Wiktenauer logo.png

Johannes Lecküchner/Messernehmen

From Wiktenauer
Jump to navigation Jump to search

|- valign="top"

|
Cgm 582 131r.jpg

|

With the Messer-taking
You can ashame him
Take the defence with the empty hand
Wind over to the left and press rapidly

Here the master states a main element, that is about the Messer-taking, and do him this way: go firmly to him with the Entrüsthau to his left side, and in the binding, as the Messers spark together, go with your hilt high and over his Messer to his right side, and go with the crosspiece on the inside to his right elbow, and push with the crosspiece and the Messer firmly from you. With the left hand fall into his binding behing his right hand, and pull with your left hand firmly towards yourself, in that way you take his Messer. |

[66v] Mit dem messer nemen,
Magstu yn beschemen,
Mit lerer hand wer nymb,
Uber wynd auff linck druck geswynd.

Hye sagt der meyster aber eyn haubstuck alz von den messer nemen Nü wil dw eynen seyn messer nemen so thue ym alzo gee starck an yn mit dem entrusthaw zw seyner lincken seytten und ym an pynden so dy messer zwsammen kliczen so far mit dem gehulcz auff und uber seyn messer auff seyner rechten seytten und far mit dem kreucz ynbendigß yn seyn rechten olpogen und stoß mit dem kreucz und messer starck von dir und mit der lincken handt fal ym an seyn pynd hynter seyner rechten hand und reyß mit deyner lincken hand starck [67r] an dich so nymbstu ym daß messer etc. |

[131r] Mit dem messer neme[n]
Magstu In bescheme[n]
Mit lere[r] handt wer nym
Vberwindt auff linck druck geswindt

Hye sagtt d[er] meyste[r] ab[er] eyn haubtstuck als vo[n] dem messer neme[n] vnd thu Im also Gee starck an In mit dem Entrußthaw zu seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd Im anpind[e]n so dy messe[r] zusam[m]e[n] klitz[e]n so far mit deym gehultz auff vnd vbe[r] seyn messer auff seyne[r] recht[e]n seytt[e]n vnd far mit den kreutz Inbendigs In seyne[n] recht[e]n olpog[e]n vnd stoß mit dem kreutz vnd mess[er] starck von dir vnd mit der linck[e]n handt fall Im an seyn pindt hint[er] seyne[r] recht[e]n handt vnd reyß mit deyn[er] linck[e]n handt starck an dich so nymbstu Im das messer [etc] |

Mit dem messer nemen
Magstu in beschlissen beschemen
Mit lerer hant vernym
Vber wind vff linck druck geschwind

Hie saget der meinster aber eyn haubt stuck als von dem messer nemen Wiltu im sin messer nemen So thun also ge starck an In mit dem entrusch haulb ze siner lincke~ site~ vnd im anpinde~ so die messer zu samen glitzñ so far mit dinem gehultz vff vber sin messer vff sin rechte site~ vnd far mit dem krutz Inlbingdigs In sinen rechte~ elnboge~ vnd stos mit dem krutz vnd messer starck von dir vñ mit der lincke~ hant fal im an sin pindt hinder sin rechte~ hant vnd riß mit der lincke~ hant starck an dich so nÿmbstu im dz messer | | | Das duseggen nemen

Mit dem duseggen nemen
magstü In beschemen
Mit leerer hannd wehr nym
yber wind auf linckh truck geschwind

Item gee starckh an In mit dem Entrusthaw. zu seiner lincken seitten. vnnd Im anpinden far mit dem gehultz vber sein duseggen. ann- [178r] seinner rechten. far mit dem Creitz Innwendig Inn Sein rechten Elennpogen. stosz. starckh vnnd mit der linncken hand fall Im an seinnen pvnd vnnd hinder seiner rechten hannd. reisz starckh an dich. so nimbst du Im den duseggen. | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 131v.jpg

| Then, if he strikes an upper stroke against you, strike also together with him. “Simultaneously” wind your Messer with the flat a bit on his own, and grab “simultaneously” with your left arm above both Messers, so that both points are outwards behind you and below your left shoulder. “Simultaneously” go with your hilt downwards through his right arm and wind your hilt over his right hand on the outside , and pull firmly upwards to your right side. | | [131v] It[e]m hautt er geg[e]n dir eyne[n] ob[er]haw so haw auch gleych mit Im Eyn Indes windt deyn messer mit der zwirch Eyn wenig auff das seyn vnd greyff Indes mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vbe[r] peyde mess[er] das dy peyd spitz[e]n hynt[er]dich vnd vntt[er] deyn lincke vchs[e]n hin auß sten Indes far mit deyne[m] gehultz vntt[e]n durch seyn recht[e]n arm[e] vnd windt außbendigs deyn gehultz vbe[r] seyn rechte handt vnd reyß starck vb[er]sich auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | *Itm~ haut er gege~ dir eyn ober haulb so haulb auch glich mit Im Indes wind din messer mit der zwurch eyn wendig vff dz sin vnd griff Indes mit dinem lincke~ arm vber beide messer dz die peide spitzen hinter dich vnd vnter dinem lincke~ achseln hyenuß sten Indes far mit dem gehultz vnte~ durch sin rechte~ arm vnd wind vßwe~dig din gehultz uber sin rechte~ hant vnd riß starck vbersich vff din rechte~ site~ ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 132r.jpg

| Then, grab his Messer as before and go with the hilt over his arm on the inside , and pull firmly downwards to your right side. | | [132r] It[e]m pegreyff seyn messe[r] als vo[r] vnd far mit dem gehultz Inbendigs ob[e]n vbe[r] seyn arm[e] vnd reyß starck vnt[er]sich auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | Itm~ griff im sin messer als vor vnd far mit dem gehultz Inlbendig oben vber sin arm vnd riß starck vnttersich vff din rechte~ site~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan=3 |
Cgm 582 132v.jpg

| Then, if you want to take his Messer with the empty hand, that is with your left hand, notice: if he strikes at your left side, bow your Messer under his Messer well to your left side. “Simultaneously” leap well to his right side under his Messer and grab his arm on the inside at the hand, and press with the left arm from inside between his hand and the hilt, firmly to your left side, in that way you take his Messer. | Item wiltu ym daß messer nemen mit lerer hand alz mit deyner lincken hand so merck haut er auff dich gegen deyner lincken seytten So peug unter seyn messer wol auff deyn lincke seytten yndeß spring wol auff auff seyn rechte seytten unter seyn messer und pegreuff seyn armen ynbendigß bey der hand und druck mit deym lincken armen czwischen seyn hand und gehulcz starck auff deyn lincke seytten so nymbstu ym aber seyn messer. | [132v] It[e]m wiltu Im das mess[er] neme[n] mit lere[r] handt als mit deyn[er] linck[e]n handt so merck hawtt er auff dich geg[e]n deyne[r] linck[e]n seytt[e]n so peug deyn messe[r] vntt[er] seyn messer woll auff deyn lincke seytt[e]n Indes spring woll auff seyn rechte seytt[e]n vnt[er] seyn mess[er] vnd pegreyff seyn arm[e] Inbendigs bey der hand vnd druck mit dem linck[e]n arm[e] Inbendigs zwisch[e]n seyn handt vnd gehultz starck auff deyn lincke seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] seyn mess[er] [etc] | Itm~ wiltu Im dz messer nemen mit lerer [87v] hant So merck hauptt er vff dich gege~ diner lincke~ site~ so peug din messer vnter sin messer wol vff din lincke site~ Indes spring wol vff sin site~ vnter sin messer vnd begriff sin arm Inlbendig bÿ der hant vnd druck mit dem lincke~ arm Inlbindigs zwiffach zwuschen sin hant vnd gehultz starck vff din lincke site~ so nÿmpstu im aber sin messer* Sr ist er dz gelenck prellñ

Sr text[us] | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he strikes a stroke from above against you, strike also together with him. “Simultaneously” wind your Messer across a bit on his own and grab “simultaneously” with your left arm at both Messers, so that both points are outside behind you and under your left shoulder. “Simultaneously” go with your hilt from below through his right arm and with your hilt outside above his right arm and pull strongly upwards. | Item hawt er gegen dir eyn oeberhaw so haw auch geleicz mit ym eyn yndeß wynd deyn messer mit der czwirch eyn wenig auff daß seyn und greuff yndeß mit deynem lincken armen uber peyde messer daß dy payd spiczen hynter dich und unter deyner lincken uchsen hyn auß steen yndeß far mit deym gehulcz unter durch seyn rechten armen und wynd [67v] außbendigß deyn gehulcz uber seyn rechte hand und reyß starck ubersich etc. | | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, grab his Messer as before and go with the hilt inside above his arm and pull strongly downwards to your right side. | Item begreuff seyn messer alz vor und far mit dem gehulcz ynbendigß oben uber seyn armen und reyß starck untersich auff deyn rechte seytten etc. | | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 133r.jpg

| Then, grab with your left hand over both Messers again, and “simultaneously” go with your hilt on his hilt, so that your crosspiece comes behind or in front of his one, and wind with it to his right side, and push with the front part of your arm firmly, also to his right side, with the bent arm, so that the elbow is below. And push with it firmly, and pull “simultaneously” firmly from above downwards to your right side, in that way you take his Messer again. | Item greuff aber mit deyner lincken hand uber peyde messer yndeß far mit dem gehultz an seyn gehulcz und daß deyn kreucz kumb hynter daß seyn und wynd da mit gegen seyner rechten seytten und scheub mit dem fodren taill deyneß armß starck auch auff seyn rechte seytten mit gepogem armen daß der olpogen unter stee und scheub da mit fast und reyß yndeß oben nyder starck auff deyn rechte seytten etc so nymbstu ym aber daß messer

Sequitur textus. | [133r] It[e]m Greyff ab[er] mit deyne[r] linck[e]n handt vbe[r] peyde mess[er] Indes far mit deyne[m] he gehultz an seyn gehultz das deyn kreutz kum hintt[e]n ader[1] vorn[e] an das seyn vnd windt do mit geg[e]n seyne[r] recht[e]n seytt[e]n vnd scheub mit dem vodr[e]n tayll deynes arm[e]s starck auch auff seyn rechte seytt[e]n mit gepog[e]m arm[e] das der olpog[e]n vntt[e]n stee vnd scheub da mit fast nyde[r] vnd reyß Indes ob[e]n starck nyd[er] auff deyn rechte seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] das mess[er] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 133v.jpg

|

If he has hit the joint
You should hurry against it
Take the hilt, fight hand-to-hand, pull
So that one praises you

Here the master states a breaking against the first Messer-taking and speaks: If he wants to [hit] the joint, etc. You should understand it this way: if he falls with the hilt above your Messer into the joint of your elbow and wants to take your Messer at the binding with his left hand, notice: “simultaneously,” as he goes over with the hilt over your right hand, “simultaneously” go also quickly over his right hand, and go with the crosspiece into the joint of his right elbow. Then, push it from you and grab with your left hand at his hilt under his right hand, and pull firmly towards yourself to your left side. This way you break his element and do yourself what he had wanted to do. |

Ist er daß gelenck prellen,
Gleich solt wyder schnellen,

[68r] Nymb gehulcz ring reyß,
Daß man dir sag preyß.

Hye sagtt der meyster eyn pruch wyder daß erst messer nemen und sprichtt wil er daß etc Daß sol dw alzo verstan felt er mit seym gehultz uber deyn messer yn daß gelenck deß oelpogenß und wil dir mit seyner lincken hand deyn messer bey dem pynd nemen so merck gleich yndeß so er uberfert mit dem gehultz uber deyn rechte hand yndeß far ym auch uber seyn rechte hand und far mit dem kreucz yn daß gelenck seyneß rechten oelpogenß und scheub den von dir und greuff mit deyner lincken hand an seyn gehultz und reyß starck an dich auff deyn lincke seytten alzo prigstu seyn stuck und machest selber daß stuck daß er hat wellen machen. |

[133v] Ist er das gelenck prell[e]n
Gleych soltu wyd[er] schnell[e]n
Nymb gehultz ring reyß
Das man dir sag preyß

Hye sagtt d[er] meyst[er] Eyn pruch wyd[er] das erst messe[r] neme[n] vnd spricht will er das gelenck [etc] Das soltu also verstan fellt er mit dem gehultz vb[er] deyn mess[er] In das gelenck deynes olpog[e]ns vnd will dir mit seyne[r] linck[en] hand dey[n] mess[er] pey dem pindt neme[n] So merck gleych Indes so er vb[er]fertt mit dem gehultz vb[er] deyn rechte handt Indes far Im auch also schnell vbe[r] seyn rechte handt vnd far mit dem kreutz In das gelenck seynes recht[e]n olpogens vnd scheub den von dir vnd grewff mit deyne[r] linck[e]n handt an seyn gehultz vnt[er] seyne[r] recht[e]n handt vnd reyß starck an dich auff deyn lincke seytt[e]n also prichstu Im seyn stuck vnd machest selb[er] das er will[e]n hett zu mach[e]n | [88r] Will er dz

Ist er das gelenck prellen
Glich solt wider schnellen
Nim gehultz ring riß
Das man die stich pris

