechte~ hant an seyn rechte hãt vnd ruck an dich vnd druck din haupt zu° der [136r] erden vnd hilff mit hende~ vnd mit fu<sup>e</sup>ssen so kümpstu auff ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281r.jpg|5|lbl=-}}
Line 1,298: Line 1,358:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 067v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Ein stuck auff das}}
+
| <p>{{red|b=1|Ein stuck auff das}}</p>
{{red|B}}egriff syn lincke hant mit diner lincken vñ ruck an dich fal auff den rück vnd mit der rechte~ hant begriff sin beyn vnd hebe vber sich so kümpstu auff ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|B}}egriff syn lincke hant mit diner lincken vñ ruck an dich fal auff den rück vnd mit der rechte~ hant begriff sin beyn vnd hebe vber sich so kümpstu auff ~</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,319: Line 1,380:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|8|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|8|lbl=-}}
| {{red|b=1|Ob du auff den ruck velst}}
+
| <p>{{red|b=1|Ob du auff den ruck velst}}</p>
{{red|Itm~}} Als du velest leg dyn lincke hant auff sin brüst vnd wan er auff dich vallett so griff mit diner lincken hant an sin lincken elnboge~ vnd mit der rechte~ hant griff vntter sin linckes knÿe vnd hebe vber sich vnd mit dem lieb schupff dich risch auff yn den fal so kümpstü auff ymu<sup>e</sup>n ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Itm~}} Als du velest leg dyn lincke hant auff sin brüst vnd wan er auff dich vallett so griff mit diner lincken hant an sin lincken elnboge~ vnd mit der rechte~ hant griff vntter sin linckes knÿe vnd hebe vber sich vnd mit dem lieb schupff dich risch auff yn den fal so kümpstü auff ymu<sup>e</sup>n ~</p>
 
|  
 
|  
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281v.jpg|1|lbl=281v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 281v.jpg|1|lbl=281v}}
Line 1,339: Line 1,401:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Ein ander pruch}}
+
| <p>{{red|b=1|Ein ander pruch}}</p>
{{red|O}}der bring din lincken arm vmb sin hals vnd heb mit dem rechte~ peÿn vnd hilff mit der rechte~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|O}}der bring din lincken arm vmb sin hals vnd heb mit dem rechte~ peÿn vnd hilff mit der rechte~</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,356: Line 1,419:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068v.jpg|1|lbl=68v|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068r.jpg|3|lbl=-|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068v.jpg|1|lbl=68v|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|9|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|9|lbl=-}}
| Ite~ magstu daß nit gethün vnd er mit dem tege~ arbeytt So schüpff dich albeg außwartz magstu din lincken arm gewÿnenn so griff ÿm vnder sin hãt vntter den tege~ vnd thün die hãt zu° wen du griffent wiltt vnd wen du ÿm die hant gefassest hast So griff mit der rechte~ an sin lincken elnboge~ vnd heb vber sich vnd ru<sup>e</sup>ck dz recht knÿe zü dir vnd besich ob du ÿnn magst von dir gestossenn ~  
+
| <p>Ite~ magstu daß nit gethün vnd er mit dem tege~ arbeytt So schüpff dich albeg außwartz magstu din lincken arm gewÿnenn so griff ÿm vnder sin hãt vntter den tege~ vnd thün die hãt zu° wen du griffent wiltt vnd wen du ÿm die hant gefassest hast So griff mit der rechte~ an sin lincken elnboge~ vnd heb vber sich vnd ru<sup>e</sup>ck dz recht knÿe zü dir vnd besich ob du ÿnn magst von dir gestossenn ~</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,374: Line 1,437:
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068v.jpg|2|lbl=68v|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069r.jpg|1|lbl=69r|p=1}}
 
{{section|Page:Cod.I.6.4º.3 068v.jpg|2|lbl=68v|p=1}} {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069r.jpg|1|lbl=69r|p=1}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|10|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|10|lbl=-}}
| '''[136v] {{red|Ein gut halten nider ringen}}
+
| <p>[136v] {{red|b=1|Ein gut halten nider ringen}}</p>
{{red|Item}} Begriff mit diner rechte~ hant sine~ rechte~ arm hintter siner rechte~ hant vnd mit der lincke~ hant nÿm ÿm daß gewichtt bÿ syne~ rechte~ elnboge~ vnd stos siner rechte~ arm mit diner reche~ hant wol vber dine~ lincke~ arm vnd tritt hinder yn vnd halt yn vest hostu yn nit gewurffen so begriff sin recht peyn hinder dÿn knye vnd wurff yn
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} Begriff mit diner rechte~ hant sine~ rechte~ arm hintter siner rechte~ hant vnd mit der lincke~ hant nÿm ÿm daß gewichtt bÿ syne~ rechte~ elnboge~ vnd stos siner rechte~ arm mit diner reche~ hant wol vber dine~ lincke~ arm vnd tritt hinder yn vnd halt yn vest hostu yn nit gewurffen so begriff sin recht peyn hinder dÿn knye vnd wurff yn</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,395: Line 1,459:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|11|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|11|lbl=-}}
| {{red|b=1|Ein gut lere}}
+
| <p>{{red|b=1|Ein gut lere}}</p>
{{red|H}}astu eyne~ vntter dich geworffen so schnid oder ryeß ein groß stuck aus sinem waffen rock vñ stich ÿm in daß visier mit dem tege~ vñ loß dz ym nicht auß gewÿnne~ daß <del>y</del> ist gut wen es kottig oder staubig ist wirff ÿm dz visier voll staubs ode° gemil oder stich erde~ auß mit dem tege~ vnd wurff ÿm dz in dz gesichtt
+
 
 +
<p>{{red|b=1|H}}astu eyne~ vntter dich geworffen so schnid oder ryeß ein groß stuck aus sinem waffen rock vñ stich ÿm in daß visier mit dem tege~ vñ loß dz ym nicht auß gewÿnne~ daß <del>y</del> ist gut wen es kottig oder staubig ist wirff ÿm dz visier voll staubs ode° gemil oder stich erde~ auß mit dem tege~ vnd wurff ÿm dz in dz gesichtt</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,418: Line 1,483:
  
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|12|lbl=-}}
 
{{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|12|lbl=-}}
| {{red|b=1|Aber ein lere}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein lere}}</p>
{{red|M}}erck magstu keÿn ploßling gesten so schnid ÿm vß dem wappen rock auff den armen oder die hossen vnd waß du sicht von nestell dz schnid auff so vinstu etlbas daß dir gut wirtt vnd sich gar eben auff sin tege~ das er dir do mit nit schade ~
+
 
 +
<p>{{red|b=1|M}}erck magstu keÿn ploßling gesten so schnid ÿm vß dem wappen rock auff den armen oder die hossen vnd waß du sicht von nestell dz schnid auff so vinstu etlbas daß dir gut wirtt vnd sich gar eben auff sin tege~ das er dir do mit nit schade ~</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,434: Line 1,500:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|13|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|13|lbl=-}}
| Merck du magstu ÿn auch schlagen mit de~ knopff oder stoßen zu dem hertzen wie er leutt oder zu den achsell oder zu° andern gelenckenn ~
+
| <p>Merck du magstu ÿn auch schlagen mit de~ knopff oder stoßen zu dem hertzen wie er leutt oder zu den achsell oder zu° andern gelenckenn ~</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,449: Line 1,515:
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.I.6.4º.3 069v.jpg|3|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|14|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS KK5126 126r.jpg|14|lbl=-}}
| Merck im dem vorreüten / Schlag oben oder vnte~ an sin enckell vnd zu°ch oben auff sin sitenn mit der rechte~ hantt {{red|~}}
+
| <p>Merck im dem vorreüten / Schlag oben oder vnte~ an sin enckell vnd zu°ch oben auff sin sitenn mit der rechte~ hantt {{red|b=1|~}}</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,474: Line 1,540:
  
 
|-  
 
|-  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
| {{dec|u|Fimis {{red|/}}}} (!)
+
| class="noline" | <p>{{dec|u|Fimis {{red|b=1|/}}}} (!)</p>
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
 
+
 
|}
+
|}
 
{{master end}}
 
{{master end}}
  
Line 1,495: Line 1,561:
 
| width = 390em
 
| width = 390em
 
}}
 
}}
{| class="floated master" style="clear:both;"
+
{| class="master"
 
|-  
 
|-  
! <p>Images</p>
+
! <p>Illustrations</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[translator::Mike Rasmusson]]</p>
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Codex Danzig (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
Line 1,520: Line 1,586:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| '''[95v] {{red|Das ist das fechtñ Vnd dye ringen mit dem tegñ}}
+
| <p>[95v] {{red|b=1|Das ist das fechtñ Vnd dye ringen mit dem tegñ}}<br/><br/><br/></p>
<br/><br/>{{red|Merck}} wen dir ainer zu sticht zu dem leib vndten / oder zu dem diech / vnd hat <del>dengen ge</del> den tegen gefasst / das im dÿe scheib vorn in der hant stet  
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Merck}} wen dir ainer zu sticht zu dem leib vndten / oder zu dem diech / vnd hat <del>dengen ge</del> den tegen gefasst / das im dÿe scheib vorn in der hant stet</p>
 
| <p><br/><br/><br/></p>
 
| <p><br/><br/><br/></p>
  
Line 1,540: Line 1,607:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| Item das prich also /  
+
| <p>Item das prich also /</p>
halt dei~ lincke hãt vor dir an den pauch / vnd wen er vndten zu sticht / so schlag in '''[96r]''' mit der lincken hant / oben auff sein rechtñ arm~ / vnd far im in wendig vnden dürch sein rechten arm~ / vnd dein lincker arm~ auss wendig auff sein rechtñ arm kume / vnd trit wol zu im / vnd hab vbersich / vnd prich im den arm vber dein lincke achseln
+
 