Hie saget der meinster eyn bruch wider daß erst nemen vnd spricht wil er dz etc Daß soltu also verstan felt er mit syne~ gehultz vber syn messer in dz gelenck des elnboge~s vnd wil dir mit dyner lincke~ hant dyn messer bÿ dem pindt nemen so merck glich Indes so er vber fertt mit dem gehultz vber din rechte hant Indes far im auch also schnell vber syn rechte hant vnd far mit dem crutz in dz gelenck synes rechte~ elnbogens vnd schueb den von dir vnd griff mit dyner lincke~ hãt an syn gehultz vntter syner rechte~ site~ hant vnd rieß starck an dich vff din lincke siten also brichstu im syn stueck vnd machest selber dz daß er willen hat zu machñ ~~ | | | Ein pruch yber des Obgeschriben

Ist er das gelennckh prellen
gleych soltu wider schnellen
Nimb gehultz Rinng reysz
das man dir sage preysz

Item so Er mit dem gehultz also dein rechte hannd Vberfellt. so far- [178v] Im auch allso vber mit dem kreitz Inn sein Elenpogen. glenckh. Indes scheub vonn dir. greiff linnckh an sein gehultz vnnder seinner rechten vnnd reysz. starckh an dich. so kumpstu Im vor. | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 134r.jpg

|
Then, a breaking against the Messer-taking with the empty hand. If he has grabbed your right arm with his left hand, and wants to press you to his left side, “simultaneously” come with your left hand to help your right hand, and grab with it your hilt from below, and pull firmly from above down, as you have heard before. |
Item eyn pruch wyder daß ander stuck will er dir deyn messer nemen mit lerer hand und so er deyn rechten armen mit seyner lincken [68v] hand gefast hatt und wil dich drucken yn seyn lincke seytten yndeß kum deyner rechten hand zw hilff und pegreuff da mit deyn gehulcz unten und reyß starck von oben nyder alz dw vor gehort hast. |
[134r] It[e]m ab[er] eyn pruch wyd[er] das mess[er] neme[n] mit lere[r] handt vnd er deyne[n] recht[e]n arm[e] vnd mit seyne[r] linck[e]n handt gefast hatt vnd will dich druck[e]n In seyn lincke seytt[e]n Indes kum deyne[r] recht[e]n handt zu hilff mit deyne[r] linck[e]n vnd pegreyff da mit deyn gehultz vntt[e]n vnd reyß starck von ob[e]n nyd[er] als du vo[r] gehortt hast [etc] | alliud Itm~ aber ey~ bruch wider dz ander stuck wil er dir dyn messer nemen mit lerer hant vnter [88v] dine~ rechte~ arm mit syner lincke~ hant gefast hat vnd wil trucken in syn lincke syte~ Indes küm diner rechte~ hant zu hillff mit dyner lincke~ vnd begriff do mit dyn gehultz vnte~ vnd rieß starck von oben nider als du vor gehorett hast ~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 134v.jpg

|
Then, if he has grabbed both Messers with his left arm and goes down through with the hilt on the outside to the joint of your hand, and he wants to pull towards his right side, “simultaneously” grab behind his left hand at the weak of the Messer in front, and pull firmly to your left side. |
Item hat er begriffen pede messer mit seynem lincken armen und fert unten mit dem gehulcz durch außbendigß yn deyn glenck der hand wil reyssen auff seyn rechte seytten yndeß greuff hynter seyn lincke hand foren yn dy swech peyder messer und reyß starck auff deyn lincke seytten etc. |
[134v] It[e]m hatt er pegriffen peyde messe[r] mit seyne[m] linck[e]n arm[e] vnd fertt vntt[e]n mit dem gehultz durch außbendigs In deyn gelenck d[er] handt vnd will reyssen auff seyn rechte seytt[e]n Indes greyff hint[er] seyn lincke handt vorn[e] bey der swech des messers vnd reyß starck auff deyn lincke seytt[e]n [etc] | alliud ~ Itm~ hat er begriffen beyde messer mit syne~ lincke~ arm vnd fertt vnte~ mit dem gehultz durch vßwendig in dyn gelenck der hant vnd wil reissen vff syn rechte syte~ Indes griff hintter syn lincke hant vorn bÿ der schwech des messers vnd riß starck vff dyn lincke syte~ ~ | | | | | | |

|- valign="top" |
Then, do also this breaking depicted above against the fourth Messer-taking. |
Item wyder daß vyerd messer nemen mach auch dysen ee gemelten pruch etc. |
It[e]m wyd[er] das vyerd mess[er] nemen mach auch dysen Eegemelt[e]n pruch [etc] | alliud ~ Itm~ wider dz vierd messer nemen mach auch dissen bruch etc

Sr lynck vnter far den rechte~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 135r.jpg

|

Go under the right to the left
Pull over with the hilt in fighting

Here the master teaches a Messer-taking that is very good and adventurous. If you want to do it, do it this way: stand with your left foot forwards and hold your Messer on your right side at the leg. If he strikes to your left side to the opening, “simultaneously” bow your Messer from your right side to your left side, and leap well to him, and put your left hand firmly on his right one below. “Simultaneously” go with your hilt also over his right hand on the inside, over his joint of the hand, and pull firmly to your right side, in that way you take his Messer again. |

Linck unterfar den rechten,
Mit gehültz uberreyß ym vechten.

Hye sagt der merer der kunst aber von [69r] eynem messer nemen und thu dem alzo stee mit deynem lincken fuß fuer und halt deyn messer auff deyner rechten seytten bey dem payn haut er dir denn zw deyner lincken seytten der ploeß nach yndeß peug von deynem rechten seytten auff deyn lincke deyn messer und spring wol auf yn und leg deyn lincke hand fest an seyn rechte unden yndeß far mit dem gehulcz auch uber seyn rechte hand ynbendigß uber daß gelenck der hand und reyß starck auff deyn rechte seytten so nymbstu ym daß messer etc. |

[135r] Linck vnt[er]far den recht[e]n
Mit gehultz vber reyß Im vecht[e]n

Hye lertt d[er] meyste[r] Eyn messer neme[n] das ist sere gutt vnd ab[e]ntewrisch[2] wiltu das mach[e]n So thu Im also Stee mit deyne[m] linck[e]n fuß für vnd hallt deyn messer auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n pey dem peyn hawtt er dir denn zu deyne[r] linck[e]n seytt[e]n nach der ploß Indes pewg vo[n] deyn[er] recht[e]n seytt[e]n auff deyn lincke deyn messe[r] vnd spring woll auff In vnd leg deyn lincke handt vest vntt[e]n an seyn rechte Indes far mit deyne[m] gehultz auch ob[e]n vbe[r] seyn rechte handt Inbendigs vb[er] seyn gelenck der handt vnd reyß starck auff deyne rechte seytt[e]n So nymbstu Im abe[r] seyn mess[er] [etc] |

Linck vnter far den rechte~
Mit gehultz vber riß im vechte~

Hie saget der meinster eyn messer nemen vnd thun dem also Ste mit dyne~ lincke~ fur vñ halt dyn messer vff diner rechte~ site~ beÿ [89r] dem peÿnd haut er dir dan zu° diner lincke~ site~ der bloß noch indes pulbg von diner rechte~ site~ vff din lincke din messer Vnd spring woll vff in vnd leg din lincke hant fest an syn rechte vnte~ Indes far mit dem gehultz auch vber syn rechte hant auch Inlbindig vber syn gelenck der hant vnd reiß starck vff din rechte site~ so nÿmbstu im dz messer ~ | | | Ein annder duseggen Nemmen.

Linnckh vnnderfar den Rechten
mit gehultz yberreysz Im fechten

Item stee mit dem Linnckhen fuosz vor. vnnd halt. dein duseggen auf deinnen Rechten pain. hawt Er zu deinner lincken plösz. so far mit dem gehultz Innwendig vbers glaich seinner rechten hand. vnnd reiss starckh zur rechten. so nimpstu Im den duseggen. | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 135v.jpg
|

You should not delay the taking against
Grab the weak, pull, you must remove the Messer

Here the master teaches a breaking against the element announced above, and it is to be done this way: if he has clenched your hand as it is announced above, lower your Messer to your left side on his Messer, and go with your left arm over both Messers, and pull “simultaneously” to your left side, in that way you take his Messer. Or, pull downwards with your Messer, as you have heard before.

|



Item der pruch wyder daß stuck daß ee gemelt ist der ist alzo zw machen so er deyn hand alzo peschlossen hatt alz oben geschriben stett so senck deyn messer gegen deyner lincken seytten auff daß seyn und far mit deynem lincken armen uber peyde messer und reyß yndeß auff deyn lincke seytten so nymbstü ym aber daß messer oder reyß untersich mit deym messer alz dw vor gehort hast.

|

[135v] Wyder neme[n] solt nicht sawme[n]
Vach swech reyß mess[er] müß rawme[n]

Hye lertt de[r] meyste[r] Eyn pruch wid[er] das Eegemelt stuck vnd ist also zu machen So er deyn handt also beschloss[e]n hatt als ob[e]n geschrib[e]n stett So senck deyn messer geg[e]n deyn[er] linck[e]n seytt[e]n auff das seyn vnd far mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vbe[r] peyde mess[er] vnd reyß Indes auff deyn lincken seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] das mess[er] od[er] reyß vnt[er]sich mit deyne[m] mess[er] als du vo[r] gehortt hast [etc]

|



Itm~ eyn ander bruch wider dz gemelt stuck ist also zu machñ so er din hant also beschlosen hat als oben statt geschriben so senck dyn messer gege~ diner lincke~ syte~ vff dz syn vnd far mit dine~ lincke~ arm vber beydt messer vnd rieß Indes vff din lincke syte~ so nÿmpstu im aber syn messer oder rieß vnttersich mit dem messer als du vor gehoertt hast ~

Sr gestu an bere were | | | | | | |

|- valign="top" | rowspan="6" |
| | | | | | | [179r] Die henngen vnnd winden Item hie merckh Wie du sollt ausz den hengen die winnden treiben. vnndthu Im allso. wann du mit zufechten zu dem Mann kumpst. so ste von deinner rechten seitten ausz dem Eber hawt er dir dann oben ein zu deinner linncken seitten. so wind gegen seinnem haw entgogen die kurtz schneid an seinnem duseggen. vnnd stich Im oben ein zum gesicht. dasdz ist ein winden. setz Er den stich ab seinner lincken seitten. so bleib am duseggen. vnnd winnd wider auf dein rechten seitten. die lang schneid. ann sein duseggen. vnnd stich Im oben ein zum gesicht. das ist ain henngen von deinner rechten seitten. mit zwaien winden. an seinem dusegge_ / | | | |

|- valign="top" | | | | | | | Ein anders stuckh Inn dem henngen vnd winden. [179v] Item wann du Mit zufechten zu dem Mann kumpst. so stee von deinner linckhen seitten. hawt er dir dann oben ein zu deinner rechten seitten. so wind gegen seinnem haw die lanng schneidin an sein duseggen. vnnd stich Im oben ein zum gesicht. seiner rechten seitten. das ist aber ain winden. Setzt er den stich ab gegen seiner rechten seitten so bleib am duseggen. vnnd wind wider auf dein lincke seitten die kurtz schneidin an sein duseggen vnnd stich oben ein zum gesicht. das Ist das annder vberhenngen von der linncken seitten aber mit zwaien winden an seinnen Dusegen. | | | |

|- valign="top" | | | | | | | Etliche Rinngen Inn dem Duseggen. Item far mit deiner Rechten hannd vornen an seinnen hals. vnnd schreit mit deinnem rechten fuosz hinder seinen rechten schennckel. vnnd wirff In vber dein rechts knie ausz dem fuosz. | | | |

|- valign="top" | | | | | | | [180r] Einn annders Rinngen Item begreyff Im die recht hannd Mitt deinner linncken. vnnd mit der rechten greiff Im vnnden an den Elnpogen. vnnd zuckh damit zu dir. vnnd mit der linncken hand stosz oben von dir. Indes sprinng mit deinnem rechten fuosz hinder seinen lincken. vnnd wirff In ausz dem fuosz vber dein rechts knie. | | | |

|- valign="top" | | | | | | | Mer ain notstand Item wann dir ainner zu sticht mit seinnem duseggen von vnnden. so fall Im mit der linncken hannd. auf sein rechten rechten hand vnnd halt die veest. vnnd greiff mit deiner rechten verkerten hand. vnnden Inn sein duseggen. vnnd wend Im sein duseggen von vnden auf mit dem spitz gegen seinnem leib vnnd lauff mit deinner prust hinden an den duseggen. so stichstu In mit seinner aignen. wehr | | | |

|- valign="top" | | | | | | | [180v] Wie man ainen geworf nen hallten soll. Item wann du ainnen Wirfst. so fall Im alweeg zu der rechten seitten. mit dem rechten knie zwischen seinne pain. vnnd mit der linncken hannd fall vornen Inn seinnen hals oder begreiff Im mit Jeder hannd ain Arm. so hebst du In. vnd bis nit zu gach. das du nit zu feer In fallest. vnnd greiff nach seiner wehr. vnnd arbait nach deim gefallen. | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 136r.jpg
|

If you go with no defense
You are endangered to be overrun
If you cannon turn the back without harm
Stand, and you can merrily defend yourself

Here the master teaches an element that is called an emergency element, and it occurs when you have no defence and you are overrun and you cannot flee without harm, stand merrily if you must defend yourself, and nothing else may happen. Turn against him and stand with your left foot forwards and when he strikes at you from above downwards, step with your right foot against his right one, and well away aside. Then, go with the stretched [arm] well outside on his Messer on the flat on the outside, and go on the inside with your right arm above his Messer or arm, and press the arm well to your body, and turn your hand on his Messer. Then, fall with your left hand on his hilt or hand, and pull with your body firmly to your right side, in that way you take his Messer.

|

[69v] Bestu on were,
Wirst uberlauffen gefere,
Ruck an schaden nicht kanst keren,
Stand dich frolich magst weren.