 +
<p>halt dei~ lincke hãt vor dir an den pauch / vnd wen er vndten zu sticht / so schlag in [96r] mit der lincken hant / oben auff sein rechtñ arm~ / vnd far im in wendig vnden dürch sein rechten arm~ / vnd dein lincker arm~ auss wendig auff sein rechtñ arm kume / vnd trit wol zu im / vnd hab vbersich / vnd prich im den arm vber dein lincke achseln</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 103v.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 103v.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 1,558: Line 1,626:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber ein pruch}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch}}</p>
Wen er dir vndtñ zu stich / so fall im von oben nÿder / mit der lincken hant in sein tegen / das dein dawm von dir stee / vnd schlag mit der rechtñ hant vndtñ auff / im vndtersein rechtñ arm  vorn peÿ der hant / so folgt dir sein tegen  
+
 
 +
<p>Wen er dir vndtñ zu stich / so fall im von oben nÿder / mit der lincken hant in sein tegen / das dein dawm von dir stee / vnd schlag mit der rechtñ hant vndtñ auff / im vndtersein rechtñ arm  vorn peÿ der hant / so folgt dir sein tegen</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 104v.jpg|1|lbl=104v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 104v.jpg|1|lbl=104v}}
 
|  
 
|  
Line 1,577: Line 1,646:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber ein pruch}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch}}</p>
Wen er dir vndten zu stich / so begreyff im die hant mit deiner linckñ hant vnd mit dem haubt lauff im durch den arm~ / vnd begreiff im in dem lauff mit der rechtñ hant sein rechtz pain / vnd trag in also wo du hin wild / vnd behalt den tegen / Oder schlag võ vndtñ auff in vndter den elpogñ mit der rechtñ hant hinden an das gelenck /
+
 
 +
<p>Wen er dir vndten zu stich / so begreyff im die hant mit deiner linckñ hant vnd mit dem haubt lauff im durch den arm~ / vnd begreiff im in dem lauff mit der rechtñ hant sein rechtz pain / vnd trag in also wo du hin wild / vnd behalt den tegen / Oder schlag võ vndtñ auff in vndter den elpogñ mit der rechtñ hant hinden an das gelenck /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 105r.jpg|1|lbl=105r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 105r.jpg|1|lbl=105r}}
 
|  
 
|  
Line 1,595: Line 1,665:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber ein pruch / }}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch /}}</p>
begreyff im den arm~ mit der linckñ hant / vnd druck vndtersich / vnd fall im mit der rechtñ hant võ vndtñ auff in den elpogñ / vnd da mit vbersich / das ist gutt /
+
 
 +
<p>begreyff im den arm~ mit der linckñ hant / vnd druck vndtersich / vnd fall im mit der rechtñ hant võ vndtñ auff in den elpogñ / vnd da mit vbersich / das ist gutt /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 105v.jpg|1|lbl=105v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 105v.jpg|1|lbl=105v}}
 
|  
 
|  
Line 1,613: Line 1,684:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Das ist wie man den tegen ausß reyssñ sol}}
+
| <p>{{red|b=1|Das ist wie man den tegen ausß reyssñ sol}}</p>
{{red|Item}} wen er den tegen hat gefast das im dye scheib vornan der hant stet / so faß den dein auch also / stich er dir dan vndtñ zu / so stich mit im geleich vnd pi~t mit deine~ tegeñ an den sein / vnd begreyff pald sein tegen / von oben mit lincker hant / das dein dawm gegen dir ste / vnd windt dein tegen auff sein rechte hant / vnd mit der lincken wurg sein vber deinen tegen / so ny~bstu im de~ tegen /
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Item}} wen er den tegen hat gefast das im dye scheib vornan der hant stet / so faß den dein auch also / stich er dir dan vndtñ zu / so stich mit im geleich vnd pi~t mit deine~ tegeñ an den sein / vnd begreyff pald sein tegen / von oben mit lincker hant / das dein dawm gegen dir ste / vnd windt dein tegen auff sein rechte hant / vnd mit der lincken wurg sein vber deinen tegen / so ny~bstu im de~ tegen /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 106r.jpg|1|lbl=106r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 106r.jpg|1|lbl=106r}}
 
|  
 
|  
Line 1,632: Line 1,704:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber ein auß reÿssñ}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein auß reÿssñ}}</p>
Item sticht er dir oben zu / vnd hat den tegen gefast / das im dye scheib hindtñ an seiner hãt stet / so verker dein lincke hant / vnd far im vndtñ auff / gegen seinem stich / in sein rechtñ arm~ / vnd begreyff im den arm~ vorñ pey der hant / vnd wurg im den tegeñ mit deine~ rechtñ arm~ vber sich auß
+
 
 +
<p>Item sticht er dir oben zu / vnd hat den tegen gefast / das im dye scheib hindtñ an seiner hãt stet / so verker dein lincke hant / vnd far im vndtñ auff / gegen seinem stich / in sein rechtñ arm~ / vnd begreyff im den arm~ vorñ pey der hant / vnd wurg im den tegeñ mit deine~ rechtñ arm~ vber sich auß</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 106v.jpg|1|lbl=106v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 106v.jpg|1|lbl=106v}}
 
|  
 
|  
Line 1,650: Line 1,723:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Also prich das außreyssen}}
+
| <p>{{red|b=1|Also prich das außreyssen}}</p>
'''[96v]''' Wen du auff einen stichst von obñ / vnd hast den tegen gefast das dye scheib hindtñ an deiner hant stett / vnd so er dir versetzt mit v°kerter hant / es sey mit welicher hant das sey / vnd wil dir den rechtñ arm~ vmbreibñ / oder den tegen auß würgen / So wendt im dein tegñ vber sein hant / vnd kumb mit deiner lincken hant dem tegñ zu hilf vnd begreyff in vorñ peÿ dem spitz / vnd schneid im ab dye hant /  
+
 
 +
<p>[96v] Wen du auff einen stichst von obñ / vnd hast den tegen gefast das dye scheib hindtñ an deiner hant stett / vnd so er dir versetzt mit v°kerter hant / es sey mit welicher hant das sey / vnd wil dir den rechtñ arm~ vmbreibñ / oder den tegen auß würgen / So wendt im dein tegñ vber sein hant / vnd kumb mit deiner lincken hant dem tegñ zu hilf vnd begreyff in vorñ peÿ dem spitz / vnd schneid im ab dye hant /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,668: Line 1,742:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber ein pruch / }}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch /}}</p>
faß den tegen / auch das dye scheyb hindten an der hant ste / vnd wen er stich von oben hernÿder / so stich du võ vndtñ auff / von deiner lincken seyttñ mit verkertem degen / vnd laß dir dye hant nicht begreÿffen / vnd stich in in das gesicht /
+
 
 +
<p>faß den tegen / auch das dye scheyb hindten an der hant ste / vnd wen er stich von oben hernÿder / so stich du võ vndtñ auff / von deiner lincken seyttñ mit verkertem degen / vnd laß dir dye hant nicht begreÿffen / vnd stich in in das gesicht /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107r.jpg|1|lbl=107r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107r.jpg|1|lbl=107r}}
 
|  
 
|  
Line 1,688: Line 1,763:
 
|  
 
|  
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
Item wilt du nit in das gesicht stechen / so far mit deine~ degen vber seinen arm~ vorñ pey der hant / vnd druck nÿder mit dem tegen / vnd mit der linckñ hant nym Im das gewicht bey de~ Elpogñ /
+
 
 +
<p>Item wilt du nit in das gesicht stechen / so far mit deine~ degen vber seinen arm~ vorñ pey der hant / vnd druck nÿder mit dem tegen / vnd mit der linckñ hant nym Im das gewicht bey de~ Elpogñ /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107r.jpg|2|lbl=-}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 107r.jpg|2|lbl=-}}
 
|  
 
|  
Line 1,703: Line 1,779:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|Item}} / wen du mit deine~ tegen vber sein hant gefarñ pist / so greyff mit deiner lincken hant vndtñ durch dein rechte hant in dein tegen klingeñ / vnd druck dein arm~ vast zu samen / vnd ruck vast vndtersich / so hastu Im den arm~ gefangen
+
| <p>{{red|b=1|Item}} / wen du mit deine~ tegen vber sein hant gefarñ pist / so greyff mit deiner lincken hant vndtñ durch dein rechte hant in dein tegen klingeñ / vnd druck dein arm~ vast zu samen / vnd ruck vast vndtersich / so hastu Im den arm~ gefangen</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,722: Line 1,798:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber ein pruch}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber ein pruch}}</p>
Begreyff im dye hant mit lincker verkerter hant / vnd mit der anderñ da du den tegen innen hast / stich du in wo du hin wilt / Oder begreyff Im das pain mit der rechtñ hant / vnd kumb also zu ringñ  
+
 
 +
<p>Begreyff im dye hant mit lincker verkerter hant / vnd mit der anderñ da du den tegen innen hast / stich du in wo du hin wilt / Oder begreyff Im das pain mit der rechtñ hant / vnd kumb also zu ringñ</p>
 
| <p><br/></p>
 
| <p><br/></p>
  
Line 1,740: Line 1,817:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|Item /}} Oder wen du im den arm~ vmbgeriben hast / so schlag in mit der rechtñ hant võ oben nÿder in die armpueg /
+
| <p>{{red|b=1|Item /}} Oder wen du im den arm~ vmbgeriben hast / so schlag in mit der rechtñ hant võ oben nÿder in die armpueg /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,750: Line 1,827:
 
|-  
 
|-  
 
|  
 
|  
| <p>[14] {{red|Item:}} When one stabs up from below then you stab strongly from above down taking the stab and fight him:</p>
+
| <p>[14] {{red|b=1|Item:}} When one stabs up from below then you stab strongly from above down taking the stab and fight him:</p>
 