Hye lertt der meyster eyn stuck daß do geheyssen ist eyn not stuck und get zw so dw kayn wer hast und wirt uberloffen und kanst on schaden nicht enpflyhen So stand frolich so dw dich ye weren muest und nicht anders seyn kan So thue ym alzo wendt dich gegen ym und stee mit deynem lincken fuß fuer So er dan auff dich hauett von oben nyder So trit mit deynem rechten fuß gegen seynem rechten und wol peseytt auß und far mit gestracktem armen an seyn messer an dy flech außbendig und far yndeß mit deynem rechten armen wol zw dem leyb und wendt deyn hand an seyn [70r] messer und fal mit deyner lincken hand an seyn gehulcz oder hand und reyß mit dem leyb und hand starck auff deyner lincken rechten seytten so nymbstu ym daß messer.

|

[136r] Gestu an were
Wirstu vb[er]lauffen gefere
Ruck an schad[e]n nicht kanst ker[e]n
Standt : dich frolich magst wer[e]n

Hye lertt d[er] meyst[er] Eyn stuck das do heysset Eyn notstuck vnd gett zu so du keyn were hast vnd wirst vb[er]loff[e]n vnd kanst an schad[e]n nicht entflyh[e]n so standt frolich so du dich wer[e]n müst vnd nicht anders geseyn mag so wendt dich geg[e]n Im vnd stee mit deyne[m] linck[e]n fuß fur vnd so er dann[e] auff dich hawett von ob[e]n nyd[er] so tritt mit deyne[m] recht[e]n fuß geg[e]n seyne[n] recht[e]n vnd woll beseytt auß vnd far mit gestackem woll ausse[n] an seyn mess[er] an dy flech außbendig vnd far Inbendigs mit deyne[m] recht[e]n arm[e] vb[er] seyn mess[er] oder arm[e] vnd druck den arm[e] woll zu deym leyb vnd wendt deyn handt an seyn mess[er] vnd fall mit deyne[r] linck[e]n hand an seyn gehultz od[er] hant vnd reyß mit deyne[m] leyb starck auff deyn rechte seytt[e]n so nymbstu Im das messer [etc]

|

Gestu anbere were
Wurstu vber lauffen gefere

[89v] Ruck an schaden nicht kanst keren
Standt dich frelich magstu weren

Hie lert der meinster eyn stuck dz do heissett eyn nett stock vnd gat zu° so du keyn were hast vnd wurst vber lauffen vnd kanst an schade~ nicht entpflihen so stant frelich vnd so du dich were mu°st vnd nit anders syn mag so wind dich gege~ Im vnd ste mit dynen lincke~ fus fur so er dan vff dich haulbett von obñ mÿder [!] so drett mit dynem rechte~ fus gege~ synem rechte~ vnd woll besitz vß vnd far mit gestracke~ arm an syn messer an die flech vßwendig vnd far Inlbendig mit dynem rechte~ arm vber syn messer vnd druck den arm woll zu dem leb vnd wend dyn messer an syn hãt vnd fal mit dyner lincke~ hant an syn gehultz oder hant vnd rieß mit dem lieb starck vff dyn rechte~ syte~ so nympstu im daß messer ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 136v.jpg

| Then, if he strikes at you as before, stand with your right foot forwards and step with your left one to his left one, well out of the stroke, and go with your left [hand] above his Messer, and step with your right foot against his right one. Then, go with your right hand on his hilt at the hand under his Messer, and come with your left hand under his Messer to your right side, and swing firmly to your left side. | Item haut eyner auff dich alz vor So stee mit deynem rechten fuß fuer und schreyt mit deynem lincken auff seyn lincke wol auß dem haw und far mit deynem lincken armen uber seyn messer und schreyt mit deynem rechten fuß gegen Seynem rechten und far mit deyner rechten hand auff seyn gehulcz bey der hand und kumbt mit deyner lincken hand unter seynem messer auff deyn rechte hand und swyng dich starck auff deyn lincke seytten. | [136v] It[e]m hautt er auff dich als vor So stee mit deyne[m] recht[e]n fuß für vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n auff seyn linck[e]n woll auß dem haw vnd far mit deyne[m] linck[e]n vber seyn messer vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n füß geg[e]n seyne[n] recht[e]n vnd far mit deyne[r] recht[e]n handt auff seyn gehultz bey der handt vnt[er] seyn mess[er] auff deyn rechte vnd kum mit deyne[r] linck[e]n handt vnt[er] seyn messer auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd swing dich starck auff deyn lincke seytt[e]n [etc] | [90r] Itm~ haulbet eyner vff dich als vor so ste mit dynem rechte~ fus fur vnd schrit mit dyne~ lincke~ fur vff syn lincke~ woll vß dem haulb vnd far mit dyne~ lincken vber syn messer vnd schrit mit dynem rechte~ fus gege~ synem rechte~ vnd far mit dyner rechte~ hant vff syn gehultz bÿ der hãt vnd küm mit dyner lincken hãt vnter syn messer vff dyn rechte vnd schving dich starck vff dyn lincke syte~ ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 137r.jpg

| Then, if he strikes at you as before, step to his right side with your left foot and fall over his Messer with the left arm. Then, fall with your right hand to his hilt, and pull firmly to your right side. | Item hawt er auff dich alz vor so schreyt aber auff seyn rechte seytten mit dem lincken fuß und fall aber uber seyn messer mit dem lincken armen und fal mit deyner rechten hand auff seyn gehultz und reyß starck auff deyn rechte seytten etc. | [137r] It[e]m haütt er auff dich als vor so schreytt ab[er] auff seyn rechte seytt[e]n so si mit deyne[m] linck[e]n fuß vnd fall ab[er] vber seyn messe[r] mit dem linck[e]n arm[e] vnd fall mit deyn[er] recht[e]n handt auff seyn gehultz vnd reyb starck auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 137v.jpg

| Then, if he strikes at you as before, stand with your left foot forwards and step with your right foot to his right one well out of the stroke, and go over his Messer with your right arm, and with your left hand on his hilt, and pull firmly to your left side. | Item hawtt er aber auff dich alz vor So stee [70v] mit deynem lincken fuß fuer und schreytt mit deynem rechten fuß auff seyn rechten wol auß dem haw und far uber de seyn messer mit deynem rechten armen und mit der lincken hand uber oder auff seyn gehulcz und reyß starck auff deyn lincke seytten etc.

Sequitur textus. | [137v] It[e]m hautt er ab[er] auff dich als vo[r] so stee mit deyne[m] linck[e]n fuß fur vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß auf seyn recht[e]n wol ausß dem haw vnd far vb[er] seyn messe[r] mit deyne[m] recht[e]n arm[e] vnd mit deyn[er] linck[e]n handt auff seyn gehultz vnd reyß starck auff deyn[e] lincke seytt[e]n | Itm~ Haut er aber vff dich als vor so ste mit dyne~ lincke~ fus vor vnd schrit mit dynem rechte~ fus vff syn rechte~ woll vß dem haulb vnd far vber dyn messer mit dyne~ rechte~ arm vnd mit dyner lincke~ hant oder vff syn gehultz vnd rieß starck vff dyn lincke syten ~

Sr Ob er frisch ist | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 138r.jpg
|

If he is brave
And stands in skilfull cunningness
If you are captured, you should turn the Messer
Pull, the point does the end to him

Here the master states a breaking against the Messer-taking depicted above: if you have stroke to one who has no Messer and he displaces with the arm, as it is stated above, and he goes above your Messer, “simultaneously” wind your Messer around, so that the short edge is below, and go high with your hilt, and set the point to his chest.

|

Ob er alz frisch ist,
Und stat yn kuenstenlicher list,
Pistu gefangen messer soelt wenden,
Ruck ortt thuet yn enden.

Hye sagtt der meyster eyn pruch wyder dy obgemelten messer nemen So dw auff eynen gehawen hast der keyn messer hatt und er verseczt dir mit dem armen alz oben geschriben stet und er fertt dir uber deyn messer yndeß wyndtt deyn messer umb daß dy kurcz schneyd unten stee [71r] und far auff mit deym gehultz und secz ym den ortt auff seyn prust oder yn daß angesichtt etc.

|

[138r] Ob er frisch ist
Vnd stett In kunst[e]nlich[er] list
Pist gefang[e]n messe[r] solt wend[e]n
Ruck : ortt thut In end[e]n

Hye sagtt d[er] meyste[r] Eyn pruch wyd[er] dy obgemelt[e]n messe[r] neme[n] so du auff eyne[n] gehaw[e]n hast der keyn mess[er] hatt vnd er versetz dir mit dem arm[e] als ob[e]n geschrib[e]n stet vnd er fertt dir vb[er] deyn messe[r] Indes windt deyn messe[r] vmb das dy kurtz schneyd vntt[e]n stee vnd far auff mit deyne[m] gehultz vnd setz Im den ortt auff seyn prust

|

Ob er frische ist
Vnd stot in künstlicher list

[90v] Pist gefangen messer solt wenden
Ruck ort thut in enden

Hie saget der meinster eyn bruch wider die obgemelt stueck oder messer nemen so du off eyne~ gehaulbñ hast der keyn messer hat vnd er versetz dir mit dem arm als oben stat vnd er fertt dir uber dyn messer Indes wind dyn messer vmb dz die kurtz schnid vnte~ ste vnd far vff mit dynem gehultz vnd setz Im dyn ortt vff die bruest etc ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he goes above your arm, you find the breaking where the text states: If he wants to show off. There, the breaking is taught. | | It[e]m fertt er abe[r] vber deyn arm[e] den pruch vindestu da der text spricht will er praug[e]n da wirtt der pruch gelertt [etc] | Itm~ fertt er aber uber dyn arm den brücht vindestu so der text spricht wil er prange~ do wurtt der bruch gelertt Sr gewoppent wiltu were stosse~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="3" |
Cgm 582 138v.jpg
|

If you want to harass the defence in the armed manner
You should overrun with the hilt
Pull firmly to your right side
Learn to step back with the foot

Here the master teaches how one should take the Messer with the armed hand from the other, and speaks: If you want in the armed manner, etc. You should understand it this way: if he strikes at you from his right side to your left one, bow with your Messer and with your left hand go “simultaneously” in the middle of your Messer and catch the stroke between your both hands on the Messer. “Simultaneously” go high with your hilt on the inside and from above downwards over his hand to the joint on the outside, and pull firmly to your right side, in that way you take his Messer.

|

Bebappendt wiltu wer strauffen,
Mit gehulcz soelt uberlauffen,
Reyß starck auff deyn rechte seytten,
Mit dem fuß zw ruck ler schreytten.

Hye lert der meyster wye man daß messer zw gewappunder handt eynem soel nemen und spricht gewoppend wiltu etc Daß soltu alzo verstan haüt er auff dich von seyner rechten seytten auff deyn lincke so peug auff mit deynem messer und mit deyner lincken hand far yndeß yn dy mit deyneß messerß und vach den schlag czwischen deyn peyde hende uff daß messer yndeß far mit deynem gehulcz ynbendigß und von oben uber seyn hand yn daß gelenck außbendig und reyß [71v] starck auff deyn rechte seytten so nymbstu ym daß messer etc.

|

[138v] Bewappend wiltu wer strauffen[3]
Mitt gehultz soltu vberlauffen
Reyß starck auff deyn rechte seytt[e]n
Mit dem fuß zu ruck ler schreytt[e]n