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|5|lbl=-}}
 
| {{section|Page:Cod.44.A.8 095v.jpg|5|lbl=-}}
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|Item}} wen ainer von vndtñ auff sticht / so stich du starck võ oben nÿder den holen vnd tempf in
+
| <p>{{red|b=1|Item}} wen ainer von vndtñ auff sticht / so stich du starck võ oben nÿder den holen vnd tempf in</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,773: Line 1,850:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Hye merck den schlussel}}
+
| <p>{{red|b=1|Hye merck den schlussel}}</p>
Das <del>ist</del> haist der schlussel daru~b das er alle sloß auf schleust der get also zu / wen ainer auff dich sticht mit eine~ tegen / vnd du in den hendñ kain wer nit hast / so ste still / vnd leg dein hent '''[97r]''' eine auff dye andern kreutzweiß vorñ fur dich darauß magstu auff schlissen alle schloß dye aine~ stich auff dich oben oder vndtn /
+
 
 +
<p>Das <del>ist</del> haist der schlussel daru~b das er alle sloß auf schleust der get also zu / wen ainer auff dich sticht mit eine~ tegen / vnd du in den hendñ kain wer nit hast / so ste still / vnd leg dein hent [97r] eine auff dye andern kreutzweiß vorñ fur dich darauß magstu auff schlissen alle schloß dye aine~ stich auff dich oben oder vndtn /</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,791: Line 1,869:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Merck dye pruch auß dem schlischel mit lern hendtñ}}
+
| <p>{{red|b=1|Merck dye pruch auß dem schlischel mit lern hendtñ}}</p>
Stich dir einer zu mit dem tegen / so verkere dein rechte hant / vnd sein rechtñ arm~ / vorñ peÿ seiner rechtñ hant / vnd reib im den arm~ vmb / vnd mit deiner lincken hant nÿm im das gewicht pey de~ Elpogn / vnd dye weil du im das gewicht nymbst mit deiner lincke~ hãt / so stoß in mit deiner rechtñ hant seinen rechtñ arm~ oben vber deinen lincken arm~ gar wol / vnd heb mit deine~ linckñ arm~ seine~ rechtñ arm~ vber sich auff / so hast du in gefangñ / vnd magst nebñ im essen vnd tringeñ /  
+
 
 +
<p>Stich dir einer zu mit dem tegen / so verkere dein rechte hant / vnd sein rechtñ arm~ / vorñ peÿ seiner rechtñ hant / vnd reib im den arm~ vmb / vnd mit deiner lincken hant nÿm im das gewicht pey de~ Elpogn / vnd dye weil du im das gewicht nymbst mit deiner lincke~ hãt / so stoß in mit deiner rechtñ hant seinen rechtñ arm~ oben vber deinen lincken arm~ gar wol / vnd heb mit deine~ linckñ arm~ seine~ rechtñ arm~ vber sich auff / so hast du in gefangñ / vnd magst nebñ im essen vnd tringeñ /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 108r.jpg|1|lbl=108r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 108r.jpg|1|lbl=108r}}
 
|  
 
|  
Line 1,809: Line 1,888:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber mit lern hendtñ}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber mit lern hendtñ}}</p>
Wen dir einer zu sticht vndtñ / so fall im mit der linckñ hant auff sein rechte hant vnd halt dye fest / vnd greyff mit rechter verkerter hant vndtñ in sein tegen / vnd wend im sein tegen von vndtñ auff mit dem spitz zu seine~ leib / vnd lauff mit deiner prust hindtñ an den tegen / so stichstu in mit seine~ aige~ tegeñ /
+
 
 +
<p>Wen dir einer zu sticht vndtñ / so fall im mit der linckñ hant auff sein rechte hant vnd halt dye fest / vnd greyff mit rechter verkerter hant vndtñ in sein tegen / vnd wend im sein tegen von vndtñ auff mit dem spitz zu seine~ leib / vnd lauff mit deiner prust hindtñ an den tegen / so stichstu in mit seine~ aige~ tegeñ /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 108v.jpg|1|lbl=108v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 108v.jpg|1|lbl=108v}}
 
|  
 
|  
Line 1,828: Line 1,908:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber mit lerñ henden / }}
+
| <p>{{red|b=1|Aber mit lerñ henden /}}</p>
Wen dir ainer vndtñ zu sticht / so begreyff im den arm~ mit payden hendñ / vnd lauff im durch den arm~ / vnd reib vmb / so sprichst du im den arm~ / auch nymbst du im den tegen ob du wild  
+
 
 +
<p>Wen dir ainer vndtñ zu sticht / so begreyff im den arm~ mit payden hendñ / vnd lauff im durch den arm~ / vnd reib vmb / so sprichst du im den arm~ / auch nymbst du im den tegen ob du wild</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 109r.jpg|1|lbl=109r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 109r.jpg|1|lbl=109r}}
 
|  
 
|  
Line 1,846: Line 1,927:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Aber mit lerñ hendñ}}
+
| <p>{{red|b=1|Aber mit lerñ hendñ}}</p>
Begreÿff im den arm~ mit paydñ hendñ / vnd reib vmb / vnd went dich durch auff dein rechte seÿttñ vmb / prich im den arm~ vber dein lincke achsel  
+
 
 +
<p>Begreÿff im den arm~ mit paydñ hendñ / vnd reib vmb / vnd went dich durch auff dein rechte seÿttñ vmb / prich im den arm~ vber dein lincke achsel</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 109v.jpg|1|lbl=109v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 109v.jpg|1|lbl=109v}}
 
|  
 
|  
Line 1,864: Line 1,946:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Mit lern hendñ}}
+
| <p>{{red|b=1|Mit lern hendñ}}</p>
{{red|Begreyff}} im den arm~ mit payde~ hendñ / vñ tritt wol zu im / vñ went dich auff dei~ rechte seyttñ vñ prich im den arm~ vber dei~ prust
+
 
 +
<p>{{red|b=1|Begreyff}} im den arm~ mit payde~ hendñ / vñ tritt wol zu im / vñ went dich auff dei~ rechte seyttñ vñ prich im den arm~ vber dei~ prust</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 110r.jpg|1|lbl=110r}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 110r.jpg|1|lbl=110r}}
 
|  
 
|  
Line 1,882: Line 1,965:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|Oder}} treib das ringen /  
+
| <p>{{red|b=1|Oder}} treib das ringen /</p>
far mit deiner linckeñ hant vorñ fur sein halß / vnd schreitt mit dem lincken fuß hindter sein rechtñ fuß / vnd wurff in vber dein linckes knye auß dem fuß
+
 
 +
<p>far mit deiner linckeñ hant vorñ fur sein halß / vnd schreitt mit dem lincken fuß hindter sein rechtñ fuß / vnd wurff in vber dein linckes knye auß dem fuß</p>
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 1,900: Line 1,984:
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
| {{red|b=1|Mit lern hendtñ}}
+
| <p>{{red|b=1|Mit lern hendtñ}}</p>
'''[97v]''' Begreyff Im dye recht hant mit deiner lincken / vnd mit der rechten begreiff im vnden den elpogen / vnd zeuch damit zu dir / vnd mit der linckñ hant stoß in oben von dir / vnd spring mit deine~ rechtñ fueß hindter seinen lincken fuß / vnd wurff in auß dem fuß vber dein rechtes knÿe etc /  
+
 
 +
<p>[97v] Begreyff Im dye recht hant mit deiner lincken / vnd mit der rechten begreiff im vnden den elpogen / vnd zeuch damit zu dir / vnd mit der linckñ hant stoß in oben von dir / vnd spring mit deine~ rechtñ fueß hindter seinen lincken fuß / vnd wurff in auß dem fuß vber dein rechtes knÿe etc /</p>
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 110v.jpg|1|lbl=110v}}
 
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 110v.jpg|1|lbl=110v}}
 
|  
 
|  
Line 1,910: Line 1,995:
  
 
|-  
 
|-  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
| {{red|b=1|Finis}}
+
| <p>{{red|b=1|Finis}}</p>
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
  
 
|}
 
|}
Line 1,931: Line 2,016:
 
| width = 390em
 
| width = 390em
 
}}
 
}}
{| class="floated master" style="clear:both;"
+
{| class="master"
 
|-  
 
|-  
! <p>Images</p>
+
! <p>Illustrations</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[user:Stephen Cheney|Stephen Cheney]]</p>
 
! <p>{{rating|C|Draft Translation (from the Rome)}}<br/>by [[user:Stephen Cheney|Stephen Cheney]]</p>
! <p>[[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Codex Danzig (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
+
! <p>[[Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]] (1452){{edit index|Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)|Augsburg Transcription]] (1460s){{edit index|Codex Lew (Cod.I.6.4º.3)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
 
! <p>[[Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)|Vienna Transcription]] (1480s){{edit index|Paulus Kal Fechtbuch (MS KK5126)}}<br/>by [[Dierk Hagedorn]]</p>
Line 2,473: Line 2,558:
  
 
|-  
 
|-  
| [[File:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|400x400px|center]]
+
| class="noline" | [[File:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|400x400px|center]]
| <p>[34] If someone then takes you under eyes on your right side, grab him with your right hand next to your right leg to the bridle, below by the bit, and wrench strongly upward with both hands, and press his horse to the side with your horse’s chest by the lower leg, so he must fall away from you on the back, or onto a side, and you may also perform that play on the left side.</p>
+
| class="noline" | <p>[34] If someone then takes you under eyes on your right side, grab him with your right hand next to your right leg to the bridle, below by the bit, and wrench strongly upward with both hands, and press his horse to the side with your horse’s chest by the lower leg, so he must fall away from you on the back, or onto a side, and you may also perform that play on the left side.</p>
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
| {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|1|lbl=196r}}
+
| class="noline" | {{section|Page:MS Germ.Quart.2020 196r.jpg|1|lbl=196r}}
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
|  
+
| class="noline" |  
  
 
|}
 
|}
Line 2,498: Line 2,583:
 