Hye lertt der meyste[r] wye man das mess[er] mit gewapp[e]nd[er] handt eyne[m] soll neme[n] vnd spricht gewapp[e]nd wiltu [etc] Das soltu also verstan hawtt er auff dich von seyn[er] recht[e]n seytt[e]n auff deyn lincke So peug auff mit deyne[m] messer vnd mit deyn[er] linck[e]n handt far Indes In dy mitt deynes messers vnd vach den schlag zwisch[e]n deyn peyd hend auff das messer Indes far auff mit deyne[m] gehultz Inbendigs vnd von ob[e]n nyd[er] vbe[r] seyn handt In das gelenck außbendig vnd reyß starck auff deyn rechte seytt[e]n So nymbstu Im das messer [etc]

|

Gewoppent wiltu were stossen
Mit gehultz soltu vber louffen

[91r] Ris starck vff din rechten
Mit dem fus ze ruck lere schritte~

Hie lertt der meinster wie mã eyne~ dz messer soll nemen mit gewoppent° hantt Daß solt also verstan hautt er vff dich von syner rechte~ syte~ vff dyn lincke so pug vff mit dyne~ messer vnd mit dyner lincke~ hant far Indes In die mit dyneß messers vnd fache den schlag zwuschen dyn peyd hend vff dz messer Indes far vff mit dynem gehultz Inlbendigs vnd võ oben nider vber syn hant Indas gelinck vßwendig vnd rieß starck vff dyn rechte syten so nÿmpstu Im dz messer ~ | | | | | | |

|- valign="top" |
Then, you can also strike well to both ears in the armed manner and you can also do the feints in it. And you can change through, twitch through in the armed manner, and you can also do the feint with the armed point. |
Item dw magst auch wol zw beyden oren geboppend schlagen und magst auch dy feler dar eyn machen und magst geboppend durchbechselen durchzucken den ortt und magst auch den feler machen mit gewoppendem ortt etc | | alliud Itm~ du magst gewoppent woll zu beÿde~ oren schlage~ vnd machst auch die feller darin machen du magst auch gewoppe~t durch wechsell durch zuecken den ortt vnd magst auch den feller darin machen mit gewoppemter ortt ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he goes to you, do as if you wanted to thrust at him in the armed manner from your right side and at his left side. “Simultaneously” strike with the hilt forwards at his left foot and when you want to strike, let the right hand go off the Messer and strike with the left hand, as you know well. | Item get er auff dich so thue alz dw yn wollest gewoppend stechen von deyner rechten seytten und zw seyner lincken seytten yndeß schlag yn mit dem gehulcz foren an seyn lincken fuß und wen dw schlagen wilst So laß dy recht handt vom messer und schlag mit der lincken hand alz dw wol wayst etc | | [91v] Itm~ goet er vff dich so du°n als du In gewoppent wollest stechen von dyner rechte~ syte~ zu syner linck syte~ Indes schlag In mit dem gehultz vorn an syn lincke~ fus vnd wan du schlage~ willt so loß die recht hant von dem messer vnd schlag mit der lincken hant als du woll weist ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 139r.jpg

| Then, you can fall in the armed manner with the point, and do it this way: as you have bound him in the armed manner, and you stay on his right side with the point in front of the face, “simultaneously” do as if you wanted to strike with your hilt to your left side, and as you come with the hilt a bit further towards his left side, go “simultaneously” with the point again to his right side at the face. | | [139r] It[e]m du magst gewappend fel[e]n mit dem ortt vnd thu Im also so du Im gewapp[e]nd an gepund[e]n hast vnd ligest Im auff seyne[r] recht[e]n seytt[e]n mit dem ortt vor dem gesicht Indes thu sam du mit deyne[m] gehultz wollest schlagen zu deyne[r] linck[e]n seytt[e]n vnd So du kumpst mit dem gehultz Eyne[r] span weytt geg[e]n seyn[er] linck[e]n seytt[e]n so far Im Indes mit dem ortt wyd[er] zu seyn[er] recht[e]n seytt[e]n zu dem gesicht [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 139v.jpg

| Then, if you stay on his left side in the armed hand, so that the pommel is against the face of the man, go “simultaneously” high with the pommel or the hilt over the middle of your head, and flick “simultaneously” with the hilt again around to the previous left side, and strike with the hilt at his head, or thrust at his face. | | [139v] It[e]m ligestu auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n gewappend also das der knopff dem man geg[e]n dem gesicht stett Indes far aber auff mit dem knopff oder gehultz vntz vbe[r] dy mitt deyns haubtz Indes mit dem gehultz schnell wyd[er] vmb zu der forig[e]n linck[e]n seytt[e]n schlag In mit dem gehultz zu dem kopff od[er] stoß Im zu dem gesicht [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 140r.jpg

| Then, you can also change through with the short point, and do it this way: if you lie as before with the armed hand on his left side, do as if you wanted to go with the point to his right side and thrust to the same side. “Simultaneously” go down with the point and change through to his left side, and thrust at his face to his left side. | | [140r] It[e]m du magst auch durchwescl[e]n[4] mit dem kurtz[e]n ortt vnd thu dem also so du ligest wye Er mit gewapp[e]nd[er] handt auff seyne[r] linck[e]n seytt[e]n So thu gleych samb du mit dem ortt wollest gan auff seyn rechte seytt[e]n vnd stech[e]n auff dy selbig[e]n seytt[e]n Indes far vnt[er]sich mit der spitz[e]n vnd wechsel durch auff seyn lincke seytt[e]n vnd stich Im zu dem gesicht seyn[er] linck[e]n seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if you come with the armed hand on the man, do the running off with the armed hand on both sides, and “simultaneously” fall in the running off or thrust. As while you run off and you have run off from both sides, that is, first with the hilt and then with the blade on his right side, “simultaneously” fall with the hilt to hilt left side over his Messer and on his neck to his right side and turn him at the neck around or throw him over your right leg. | Item So dw kombst mit gewappender hand an man So mach dy ablauffen gewoppendt zw payden seytten yndeß fel yn den ablauffen oder stich und dy weyl dw ablauffest und von peyden seytten abgeloffen pist alz zwm ersten mit dem [72r] gehultz und dar darnach mit der klyngen auff seyner rechten seytten yndeß far mit dem gehulcz auff seyner lincken seytten uber seyn messer und an den halz seyner rechten seytten und dree yn bey dem halz alzo her umb und oder wirff yn uber deyn rechteß payn etc. | It[e]m so du kumpst mit gewapp[e]nd[er] handt an den man so mach dy ablaüffen gewappend zu payd[e]n seytt[e]n Indes fall In dy stich schnit oder hew vberlauff seyn messer vach In pey dem hals vnd mach also mit gewappnd[er] handt was du willt [etc] | Itm~ so du kümpst mit gewoppente° hant an man so mach die ab lauffe~ gewoppent zu beyde~ syte~ Indes fall in die ablauffen zu beyde~ syte~ ab gelauffe~ bist als zu° ersten mit dem gehultz vnd dar noch mit der clinge~ vff syn rechte~ syte~ Indes far mit dem gehultz vff syner lincke~ syten vber syn messer vnd an syn hals syner rechte~ syte~ vnd dreg ym by dem hals herümb oder wu°rff in vber syn rechtes peyn Sr will er strauffe~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 140v.jpg
|

If he wants to harass
And overrun with the hilt
Pull his weak to you
Step to the right and hit surely

Here the master states a breaking against the first element, that is against the Messer-taking with the armed hand, and speaks: If he wants to harass, etc. You should understand it this way: if he wants to take your Messer with the armed hand, notice, while he goes over your hand with his hilt, and wants to pull to his right side, “simultaneously” grab with your left hand in the weak of his Messer and turn your hilt with your right hand to his right, between his both hands, and pull “simultaneously” firmly to your left side.

|

Wil er strauffen,
Mit dem gehultz uberlaüffen,
Seyn swech czeug zw dir,
Schreyt recht stoß schir.

Hye sagtt der meyster eyn prüch wyder daß erst stuck alz wyder daß messer nemen zw gewoppender hand und spricht wil er strauffen etc Daß soltu alzo verstan wil er dir deyn messer nemen zw gewoppender hand So merck dy weyl er mit seym gehultz uber deyn hand fertt [72v] und wil reyssen auff seyn rechte seytten yndeß greuff mit deyner lincken hand yn dy swech seyneß messerß und wend mit deyner rechten hand deyn gehulcz an seyn rechte czwischen seyn payd hend und reyß yn deß starck auff deyn lincken seytten etc.

|

[140v] Will er strauffen
Mit dem gehultz vb[er]lauffen
Seyn swech zeuch zu dir
Schreytt recht stoß schir

Hye sagtt d[er] meyst[er] eyn pruch wyd[er] das erst stuck als wyd[er] das messe[r] neme[n] zu gewapp[e]nd[er] handt vnd spricht wil er strauffen [etc] Das solt also verstan will er dir deyn messer neme[n] zu gewapp[e]nd[er] handt So merck eb[e]n dy weyll er mit seyne[m] gehultz vbe[r] deyn handt fertt vnd will reyssen auff seyn rechte seytt[e]n Indes Greyff mit deyne[r] linck[e]n handt In dy swech seynes messers vnd wendt mit deyn[er] recht[e]n handt deyn gehultz an seyn rechte zwisch[e]n seyn payd hend vnd reyß Indes starck auff deyn lincke seytt[e]n [etc]

|

Wil er strauffen
Mit dem gehultz vber louffen

[92r] Sin schwech zugt ze dir
Schrit recht stos schier

Hie saget der meinster eyn bruch wider dz stu°ck vnd sprichtt also wiltu dz messer nemen zu gewoppenter hant vnd sprichtt will er strauffe~ etc Daß soltu also verstan wil er dir dyn messer nemen zu gewoppe~t hant so merck eben dyn will er mit synem gehultz vber dyn hant fert vnd will ryssen vff sich syn rechte syte~ Indes griff mit dyner lincke~ hant in die schwech synes messers vnd wind mit dyner rechte~ hant dyn gehultz an syn rechte sc zwueschen syn beyde hende vnd rÿsß Indes starck vff dyn lincke syte~ ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 141r.jpg

| Then, another breaking. If he goes with the hilt over your arm as before, notice, while he goes over your Messer, fall with your left arm over both Messers and press them into your left side, and swing firmly to the same side. | Item aber eyn pruch fert er mit dem gehulcz uber deyn armen gewoppend alz vor so merck dy weyl er uber deyn messer fertt so fal mit deynem lincken armen uber peyde messer und druck dye yn deyn lincke seytten und swyng dich starck auff dy selbige seytten etc. | [141r] It[e]m abe[r] eyn pruch fertt er mit dem gehultz vbe[r] deyn arm[e] als vor so merck dy weyll er vbe[r] deyn messer fertt so fall mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vb[er] payde messer vnd druck dy In deyn lincke seytt[e]n vnd swing dich starck auff dy selbig[e]n seytt[e]n [etc] | Itm~ aber eyn bruch fert er mit dem gehultz vber dyn arm als vor so merck die will er vber dyn messer fertt so fal mit dynem lincken arm vber beyd messer vnd drück die in dyn lincke~ site~ vnd schwing dich starck vff die selbige~ syte~ ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 141v.jpg

| Then, a different breaking: if he has grabbed your Messer as before, “simultaneously” grab with your left hand in his left one, and pull it to your left side. Then, step with your right foot in front of his right one, and strike quickly with your right arm firmly from behind to his left elbow. | | [141v] It[e]m Eyn ande[r] pruch hatt er deyn mess[er] gefast wye vor Indes greyff mit deyn[er] linck[e]n hand In seyn lincke vnd reyß dy auff deyn lincke seytt[e]n vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß fur seyn recht[e]n vnd schlag geswindt mit deyne[m] rechten arm[e] hyntt[e]n starck an seyn linck[e]n olpog[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 142r.jpg

| Then, another breaking: if he falls with the hilt over your arm as before with the armed hand, notice, “simultaneously,” while he wants to go with the hilt above your hand, turn your Messer around on his one, so that the short edge is on his Messer, and strike at his head with the short edge. | Item aber eyn ander pruch fellt er dir mit dem gehulcz uber deyn armen alz vor mit gewoppender hand So merck yndeß dy weyl er uber deyn hand mit dem gehülcz wil faren So wenndt deyn messer auff dem seynen umb daß dy kurcz schneyd auff seynem messer stee. | [142r] It[e]m ab[er] eyn pruch fellt er dir mit dem gehultz vb[er] deyn arm[e] als vor mit gewapp[e]nd[er] handt so merck Indes dy weyll er vb[er] deyn handt mit dem gehultz will far[e]n so wendt deyn messer auff dem seyne[n] vmb das dy kurtz schneyd auff seyne[m] messer stee vnd schlag In zu dem kopff mit der kurtz[e]n schneyd[e]n [etc] | [92v] Itm~ aber ey~ ander bruch felt er dir mit dÿnen gehultz vber dyn arm als vor mit gewoppe~t hant so merck Indes die will er uber dyn hãt mit dem gehultz will fallen So wind dz messer vff dz syn vmb dz die kurtz schnid vff synem messer ste Indes far von synem messer mit dem ortt gege~ syner lincke~ syte~ zwu°schen dich vnd In mit gesencte~ ortt vff syn lincke~ syte~ vnd schrit mit dynem lincke~ fus zu ruck vnd haulb im zu synem kopff syner rechte~ syte~ ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 142v.jpg

| Then, as you fall on his head with the short edge as before, “simultaneously” go from his Messer with your point against his left side between you and him with the lowered point to your left side. Then, move the point to his chest and step with your left foot back and strike at his head. | yndeß So far von seynem messer mit deynem ortt [73r] gegen seyner lincken seytten czwischen dich und yn mit gesencktem ortt auff deyn lincke seytten und schreytt mit deynem lincken fueß zw ruck und haw ym czw seynem kopff seyner rechten seytten. | [142v] It[e]m so du Im also auff den kopff felst mit der kurtz[e]n schneyden wye vor Indes far vo[n] seynem messer mit deyne[m] ortt geg[e]n seyne[r] linck[e]n seytt[e]n zwischen dich vnd In mit gesenckt[e]m ortt auff deyn lincke seytt[e]n vnd senck Im den ortt auff seyn prust vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß fuß zu ruck vnd haw Im zu dem kopff [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 143r.jpg
|

If you are to praise the art
And the Messer is taken
You should not delay
And unbridle the man

Here the master states a counter-breaking against the first breaking on the Messer and speaks: If you are, etc. You should understand it this way: if he has grabbed your Messer at the weak and pulls to his left side, and you feel that you cannot hold your Messer, fall with your left hand behind his left one on the hilt, and with the right one forwards to his right hand, and turn the hilt against him. Then, pull firmly downwards, in that way you take his Messer again and you strike at him through his head.

|

Ist dir der Kunst zw rünnen,
Daß messer ist genümmen,
Dw solt dich nicht sawmen,
Und den man auß czawmen.