<section begin="sourcebox"/>{{sourcebox header}}
 
<section begin="sourcebox"/>{{sourcebox header}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Kraków Images]]
+
  | work        = [[Goliath Fechtbuch (MS Germ.Quart.2020)|Kraków Illustrations]]
 
  | authors    = [[Biblioteka Jagiellońska]]
 
  | authors    = [[Biblioteka Jagiellońska]]
 
  | source link = http://www.bj.uj.edu.pl/
 
  | source link = http://www.bj.uj.edu.pl/
Line 2,519: Line 2,604:
 
}}
 
}}
 
{{sourcebox
 
{{sourcebox
  | work        = [[Codex Danzig (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]]
+
  | work        = [[Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)|Rome Transcription]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
 
  | authors    = [[Dierk Hagedorn]]
 
  | source link =  
 
  | source link =  
  | source title= [[Index:Codex Danzig (Cod.44.A.8)]]
+
  | source title= [[Index:Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8)]]
 
  | license    = copyrighted
 
  | license    = copyrighted
 
}}
 
}}
Line 2,593: Line 2,678:
 
== Additional Resources ==
 
== Additional Resources ==
  
* ''[http://www.archive.org/details/anzeigerfurkunde01germ Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit]''. Nuremberg: [[Germanisches Nationalmuseum|Verlag der Artistisch-literarischen Anstalt des Germanischen Museums]], 1854.
 
 
* [[Dierk Hagedorn|Hagedorn, Dierk]]. ''Jude Lew: Das Fechtbuch.'' VS-Books, 2017. ISBN 978-3-932077-46-3
 
* [[Dierk Hagedorn|Hagedorn, Dierk]]. ''Jude Lew: Das Fechtbuch.'' VS-Books, 2017. ISBN 978-3-932077-46-3
* Jaquet, Daniel; [[Bartłomiej Walczak|Walczak, Bartłomiej]]. "Liegnitzer, Hundsfeld or Lew? The question of authorship of popular Medieval fighting teachings". ''[[Acta Periodica Duellatorum]]'' '''2'''(1): 105-148. 2014. {{doi|10.1515/apd-2015-0015}}.
+
* [[Dierk Hagedorn|Hagedorn, Dierk]] and [[Christian Henry Tobler]]. ''The Peter von Danzig Fight Book''. [[Freelance Academy Press]], 2021. ISBN 978-1-937439-53-8
 +
* Jaquet, Daniel; [[Bartłomiej Walczak|Walczak, Bartłomiej]]. "Liegnitzer, Hundsfeld or Lew? The question of authorship of popular Medieval fighting teachings". ''[[Acta Periodica Duellatorum]]'' '''2'''(1): 105-148. 2014. {{doi|10.1515/apd-2015-0015}}
 
* [[Jeffrey Hull|Hull, Jeffrey]], with [[Monika Maziarz|Maziarz, Monika]] and [[Grzegorz Żabiński|Żabiński, Grzegorz]]. ''[http://www.academia.edu/1035644/Knightly_Dueling_the_Fighting_Arts_of_German_Chivalry Knightly Dueling: The Fighting Arts of German Chivalry]''. Boulder, CO: [[Paladin Press]], 2007. ISBN 1-58160-674-4
 
* [[Jeffrey Hull|Hull, Jeffrey]], with [[Monika Maziarz|Maziarz, Monika]] and [[Grzegorz Żabiński|Żabiński, Grzegorz]]. ''[http://www.academia.edu/1035644/Knightly_Dueling_the_Fighting_Arts_of_German_Chivalry Knightly Dueling: The Fighting Arts of German Chivalry]''. Boulder, CO: [[Paladin Press]], 2007. ISBN 1-58160-674-4
 
* [[Christian Henry Tobler|Tobler, Christian Henry]]. ''In Saint George's Name: An Anthology of Medieval German Fighting Arts''. Wheaton, IL: [[Freelance Academy Press]], 2010. ISBN 978-0-9825911-1-6
 
* [[Christian Henry Tobler|Tobler, Christian Henry]]. ''In Saint George's Name: An Anthology of Medieval German Fighting Arts''. Wheaton, IL: [[Freelance Academy Press]], 2010. ISBN 978-0-9825911-1-6
 +
* [[Bartłomiej Walczak|Walczak, Bartłomiej]] and Starko, Bartosz. ''Additional Transmissions of Hundsfeld and Lignitzer Dagger Teachings''. ''[[Acta Periodica Duellatorum]]'' '''6'''(1): 137-149. 2018. {{doi|10.2478/apd-2018-0005}}
 +
* [[Rainer Welle|Welle, Rainer]]. "Ein unvollendetes Meisterwerk der Fecht- und Ringkampfliteratur des 16. Jahrhunderts sucht seinen Autor: der Landshuter Holzschneider und Maler Georg Lemberger als Fecht- und Ringbuchillustrator?" ''Codices manuscripti & impressi.'' Supplementum 12. Purkersdorf: Verlag Brüder Hollinek, 2017.
 