Hye sagtt der meyster eyn wyder pruch wyder den ersten pruch deß messer nemenß und sprichtt ist dir etc Daß soltu alzo verstan hatt er dir pegriffen deyn messer bey der swech und reyst auff seyn rechte lincke seytten und dw enpfindst daß dw deyn messer nicht erhalten magst So fal mit deyner lincken hand hynter seyn lincke an daß gehülcz und mit deyner rechten [73v] foren zw seyner rechten hand und wendt daß gehulcz gegen ym und reyß starck untersich So nymbstu ym wyder seyn messer und hawest yn durch seyn kopff.

|

[143r] Ist dir kunst zu run[n]e[n]
Das messer ist genum[m]e[n]
Nicht solt dich sawme[n]
Vnd den man auß zawme[n]

Hye sagtt de[r] meyste[r] Eyn vider pruch wyd[er] den erst[e]n pruch des messers vnd spricht ist dir [etc] Das soltu also verstan hatt er dir deyn messer pegriffen bey der swech vnd reyst auff seyn lincke seytt[e]n vnd du Empfindest das du deyn messer nicht gehalt[e]n magst so fall mit deyn[er] linck[e]n handt hynt[er] seyn lincke an das gehultz mit deyne[r] recht[e]n vorn[e] zu seyn[er] recht[e]n handt vnd wendt das gehultz geg[e]n Im vnd reyß starck vnt[er]sich So nymbstu Im wyd[er] seyn mess[er] vnd hawest Im durch seyn kopff [etc]

|

Ist dir künst zürünnen
Das messer ist gewünen
Nicht solt dich sümen
Vnd den man vs zaümen

Hie saget der meinster eyn bruch wider den bruch vnd spricht isst dir kunst zu° runnen daß soltu also verstan hat er dir dyn messer begriffen by der schwech vnd rieß vff syn lincken syte~ vnd du entpfindest dz [93r] dz du dyn messer nit gehalte~ magst so fal mit dyner lincke~ hant hinter syn lincke an dz gehultz mit dyner rechte~ vorn zu syner rechte~ hant vnd wind dz gehultz gegen Im vnd riß starck vnter sich so nÿmpstu Im wider syn messer vnd haust In durch syn koppff ~~

Sr Ist es gelunge~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 143v.jpg
|

You can rush to it
And take the neck with the hilt with the armed hand on the right

Here the master teaches an element how one should take the man with the hilt on his right side at the neck, and speaks: You can, etc. You should understand it in this manner: if you have bound him on his left side with the cross stroke, strike around at his right one, and before the stroke is completed, push him over with your hilt to his left side. Then, go on his neck to his right side, and step with your right foot behind his left one, and push him over it. |

|

[143v] Du magst dich deß reme[n]
Gewappent recht mit clotz hals neme[n]

Hye lertt der meyste[r] Eyn stuck wye man den man mit dem gehultz auff seyne[r] recht[e]n seytt[e]n bey dem hals neme[n] soll vnd spricht magstu [etc] Das soltu also verstan hastu Im an gepund[e]n auff seyn lincke seytt[e]n mitt der zwirch so haw Im vmb zu seyne[r] recht[e]n vnd Ee der haw verpracht wirtt so vb[er]dring In mit deym gehultz auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd far Im an seyn hals seyner recht[e]n seytt[e]n vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n füß hynt[er] seyne[n] linck[e]n vnd druck In dar vb[er] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="3" |
Cgm 582 144r.jpg
|

If it has succeeded
And the hilt has acquired the neck
Go over with the hilt to the right
Grab the arm, the hand, and you win him completely

Here the master states a breaking against the element where one holds one at the neck with the hilt, and this is the first breaking, as the breakings are numerous and various.

|

Ist eß gelüngen,
Daß klocz halz hatt gebünnen,
Mit klocz recht uberfar,
Fach armen handt so gewynst yn gar.

Hye sagtt der meyster eyn pruch wyder daß stuck so man eynen bey dem halz heltt und ist daß der erst pruch wan der pruch sind vil und manigerlay.

|

[144r] Ist es gelung[e]n
klotz hals hatt gebünne[n]
Mit klotz recht vberfar
Vach arm[e] handt gewynnstu In gar

Hye sagtt der meyste[r] Eyn pruch wyd[er] das stuck So man eyne[n] bey dem hals heltt mit dem clotz vnd ist das der [word crossed out] erst pruch wann der pruch seyn vill vnd manig[er]lay

|

Ist es gelüngen
Clotz hals hat gewünen
Mit clotz vber far
Vach arm hant gewinst in gar

Hie saget der meinster eynen bruch wider dz stuck So man eyne~ by dem hals hat mit dem klotz vnd ist dz der erst bruch der synt vil vnd mangerleÿ ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, the first breaking: if one holds you firmly with the armed hand with the hilt at the neck, also take your Messer in the armed hand, and go with the hilt over his left hand on the inside to the outside over the joint, and press firmly downwards with the hilt. Then, raise with the left hand and with the blade of the Messer firmly upwards, and step with the left foot well in front of his right one, and press his left hand with the bind firmly on you to your right side. Then, push him up with your Messer firmly from you and throw him forwards down on the face over your right foot. | Item der erst pruch ist so dich eyner mit gewoppender hand mit dem kloß bey dem halz starck heltt so nymb deyn messer auch zw geppuender hand und [74r] far mit dem kloß uber seyn lincke hand ynbendigß auff aussen uber daß gelenck und druck fast untersich mit dem gehulcz und heb mit der lincken hand und mit der klyngen deß messerß fast ubersich auff und schreyt mit dem lincken fuß woll fuer seyn rechte und druck mit dem pyndt seyn lincke hand fast an dich auff deyn rechte seytten und scheub yn oben mit deynem messer fast von dir und birff yn fuer dich auff daß antlicz uber deynen rechten fuß etc. | Item Der erst pruch so dich Eyn[er] gewappendt mit dem klotz bey dem hals starck hellt so nym deyn mess[er] auch zu gewapp[e]nd[er] hantt vnd far mit dem klotz vb[er] seyn lincke handt Inbendig auff aussen vb[er] das gelenck vnd druck vast vnt[er]sich mit dem gehultz vnd heb mit der linck[e]n handt vnd mit der kling[e]n des mess[er]s vast vb[er]sich auff vnd schreytt mit dem linck[e]n fuß woll fur seyne[n] recht[e]n vnd druck mit dem pindt seyn lincke handt vast an dich auff deyn rechte seytt[e]n vnd scheub In ob[e]n mit deyne[m] mess[er] vast vo[n] dir vnd wurff In furdich nyd[er] auff das antlitz vb[er] deyne[n] recht[e]n fuß [etc] | Itm~ der erst bruch So dich eyner mit gewoppenter hant mit dem klotz by dem hals starck hellt So nÿm dyn messer auch zu gewoppent° hant vnd far mit dem klotz [93v] vber syn lincke hant vff vßwendig vber daß gelenck vnd druck vast vnderdich mit dem gehultz vnd heb mit der lincke~ hant vnd mit der klinge~ deß messers fast vber sich vff schrit mit dem lincke~ fus wol vor syn rechte~ vnd druck mit dem bindt syn linck hant fast an dich vff dyn rechte syte~ vnd schu°be im oben mit dem messer vast von dir vnd wurff in vor dich nider vff dz antlittz vber dyn rechte~ fus ~ | | | | | | |

|- valign="top" |
Then, another breaking. If he holds you at the neck as before, fall in the armed hand also as before and go with the blade from behind at his right arm to the joint of the elbow, so that the bind is down and the blade stands up, and step with your right foot behind his left one and push him over it. |
Item eyn ander pruch so er dich pey dem halz hatt alz vor so fal zw gewoppender hand auch alz vor und far mit der klyngen hynter yn seyn rechten armen yn daß glenck deß oelpogenß daß daß pynd unten stee und dy klyng ubersich stee und schreytt mit deynem rechten fueß hynter seynen lincken und scheub yn dar uber etc. | | alliud Itm~ eyn ander bruch So er dich bÿ dem hals hat als vor so fal mit gewoppent° hant auch als vor vnd far mit dem lincke~ hinder In synem rechte~ arm Indaß gelenck des elnboge~ dz daß pindt vnte~ ste vnd schrit mit dynem rechte~ fus hinter syn lincken fus vnd schueb in dar vber ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 144v.jpg

|
Then, another breaking: if he holds you at the neck with the bind as before, drop your Messer and strike your left arm above his right one from above firmly downwards, and grab with your right hand in his joint of the hand. Then, leap with your left foot in front of his [lit: your] right one and press his left hand well into your right side, and swing with the body to your right side, and throw him over your left leg in front of you. |
Item aber eyn pruch hat er dich bey dem halz mit dem pynd alz vor So laß deyn [74v] messer fallen und schlag deyn lincken armen uber seynen rechten oben starck nyder und greuff mit deyner rechten rechten hand yn seyn glenck der hand und spring mit deynem lincken fuß fuer seynen rechten und druck seyn lincke hand woll yn deyn rechte seytten und swyng dich mit dem leyb wol auff deyn rechte seytten und wirff yn uber deyn linckeß payn fur dich etc. |
[144v] It[e]m ab[er] eyn pruch helltt er dich pey dem hals mit dem pindt als vor so loß deyn mess[er] fallen vnd schlag deyn linck[e]n arm[e] vb[er] seyn recht[e]n ob[e]n starck nyder vnd greyff mit deyn[er] recht[e]n handt In seyn glenck der handt vnd spring mit deyne[m] linck[e]n fuß fur deyn recht[e]n vnd druck seyn lincke handt woll In deyn rechte seytt[e]n vnd swing dich mit dem leyb auff deyn rechte seytt[e]n vnd wirff In vbe[r] deyn linckes peyn fur dich [etc] | alliud ~ Itm~ eyn ander bruch helt er dich mit dem hals mit dem pindt als vor so loß dyn messer fallen vnd schlag dyn lincke~ arm vber syn rechte~ starck nider vnd griff mit dyner rechte~ hant in syn gelenck der hant vnd spring mit dyne~ lincke~ fus fur dyn rechte~ [94r] vnd druck syn lincke~ hant woll in dyn rechte~ syten vnd schwing dich mit dem lieb wol vff dyn rechte syte~ vnd wurff In vber dyn lincke~ peind fur dich ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 145-6r.jpg

| Then, another breaking: if he has you at the neck as before, take your right hand and go with it to the blade of his Messer to between his both hands close to his left one, and pull firmly towards yourself to your [lit: his] right side. “Simultaneously” as the hilt comes free from the neck, grab with your left above his right one to the hilt, and pull downwards to your right side, in that way you take his Messer. | Item aber eyn pruch so er dich bey dem halz hatt alz vor So nymb deyn rechte hand und far da mit auff seyneß messerß klyngen auff seyn czwischen seyn beyde hendt nohent zw seyner lincken und reyß starck an dich auff deyn rechten seytten yndeß wirtt der kloß ledig von dem halz yndeß begreuff mit deyner lincken hand uber seyn rechte yn daß gehultz und reyß fast untersich auff deyn rechte seytten so nymbstu ym daß messer | [145/6r] It[e]m abe[r] Eyn pruch So er dich bey dem hals hatt als vor so nymb deyn rechte handt vnd far da mit auff seynes messers kling[e]n auff zwisch[e]n seyn payd hend nahent zu seyner linck[e]n vnd reyß starck an dich auff seyn rechte seytt[e]n Indes wirtt der kloß ledig von dem hals Indes begreyff mit deyn[er] linck[e]n handt vbe[r] seyn rechte In das gehultz vnd reyß hint[er]sich auff deyn rechte seytt[e]n so nymbstu Im das mess[er] | Itm~ Aber eyn bruch so er dich mit dem hals hat als vor so nym dyn rechte hant vnd far do mit vff synes messers klinge~ vff zwuschen syn beyde hende nahent zu syner lincke~ vnd riß starck andich vff syn rechte syten Indes wurtt er dz kloß gewar lidig vor dem hals Indes begriff mit dyner lincke~ hant vber syn rechte indas gehultz vnd riß hinder dich vff dyn recht syte~ so nÿmpstu ym dz messer etc ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Notice, if you want to do the Messer-taking, you should always fall to the weak of the Messer with your right hand. | merck daß wenn dw dyseß messer nemen machen [75r] wiltu so soltu albegen yn dy swech deß messerß fallen mit deyner rechten hand etc. | Merck wenn[e] du das messe[r] neme[n] mach[e]n willt so soltu albeg In dy swech des messers fallen mit deyn[er] recht[e]n handt ; | Itm~ ob du dz messer nemen machen willt so soltu allbege~ in die schwech dyns messers fallen mit dyner rechte~ hant ~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="4" |
Cgm 582 145-6v.jpg

| Then, another breaking: push him from you, but at his right elbow and grab with your right hand on his right leg close to the foot. Then, step with your left foot in front of his left one inside to his legs and throw him on his face, as it is depicted below. | | [145/6v] It[e]m ab[er] eyn pruch scheub In vo[n] dir ab[er] pey seyne[m] link[e]nrecht[e]n olpog[e]n vnd greyff mit deyn[er] recht[e]n hand an seyn rechtes peyn nohent bey dem fuß vnd schreyt mit deyne[m] linck[e]n fuß fur seynen linck[e]n Inbendigs seyne[r] peyn vnd wurff In auff seyn antlitz wye vnd[e]n gemalt stett [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another breaking: push him from you with your left hand and take the balance at the elbow, and grab forwards with the right hand in his right one. Then, step with the left foot in front of his right one. | Item eyn ander pruch scheüb yn von dir mit deyner lincken hand und nymb daß gebichtt bey dem olpogen und greuff ym foren mit deyner rechten hand seyn rechte schreyt mit dem lincken fuß fuer seyn rechte. | [147r] It[e]m eyn ande[r] pruch scheub In von dir mit deyne[r] linck[e]n handt vnd nymb das gewicht bey dem olpog[e]n vnd greyff Im forn[e] mit der recht[e]n handt seyn rechte vnd schreytt mit dem linck[e]n fuß fur seyne[n] recht[e]n [etc] | Itm~ eyn anders schub In von dir mit diner lincke~ hant vnd nym dz gewiecht by dem elnboge~ vnd griff im vorn mit der rechte~ hant syn rechte vnd schrit mit dynem lincke~ fus fur synen rechte~ ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another breaking: push him firmly from you with his elbow with your left hand, and push him to his right side. “Simultaneously,” drop your Messer and grab him outside at his joint of his right leg. Then, lift him high and throw him on his left side. | Item eyn ander prüch scheüb yn starck von dir bey dem oelpogen mit deyner lincken hand scheub yn auff seyn lincke seytten yndeß laß deyn messer fallen und greuff ym außbendigß yn seyn glenck seyneß rechten peynß heb yn auff und wirff yn auff seyn lincke seytten etc. | It[e]m Eyn ande[r] pruch scheub In starck von dir mit seyne[m] olpogen mit deyn[er] linck[e]n handt scheub In also auff seyn rechte seytt[e]n Indes laß deyn messer vall[e]n vnd greyff Im außbendig In seyn gelenck seynes recht[e]n peyns heb In auff vnd wurff In auff seyn lincke seytt[e]n [etc] | Itm~ Aber eyn bruch schub In starck von dir mit synem elnboge~ mit dyner lincke~ hãt [94v] schu°b In vff syn rechte sÿte~ Indes loß dyne messer vallñ vnd griff im vßwendig in syn gelenck synen rechte~ peindt hab in vff vnd wu°rff in vff syn lincke~ syte~ ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another breaking: if he has grabbed you as before, push him from you to his left side with your left hand, and go with your right hand or arm around his body in the front. Then, step with your right foot behind his right one and throw him over your right hip on his back or head. | [75v] Item eyn ander pruch hatt er dich gefast alz vor so scheub yn von dir auff seyn lincke seytten mit deyner lincken hand und far mit der rechten hand oder armen umb seyn leyb foren und schreytt mit deynem rechten fuß hynter seynen rechten und wirff yn uber deyn rechte huff auff seynen ruck oder kopff amen. | It[e]m Eyn ander pruch hatt er dich gefast als vo[r] so scheub In von dir auff seyn lincke seytt[e]n mit deyne[r] linck[e]n handt vnd far mit der recht[e]n handt oder arm[e] vmb seyn leyb vorn[e] vnd schreytt mit deynem recht[e]n fuß hint[er] seyn recht[e]n vnd wurff In vber deyn rechte huff auff seyn ruck ode[r] kopff [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 147v.jpg

| Then, push him with his right elbow to his left side again and grab “simultaneously” his right foot with your right hand as before, and pull the same foot well under your right shoulder, and hold him at it, so that he cannot stand up. If he wants to get up on one side, throw him on the other side, and stand with your left leg and the body well between both his legs, so that he cannot hit you with the left leg. And hold him this way and throw him from one side into the other, as you wish. | | [147v] It[e]m scheub In ab[er] mit seyne[n] recht[e]n olpogen auff seyn lincke seytt[e]n vnd pegreyff Indes seyn recht[e]n füß mit deyner recht[e]n handt wye vor vnd ruck den selbig[e]n fuß woll vnt[er] deyn rechte vchs[e]n vnd halt In also da pey das er nicht auff kan stan wo er auff eyne[r] seytt[e]n sich auff wollt richten So wurff In auff dy andre[n] seytt[e]n vnd stee mit deyne[m] linck[e]n peyn vnd leyb woll zwisch[e]n seyn peyde auff das das er dich mit dem linck[e]n peyn nicht stossen müg vnd haltt In also vnd wurff In vo[n] eyn[er] seytt[e]n zu der andre[n] wye du willt [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another breaking: push him from you at his right elbow and grab with your right hand at his right leg close to the foot, and throw him on his face. And make sure that you bring his foot under your right shoulder while throwing, and hold him at it, so that he cannot stand up. If he wants to get up on one side, throw him on the other, and stand with your body well between both his legs, in that way he cannot stand up. | [75r] Item aber eyn pruch scheub yn von dir aber bey seynem linckenrechten olpogen und greuff mit deyner rechten hand an seyn rechteß payn nohendt pey dem fuß und [75v] wirff yn auff seyn antlicz und gedenck daß dw ym berffen seynen fuß bringest unter deyn rechte uchsen und halt yn alzo do bey daß er nicht auff kan stan wo er auff eynen seytten sich auff pawmen wil so wirff yn auff dy andren und stee mit deynem leyb wol czwischen seynen peden payn so mag er nichtt auff stan etc. | | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 148r.jpg

| Then, another breaking: if he holds you at the throat with the armed hand as before, press firmly backwards with the neck. “Simultaneously” grab also with the armed hand in the blade of your Messer under his Messer and suddenly let your right hand go out of the bind, and step behind him to his right side, and strike with the hilt at his stomach. Then, step well behind him and “simultaneously” strike at the nape of his neck and step around quickly, as you know it well. | Item aber eyn pruch heltt er dich bey dem halz gewoppend alz vor so druck fast zw ruck mit dem nack yndeß greuff auch zw gepappender handt yn deyneß messerß klyngen unter seynem [76r] messer und laß pluppling dy recht handt von dem pyndt und greuff yn dy klyngen deyneß messers und schreyt hynter yn auff seyn rechte seytten und schlag yn mit dem gehulcz ynn seyn pauch und schreyt wol hynter yn yndeß mach alz dw vor gehortt hast etc. | [148r] It[e]m ab[er] Eyn pruch hellt er dich pey dem hals gewappent als vor so druck vast zu ruck mit dem nack Indes greyff auch zu gewapp[e]nd[er] hantt In deynes messers kling[e]n vnt[er] seyn messer vnd loß plupffling[5] dy recht hand vo[n] dem pindt vnd schreytt hint[er] In auff seyn rechte seytt[e]n vnd schlag In mit dem gehultz In seyn pauch vnd schreytt woll hint[er] In Indes schlag In Inn seyn nack[e]n vnd schreytt abe[r] paß hyn vmb als du denn[e] woll weyst [etc]

[Short notation which can't be read] | Itm~ Aber eyn bruch helt er dich bÿ dem hals gewoppent als vor So druck vast zu° ruck mit dem nack Indes griff auch zu gewoppent hant In dines messers klynge~ vnter sin messer vnd loß plu°ffinge~ die recht hant von dem bynd vnd griff in dyn klinge~ dines messers vnd schrit hinter In vff syn rechte syte~ vnd schlag in mit dem gehultz In syn buch vnd schritt woll hinter in Indes mach als du vor gehortt hast

Sr text[us]

Sr vß vber durch stechñ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 148v.jpg

| Then, if he has put the hilt on your neck as before, go high with your Messer and fall in the armed hand, and go high with the hilt and thrust at his face from above, as it is depicted below. | | [148v] It[e]m hatt er dir gelegtt den klotz an deyn hals als vor So far auff mit deyne[m] messer vnd fall zu gewapp[e]nd[er] hantt vnd far hoch auff mit dem gehultz vnd stich Im zu dem gesich ob[e]n wye vntt[e]n gemalt stett [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 149r.jpg

| Then, another breaking: if he has grabbed you at your neck as before with the hilt, “simultaneously” drop your Messer and go with your right hand behind his left one between his hand and the weak of his Messer, and turn “simultaneously” firmly to your left side. Then, pull firmly with your right hand to the same side. | | [149r] It[e]m Eyn ande[r] prüch hatt er dich bey deym hals gefast ab[er] als vo[r] mit dem gehultz Indes laß deyn messe[r] fall[e]n vnd far mit deyn[er] recht[e]n handt hynt[er] seyn lincke zwisch[e]n seyn handt vnd dy swech seynes messers vnd wendt dich Indes starck auff deyn lincke seytt[e]n vnd reyß starck mit deyner recht[e]n handt auff dy selbig[e]n seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 149v.jpg

| Then, if he has you at your neck with the hilt again as before, “simultaneously” grab with your left hand in the middle of his Messer, and go high with your right hand and do as if you wanted to push the hilt into his face. “Simultaneously” hit the middle of his Messer firmly with your right hand or arm and swing to your left side. | | [149v] It[e]m hatt er dich bey deyne[m] hals mit dem gehultz aber als vor Indes greyff mit deyn[er] linck[e]n handt In dy mitt seynes messers vnd far auff mit deyn[er] recht[e]n handt vnd thu sam du Im das gehultz In das angesicht wollest stossen Indes stoß In dy mitt seynes messers starck mit deyn[er] handt oder arm[e] vnd swing dich auff deyn lincke seytt[e]n [etc]

Side note: "[Z]wen man fechten wil" | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 150r.jpg

| Then, another breaking: if he has grabbed you with his [lit: your] hilt at your neck as before, grab with your left hand in his left close to the hand, and pull it to your left side. Then, “simultaneously” strike with your right arm over his both and quickly down and step with your right foot behind his right one and throw him over it, and swing a bit to your left side. | | [150r] It[e]m abe[r] eyn pruch hatt er dich gefast mit deyne[m][6] gehultz an deym hals wye vor So greyff mit deyne[r] linck[e]n handt In seyn lincke nohendt zu der handt vnd reyß dy auff deyn lincke seytt[e]n vnd schlag Indes deyn recht[e]n arm[e] vber seyn ped arm[e] fluchs V nyder vnd schreyt mit deyne[m] recht[e]n fuß hint[er] seyne[n] recht[e]n vnd wurff In dar vbe[r] [etc] vnd swing dich Eyn wenig auff deyn lincke seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 150v.jpg

| Then, if he has you at the neck as before and wants to push you over the leg as before, “simultaneously” fall in the armed hand and thrust at him from below between his both hands with the armed hand at his throat. And when you fall in the armed hand, go with your left arm from above over his right one. | | [150v] It[e]m hatt er dich bey dem hals als vo[r] vnd will dich vber das peyn druck[e]n wye vor Indes fall zu gewapp[e]nd[er] handt vnd stich Im vntt[e]n zwisch[e]n seyne[n] payd[e]n hend[e]n mitt gewapp[e]nd[er] handt auff In seyn kel[e]n vnd wenn[e] du zu gewapp[e]nd[er] hant felst so far mit deyne[m] linck[e]n arm[e] ob[e]n vbe[r] seyne[n] recht[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 151r.jpg

| Then, if he has grabbed you at the neck as before, “simultaneously” go with your Messer between both of you with the weak to your left side. Then, fall in the armed hand and hit him with the hilt at his throat, as it is depicted below. | | [151r] It[e]m hatt er dich gefast pey dem hals als vor Indes far mit deyne[m] messer zwisch[e]n Euch payd mit der swech auff deyn lincke seytt[e]n vnd[7] fall zu gewapp[e]nd[er] handt vnd stoß In mit dem gehultz an seyn kel[e]n als vntt[e]n gemalt stett [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="3" |
Cgm 582 151v.jpg
|

Out and above thrust through
Learn to break the defence with the armed hand
You can also clench the arms
If you are lucky, you can enjoy it

Here the master speaks about the thrusting through from above but he means if the elements succeeds well, it is with some luck. Now, if you want to do the thrusting through from above, do him this way: if you have bound with the Messer on his right side, “simultaneously” wind with your Messer over his one to his right side and lower the point of the Messer down and go with it under his right arm and fall with your left hand in the middle of your Messer, and press on the outside in his right arm to his left side. Thus, you take his Messer.[8]

|

Auß uberdürch stechen,
Bewoppend ler wer außprechen,
Auch magstu armen peschlyssen,
Wil geluck deß kanst genyssen.