* [[Rainer Welle|Welle, Rainer]]. ''"…und wisse das alle höbischeit kompt von deme ringen". Der Ringkampf als adelige Kunst im 15. und 16. Jahrhundert.'' Pfaffenweiler: Centaurus-Verlagsgesellschaft, 1993. ISBN 3-89085-755-8
 
* [[Rainer Welle|Welle, Rainer]]. ''"…und wisse das alle höbischeit kompt von deme ringen". Der Ringkampf als adelige Kunst im 15. und 16. Jahrhundert.'' Pfaffenweiler: Centaurus-Verlagsgesellschaft, 1993. ISBN 3-89085-755-8
 +
* ''[http://www.archive.org/details/anzeigerfurkunde01germ Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit]''. Nuremberg: [[Germanisches Nationalmuseum|Verlag der Artistisch-literarischen Anstalt des Germanischen Museums]], 1854.
  
 
== References ==
 
== References ==
  
 
{{reflist|2}}
 
{{reflist|2}}
{{DEFAULTSORT:Huntfeltz, Martin}}
+
{{DEFAULTSORT:Huntsfeld, Martin}}
 
{{Liechtenauer tradition}}
 
{{Liechtenauer tradition}}
 
__FORCETOC__
 
__FORCETOC__
Line 2,618: Line 2,706:
 
[[Category:Grappling]]
 
[[Category:Grappling]]
 
[[Category:Mounted Fencing]]
 
[[Category:Mounted Fencing]]
 +
 +
[[Category:Format on hold]]

Revision as of 17:56, 17 July 2021

Martin Huntsfeld
Born date of birth unknown
Died before 1452
Occupation Fencing master
Nationality German
Movement Fellowship of Liechtenauer
Genres
Language Early New High German
Manuscript(s)
First printed
english edition
Tobler, 2010
Concordance by Michael Chidester
Translations

Martin Huntsfeld (Martein Hündsfelder) was an early 15th century German fencing master. Based on his surname, he was likely born in Psie Pole, a district of present-day Wrocław, Poland; alternatively, it is possible that he was from the village of Hundsfeld, about 20 km east of Würzburg. While Huntsfeld's precise lifetime is uncertain, he seems to have died some time before the creation of the Starhemberg Fechtbuch in 1452.[1] The only other thing that can be determined about his life is that his renown as a master was sufficient for Paulus Kal to include him in the list of members of the Fellowship of Liechtenauer in 1470.[2] Attributed to Huntsfeld are teachings on armored fencing (both with the short sword and grappling), dagger, and mounted fencing.

Treatises

Note that the Augsburg, Salzburg, and Graz versions of Huntsfeld's treatise on short sword fencing are erroneously credited to Lew, while that of Andre Lignitzer is credited to Huntsfeld.[3]

The text of the Krakow version of Hundsfeld frequently refers to intended illustrations that were never added to the manuscript. The appropriate blank pages are included in the illustration column for reference. It's possible (though not likely, given what we know about its origins) that this manuscript was replicating another one with a complete set of illustrations; if this ever surfaces, the illustrations will be replaced.

Additional Resources

References

  1. His name is accompanied by the traditional blessing on the dead on folio 87r.
  2. The Fellowship of Liechtenauer is recorded in three versions of Paulus Kal's treatise: MS 1825 (1460s), Cgm 1570 (ca. 1470), and MS KK5126 (1480s).
  3. Jaquet and Walczak 2014.
  4. Das Initial ist ausgespart und nur durch einen kleinen provisorischen Buchstaben kenntlich gemacht.
  5. completed based on Danzig
  6. Written "die In", with marks indicating the correct order
  7. Korrigiert aus »an«.
  8. Placed between "die hant", with marks indicating the correct placement
  9. Note: "wrenching" is a pure guess.
  10. Paragraph placed after 53.
  11. Die beiden Worte »ÿm« und »mit« sind vertauscht, was durch entsprechende Einfügezeichen kenntlich gemacht ist.
  12. Should be "fůessen"
  13. Note: "pull upward" is another guess.
  14. choke
  15. das »b« war ursprünglich ein »g«
  16. Note: schlos/schloss can mean castle/fort as well as lock. In either case it is something that is strongly closed.
  17. Written "glaffenn der", with marks indicating the correct order
  18. Korrigiert aus »rechtenn.