Hye sagtt der meyster von den uberdurchstechen doch meynt er follen dy stuck wol geratten so sey gluck do pey nw wiltu dy uberdurch stechen machen So thue ym alzo wenn [76v] dw hast an gepunden mit dem messer auff seyn rechte seytten yndeß wyndt mit deynem messer uber daß seyn auff seyner rechten seytten und senck den ortt deß messerß nyder und far da mit unter seyn rechten armen und fal mit deyner lincken hand yn dy mit deyneß messerß und druck aussen yn seyn rechten armen auff seyn lincke seytten So nymbstu ym daß messer.

|

[151v] Auß vber durch stech[e]n
Bewappend ler wer auß prech[e]n
Auch magstu arm[e] beschlyssen
Will gluck des kanst genyssen

Hye sagtt der meyste[r] von dem vb[er]durch stech[e]n vnd dy selb[e]n gehor[e]n zu treyb[e]n mit grosser fursichtikaytt vnd nohent bey dem man[n] Das du dar ob nit nyd[er]ligest nun thu Im also Gee zu dem man[n] mit deyne[m] Entrusthaw zu seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd schlag da[r]nach vmb zu der recht[e]n seytt[e]n vnd windt dy swech seynes messers vbe[r] seyn messer gegen seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd far vntt[e]ndurch seyn arm[e] wyd[er] auff seyn rechte seytt[e]n

|

Vs vber durch stechen
Gewoppe~t lere were vs brechen
Ouch magstu arm beschissen
Wil gluck des kanstu genissen

Hie saget der meinster von dem vber durch stechen doch meynt er sollen die stuck woll [95r] gerotte~ so sy gluck do bÿ Nu wiltu die vber durch stechen machen so thun Im also wan du hast an gebunde~ mit dem messer vff din rechte syte~ Indes wind dyn messer vber das syn vff siner rechte~ site~ vnd senck den ortt dines messers nider vnd far do mit vnter sin rechte~ arm vnd fal mit diner lincke~ hant in die mit dines messers vnd druck vssen in syn rechte~ arm vff syn lincke site~ ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another element: thrust through as before and go with your left hand in the middle of your blade and press with it outside in his arm to the joint of the elbow. Then, turn your left side to his right one, and press with the left hand from above quickly downwards, and with the right one at the bind, and raise his hand up. This way he is clenched. | Item eyn anderß stuck stich aber durch alz vor und kum mit deyner lincken hand aber yn dy mit deyner klyngen und druck da mit außbendig yn seyn armen yn daß gelenck deß olpogenß und wendt deyn lincke seytten an seyn rechte und druck mit der lincken hand oben fast nyder und mit der rechten bey dem pyndt heb seyn hand ubersich alzo ist er beschlossen | vnd fall In dy mitt[e]n mitt deyne[r] linck[e]n handt In dy kling[e]n deynes messers vnd druck da mit außbendigs In das gelenck seyns arm[e]s vnd olpogens vnd wendt deyn lincke seytt[e]n an seyn rechte vnd druck mit der linck[e]n handt ob[e]n fast nyd[er] vnd mit d[er] recht[e]n pey dem pindt vnd heb seyn handt vb[er]sich also ist er beschlossen [etc] | Itm~ eyn ander stueck stich aber durch als vor vnd küm mit diner lincke~ hant aber in die mit der klinge~ vnd druck do mit vßwendig in sin arm indas gelenck des elnbogens vnd wend die linck syte~ an sin rechte vnd druck mit der lincke~ hant oben fast nider vnd mit der rechte~ by dem pyndt vnd heb sin hãt vber sich also ist er beschlossen ~ | | | | | | |

|- valign="top" | | | | Itm~ wan du In Inlbendig in sin arm fast mit dem messer So dritt alwege~ mit dinem rechte~ fus wol hinter syn rechte~ dz sin arm zwuschen dich vnd im ku°m ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 152r.jpg

| Then, thrust at him over his right hand again and fall in the armed hand and come close to him, so that his right hand comes under your right shoulder, and fall in the armed hand with your Messer from behind on his right elbow. Then, lean with the chest firmly on it, and turn your left side to his right one, and leap with your left foot in front of his right one, and swing firmly to your right side. | | [152r] It[e]m Stich Im ab[er] vb[er] seyn linck rechte handt vnd fall abe[r] zu gewapp[e]nd[er] hantt vnd kum Im nohent das seyn rechte handt kum vntt[er] deyn rechte vchs[e]n vnd fall zu gewapp[e]nd[er] handt mit deyne[m] mess[er] V hintt[e]n an seyne[n] recht[e]n olpog[e]n vnd layn dich mit der prust vast da[r] an vnd ker deyn lincke seytt[e]n an seyn rechte vnd spring mit deyne[m] linck[e]n fuß fur sey[n] recht[e]n vnd swing dich starck auff deyn rechte seytt[e]n | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 152v.jpg

| Then, an element in thrusting through. Do it as before and “simultaneously” [go] with the hilt to his right shoulder on his neck well around to the nape of his neck, and lift him with the left hand well up, and turn your hand on your Messer, so that you lift stronger. Then, step with your right foot behind his right one and press him over it. | [77r] Item aber eyn ander stuck ym durchstechen thue ym alz vor und far yndeß mit dem gehultz auff seyn rechte achsellen an seyn halz wol hyn umb yn seyn nacken und heb yn mit der lincken hand wol ubersich und verbendt dy hand auff dem messer daß dw dester stercker hebst und schreyt mit dem rechten fuß hynter seynen rechten und druck [77v] yn dar uber etc. | [152v] It[e]m ab[er] eyn stuck Im durchstech[e]n Thu Im als vo[r] vnd Indes mit dem gehultz auff seyn rechte achsel[e]n an seyn hals woll hyn vmb In seyn nack[e]n vnd heb In mit der linck[e]n handt woll vb[er]sich vnd verbendt deyn handt auff deyn messer das du dester stercker hebst vnd schreytt mit deyne[m][9] recht[e]n fuß hynt[er] seyne[n] recht[e]n vnd druck In dar vber [etc] | Itm~ aber eyn ander stuck Im durch stechen thün im also vnd fal Indes mit dem gehultz vff [95v] syn rechte~ achseln an sin hals woll hin vmb sin nack vnd heb in mit der lincke~ hant wol vber sich vnd verwind din hant vff din messer dz du dester starcker hebst vnd schrit mit dem rechte~ fus hinter sin rechte~ fus vnd druck in dar vber ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="4" |
Cgm 582 153r.jpg

| Then, go through him again with the weak over his right arm as before, and go down to your left side with the weak of your [lit: his] Messer, so that his Messer comes under your right shoulder, and hit him with the hilt to his throat or face. | | [153r] It[e]m far abe[r] Im dürch mit der swech vbe[r] seyne[n] recht[e]n arm[e] wye vor vnd far vntt[e]n auff deyn lincke seytt[e]n mit der swech seynes messers alzo das dir seyn mess[er] vntt[er] deyn rechte vchs[e]n kum vnd stoß In mit dem gehultz zu seyne[r] kel[e]n oder angesicht [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, an element: if he is too strong for you so that you cannot clench the arm outside, as the first element says, do it this way as if you wanted to clench him outside, and “simultaneously” go outside above his arm to the shoulder, and step with your right foot behind his right one, and press him over it. | [76v] Item aber eyn stuck Ist er dir zw starck [77r] daß dw außbendigß den armen nichtt peschlyssen magst So thue alz dw yn außbendigß wollest beschlyssen yndeß far ynbendigß oben uber seynen armen an dy achsel und schreyt mit deynem rechten fuß hynter seynen rechten und druck yn dar uber etc. | [153v] It[e]m abe[r] eyn stuck ist er dir zu starck das dw außbendigs den arm[e] nicht beschlyssen magst als das erst stuck lautt So thu Im also du außbendig In wolst beschlissen Indes far Inbendigs ob[e]n vbe[r] seyn arm[e] an dy achsel vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß hint[er] seyne[n] recht[e]n vnd druck In dar vb[er] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, a note: if you go to his arm on the inside with your Messer, step always with your right foot well behind his right one, so that his arm comes between you and him. Thus, it goes the right way. | Item Nota wenn dw alzo yn ynbendigß ym yn seyn armen ferst mit dem messer So trit albegen mit deynem rechten fuß wol hynter seynen rechten daß seyn armen czwischen dich und yn kumb so gett eß recht zw etc. | It[e]m nota wenn[e] du Im also Inbendigs In seyn arm[e] ferst mit dem messer so tritt albeg[e]n mit deyne[m] recht[e]n fuß woll hinter seyne[n] recht[e]n das seyn arm[e] zwisch[e]n dich vnd In kum so gett eß recht zu [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, or put him the bind on his neck on his left side, and step with your right foot behind his right one and press the blade of your Messer on his arm firmly to your body, so that the point is out sideways on your left side. | [77v] Item oder leg ym daß pyndt an seyn halz an seyner lincken seytten und schreytt mit deynem rechten fuß hynter seynen rechten und druck dy klyngen deyneß messerß und seyn armen fast an deyn leyb daß der ortt auff deyner lincken seytten peseytt hyn auß stee. | It[e]m ode[r] leg Im das pindt an seyn hals seyne[r] linck[e]n seytt[e]n vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n füß hint[er] seyne[n] recht[e]n vnd druck dy kling[e]n deynes messers an seyn arm[e] fast an deyn leyb das der ortt auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n peseytt hyn auß stee [etc] | Itm~ oder leg im dz pindt an sin hals siner lincke~ site~ vnd schrit mit dinem rechte~ fus hintter sinen rechte~ vnd druck die klinge~ dines messers an sin arm fast an din lip dz der ort vff diner lincke~ site~ besitz hinüß ste ~ Sr wer vber durch ist stechñ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 154r.jpg
|

Who has thrusted over through
Learn to take revenge skillfully
Wind to the right, be skilled
Wind the point to the face

Here the master states a breaking against the thrusting over through and speaks: Who thrusts over, etc. Now, if you want to break the thrusting over through in the Messer, do it this way: if he winds over your Messer and wants to go through with the point under your arm, wind “simultaneously” against him to his right side with your Messer on his own, so that the long edge is above, and thrust at his face, in that way he cannot come to the elements announced above.

|

Wer uber durch thuet stechen,
Kunstenlich daß auß solt rechen,
Wyndt rechtt piß behendt,
Den ortt zw gesicht wend

Hye sagtt der meyster eyn pruch wyder dy ober durch stechen und sprichtt wer uber etc nw wiltu dy durchstechen ym messer prechen So thue ym [78r] alzo wenn er dir uber deyn messer byndt und wil dir mit dem ortt unter den armen durchgen yndeß wyndt gegen dir auff seyn rechte seytten deyn messer an daß seyn daß dy kurcz schneyd undten stee und stich ym zw dem gesicht alzo kann er zw der obgemelten stucken nicht kummen.

|

[154r] Wer vber durchist stech[e]n
Kunst[e]nlich ler auß rech[e]n
Windt recht piß behendt
Ortt zu gesicht sendt

Hye sagt der meyst[er] Eyn pruch wyd[er] dy du vb[er]durchstech[e]n vnd spricht wer vb[er] [etc] Nu wiltu dy vb[er]durchstech[e]n Im mess[er] prech[e]n so thu Im also wenn[e] er dir vbe[r] deyn messer windt vnd will dir mit dem ortt vntt[er] deym arm[e] durchgen Indes windt geg[e]n Im auff seyn rechte seytt[e]n deyn messer an das seyn das dy lang schneyd ob[e]n sey vnd stich Im zu dem gesicht also kann er zu den obgemelt[e]n stuck[e]n nicht kum[m]e[n] [etc]

Note between fencers: Man [illegible]

|

Wer vber durch ist stechen
Künstlich vs lere rechen
Wind recht bis behende
Ort ze gesicht winde

Hie saget der meinste~ eyn bruch wider die vber durch stechen Nu wiltu die vber durch stechen mache~ So thun Im also wan er dir vber din messer wind vnd wil [96r] dir mit dem ortt vnter din arm durch gee~ Indes wind gegem Im vff sin rechte~ siten dein messer an dz sin dz die lang schnid oben ste vnd stich im oben zu dem gesicht also kan er zu dem obgemelt stuck nit kümen ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 154v.jpg

| Then, another breaking on the thrusting over through, and notice: while he wants to thrust through under your arm and while he wants to grab down the middle of his Messer, “simultaneously” go high with the hilt and fall in the armed hand, and set the point on his throat. | Item aber eyn pruch auff daß uber durchstechen merck dy weyl er unter deyn armen durch will stechen und dy weil er nach der mitt seyneß messerß wil greuffen yndeß far auff mit dem gehultz und fal zw gewappender hand und secz ym den ortt an seyn kelen. | [154v] It[e]m ab[er] Eyn pruch auff das vb[er]durchstech[e]n vnd merck dy weyll er vntt[er] deyn arm[e] durchstech[e]n will vnd dy weyll er nyd[er] nach der mit seynes messers will greuffen Indes far auff mit dem gehultz vnd fall zu gewapp[e]nd[er] hant vnd setz Im den ortt an dy kel[e]n [etc] | Itm~ aber eyn bruch vff dz vber durch stechen vnd merck die will er vntter dim arm vnte~ durch stechen will vnd d will er nider noch der mit sines messers wil griffen Indes far vff mit dem gehultz vnd fal zue gewoppenter hant vnd setz im den ortt an sin kellen dz soltu also schnell machen ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 155r.jpg

| Then, put your Messer on the neck on his left side with the armed hand, the weak of the Messer, and press the elbow well under his neck, and do as you have been taught before. This way, you have another breaking against the thrusting through. | Item oder leg ym deyn messer an seyn halz auff seyner rechten seytten zw gewoppender hand dy swech deß messerß und druck ym den oelpogen wol unter seyn drossel und thue alz dw vor unterrichtt pist. | [155r] It[e]m leg Im deyn mess[er] an den hals auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n zu gewapp[e]nd[er] hantt dy swech des messers vnd druck Im den olpog[e]n woll vnt[er] seyne[n] hals vnd thu als du vo[r] vnt[er]richt pist also hastu ab[er] eyn pruch wyd[er] das durchstech[e]n ; | Itm~ oder leg im din messer an sin hals vff siner lincke~ site~ zu gewoppent° hant die schwech des messers vnd drueck im den elnboge~ wol vnter sin drossell vnd thun als vor vntericht pist ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 155v.jpg

| Then, another breaking: if he wants to thrust through, in the moment while he presses your Messer down, “simultaneously” go high with the hilt and strike or cut through his neck on his left side. And it goes easy if one can perform it properly. | Item aber eyn pruch So er durchstechen [78v] wil yn dem dy weyl er deyn messer nyder drucket yndeß far auff mit dem gehültz und haw oder schneyd yn durch den halz auff deynerSeyner lincken seytten und daß gett alleß leychtiklich zw dem der eß recht treyben kan etc. | [155v] It[e]m abe[r] Ey pruch so er durch stech[e]n will In dem dy weyll er deyn messe[r] nyd[er] druckt Indes far auff mit dem gehultz vnd haw od[er] schneyd Im durch seyn hals auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd das gett als leychtiklich zu der es recht treyb[e]n kan ; | Itm~ Aber eyn bruch So er durch stechen will in dem dlbil er din messer nider druck Indes far vff mit dem gehultz vnd haulb oder schnidt im durch den hals vff siner lincke~ site~ vnd dz get als lichlich zu° dem der eß recht triben kan ~~

[96v] Sr wil er dir nohens | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 156r.jpg
|

If he wants to approach you
Learn to grab the right with the left
Set on the throat and shoulder
The penitence does the armed hand

Here the master states an element how one should perform it with the armed hand and speaks: If he wants, etc.

|

Wil er dir nahen,
Recht mit linck ler fahen,
Secz an dy kelen unter dy uchsen,
Gewoppend thuet daß puessen.

Hye sagtt der meyster von eynem stuck wye man daß zw gewappender handt treyben soel und spricht wil er etc

|

[156r] Will er dir nahen
Recht mit linck ler vahen
Setz an dy kel[e]n vnd Rchs[e]n
Bewappend thut das püssen

Hye sagtt der meyste[r] Eyn stuck wye man das zu gewapp ender handt treyb[e]n soltt vnd spricht will er [etc]

|

Wil er dir nohe~s
Recht mit linck lere vohe~s
Setz an die kellen vchsen
Gewoppent thut dz buchsen

Hie saget der meinster von eyne~ stuck wie mã dz zu gewoppent° hant triben sol vnd spricht wil er etc ~ | | | | | | |

|- valign="top" | You should understand it this way: if he comes to you in the Zufechten, stand with your left foot forward and hold your Messer on your right side and above your right knee, and so that the thumb is above and the point is against the man. And expose yourself with your left side. If he strikes at you to the opening, bow also your left side under his Messer and leap close to him. With your entire left arm grab firmly “simultaneously” over his right one close to the elbow and press his arm firmly to your left side, and “simultaneously” grab down his arm in the middle of your Messer and set the point on his throat or under his right shoulder. Or, hold your Messer in the left hand in the middle and let your right hand go from the bind of the Messer, and grab with the right hand in his right knee-bending, and throw him in front of you. | Daß soltu alzo verstan So er ym zwvechten zw dir kumbtt So stee vor mit deynem lincken fuß und haltt deyn messer auff deyner rechten seytten und ob deynem rechten knye und daß der dawm doben sey und der ort gegen [79r] dem man ste und gib dich mit der lincken seytten ploeß schlecht er dir den der ploeß nach so peug unter seyn messer auff deyn lincke seytten und spring nohend auff yn yndeß greuff mit deynem ganczen lincken armen starck uber seynen rechten nohend bey dem oelpogen und druck seyn armen fest yn deyn lincke seytten yndeß greuff unter seyn armen yn dy mitt deyneß messerß und secz ym den ortt an seyn kelen oder unter seyn rechte uchsen oder pehalt deyn messer yn der lincken hand yn der mit und laß dy rechten hand von dem pynd deß messerß und greuff ym mit deyner hand yn seyn rechte knyepug und wirff yn fuer dich etc. | Das soltu also verstan So er Im zuuecht[e]n zu Ir dir kumbt so stee vo[r] mit deyne[m] linck[e]n füß vnd halt deyn mess[er] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd ob deyne[m] recht[e]n kny vnd das der dawm[en] ob[e]n stee vnd der ortt stee geg[e]n dem man[n] vnd gib dich mit der linck[e]n seytt[e]n ploß schlecht er dir denn[e] der ploß nach so pewg auch vntt[er] seyn mess[er] deyn lincke seytt[e]n vnd spring nohent auff In mit deyne[m] gantz[e]n linck[e]n arm[e] Greyff starck Indes vb[er] seyn recht[e]n nohent bey dem olpog[e]n vnd druck seyn arm[e] fest In deyn lincke seytt[e]n Indes greyff vntt[er][10] [156v][11] seyn arm[e] In dy mitt deynes messers vnd setz Im den ortt an seyn kel[e]n oder vntt[er] seyn rechte vchsen ode[r] pehallt deyn messer In der linck[e]n hand In der mitt vnd laß deyn rechte handt vo[n] dem pindt des messers vnd greyff Im mit der recht[e]n handt In seyn rechte knypüg vnd wirff In furdich [etc] | Itm~ dz soltu also verstan so er im zu°bechte~ zu dir künpt so ste vor mit dinem lincke~ fus vnd halt din messer vff diner rechte~ siten vnd oben dinen rechte~ knüg vnd dz der thu°m oben ste vnd der ort gege~ dem mã ste vnd geb dich mit der lincke~ site~ ploß schlicht er dir dan der ploß noch so pueg auch vnder sin messer vff din lincke site~ vñ spring nohent vff in Indes griff mit diner gantzem lincke~ arm starck vber sin rechte~ nohent by dem elnboge~ vnd druck sin arm fest in din lincke site~ Indes griff vntter sin arm in die mit sines messers vff setz im den ortt an sin kellen oder behalt din messer inder lincke~ hant in der mit vnd loß din recht hãt von dem pindt des messers vnd griff im mit [97r] in syn rechte~ knueg pug vnd würff In for dich | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 156v.jpg

| Then, or turn your left side to his right one and step with your left foot in front of his right one and go with your hilt of your Messer on the outside on his neck, and step with your left foot in front of his right one and throw him in front of you. | Oder wendt deyn lincke seytten an seyn rechte und schreyt mit deynem rechten lincken fueß fuer seynen rechten und greuff mit deyner rechten hand an seyn halz seyner rechten seytten und wirff yn fuer dich. | It[e]m ode[r] wendt deyn lincke seytt[e]n an seyn rechte vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß fur seyn recht[e]n vnd far[12] mit deyne[m] gehultz deynes messers außbendigs an seyn hals vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß fur seyn recht[e]n vnd wurff In fur dich [etc] | oder wind din lincke site~ an sin rechte vnd schrit mit dinem lincke~ fus fur sinen rechte~ vnd griff mit diner lincken hãt in sin hals siner rechte~ site~ vnd wurff in vor dich | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 157r.jpg

| Then, another breaking: if you have grabbed him at the arm, step with your right foot behind his right one and go with your right hand around his neck on the inside to his left side and throw him in front of you over your right hip. | Oder so dw yn bey dem armen gefast hast so schreyt mit deynem rechten fues hynter seynen rechten und far mit deyner rechten handt [79v] umb seyn halz auff seyner lincken seytten und wirff yn fuer dich uber deyn rechten huff etc.

Sequitur Textus. | [157r] It[e]m Eyn ande[r] pruch so dw In pey dem arm[e] gefast hast so schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß hint[er] seyne[n] recht[e]n vnd far mit deyn[er] recht[e]n handt vmb seyn hals Inbendigs auff seyne[r] linck[e]n seytt[e]n vnd wurff In furdich vbe[r] deyn rechte huff [etc] | oder so du Im pÿ dem hals gefast hast so schrit mit dinem rechte~ fus hinder sin rechte~ vnd mit diner rechte~ hant vmb sin hals vff siner lincke~ site~ vnd wurff in vor dich vber din rechte huefft

Sr wil er prange~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 158r.jpg

| Then, a better element: if you feel that he wants to fall over your arm, equally ”simultaneously” as he falls with his arm over your one, lift his left arm outside firmly up, and step with your right foot in front of his left one. Then, press with your right arm his left one firmly down, so that the joints of the elbows touch or come together. If he is strong, come with your left hand to help your right arm or hand, and throw him on the face over your right leg.[13] | Item eyn pesserß stuck So dw enpfindest daß er wil uber deyn armen fallen gleych [80r] yndeß so er felt mit seynem armen uber deynen yndeß heb ym seyn lincken armen außbendigß starck auff ubersich und schreytt mit dem rechten fuß fuer seynen lincken und druck mit dem rechten armen fast nyder seynen lincken daß dy gelenck der olpogen zw sammen rueren oder kumen Ist er starck so kum der rechten hand oder arm zwhilff mit deynem lincken und wirff yn auff daß antlicz uber deyn rechteß payn. | [157v] B[14] It[e]m Eyn pessers stuck so dw Empfindest das er will vber deyn arm[e] fallen gleych Indes so er fellt mit seyne[m] arm[e] vbe[r] deyne[n] Indes heb Im seyne[n] linck[e]n arm[e] außbendigs starck auff vb[er]sich vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß fur seyne[n] linck[e]n vnd druck mit deyne[m] recht[e]n arm[e] fast nyd[er] seyne[n] linck[e]n das dy gelenck der olpog[e]n zu same[n] ruren ode[r] kum[m]e[n] ist er starck so kum deym recht[e]n arm[e] od[er] handt zu hilff mit deyn[er] linck[e]n vnd wurff In auff das antlitz vb[er] deyn rechtes peyn [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, or grab in the middle of your Messer with your left hand to help the right one, and pull firmly to your left side, and press from above downwards with the left hand, and leap with your right foot in front of his left one, and throw him over it. Thus, you have the breaking against the first element. | Item oder greuff yn dy mit deyneß messerß mit deyner lincken hand der rechten zw hilff und reyß starck auff deyn lincke seytten und druck oben nyder mit der lincken hand und spring mit deynem rechten fuß fuer seynen lincken und wirff yn dar uber Alzo hastu den pruch wyder daß erst stuck. | It[e]m od[er] greyff Inn dy mitt deynes messers mit deyn[er] linck[e]n handt der recht[e]n zu hilff vnd reyß starck auff deyn lincke seytt[e]n vnd druck ob[e]n nyder mit der linck[e]n handt vnd spring mit deyne[m] recht[e]n fuß für seyne[n] linck[e]n vnd wurff In dar vbe[r] also hastu den pruch wyd[er] das erst stuck | [97v] Itm~ oder griff In die mit dines messers mit diner lincke~ hant der rechte~ zu hilff vnd riß starck vff din lincke site~ vnd druck oben nider mit der lincke~ hant vnd spring mit dinen rechte~ fus fur sinen lincken vnd wurff in dar vber also hastu wider dz erst stueck ~

Sr mit messer wil er kelln drucke~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 157v.jpg
|

If he wants to show off
The arm is caught
Go over the throat with the arm
You should not fail with pressing

Here the master states a breaking against the element when one has grabbed your right arm with his left one and speaks: If he wants to show off, etc.

|

[79v] Wil er prangen,
So der armen ist gefangen,
Den armen uberfar yn dy kelen,
Mit drucken soltu nicht felen.

Hye sagtt der meyster eyn pruch wyder daß stuck so eyner deyn rechten armen gefangen hatt mit seynem lincken und spricht wil er prangen etc

|

[158r] A[15] Will er prang[e]n[16]
So der arm[e] ist gefang[e]n
Arm[e] vberfar dy kel[e]n
Mit druck[e]n soltu nicht velen

Hye sagtt der meyst[er] Eyn pruch wyd[er] das stuck so eyne[r] deyn rechte[n] arm[e] gefang[e]n hatt mit seyne[n] linck[e]n vnd spricht will er fa prang[e]n [etc]

|

Wil er prange~
So der arm ist gefange~
Arm vber far in die kellen
Mit trucken soltu nicht felen

Hie saget der meinster eyn bruch wider dz stuck so eyner syn arm gefange~ hat mit siner lincke~ vnd spricht wil er brange~ etc | | | | | | |

|- valign="top" | You should understand it this way: if your arm is grabbed with your Messer, go with your Messer outside over his arm and put the Messer with the edge forwards on his throat, and press firmly from you with the Messer with the armed hand. | Daß soltu alzo verstan ist deyn armen gefangen mit deynem messer So far mit deynem messer aussen uben seynen armen und leg ym daß messer foren an den halz yn dy kelen und druck fast von dir mit dem messer etc. | Das soltu also v[er]stan ist deyn arm[e] gefang[e]n mit deyne[m] messer so far mit deyne[m] messer aussen vber seyn[e] arm[e] vnd leg Im das messer mit der schneyd[e]n forn[e] an den hals In dy kel[e]n vnd druck fast von dir In mit dem mess[er] mit gewapp[e]nd[er] hantt [etc] | Itm~ dz mach also ist din arm gefange~ mit dinem messer so far mit dinen messer vßwendig vber sin arm vnd leg im dz messer vorn an den hals In die kellen vnd druck vast von dir | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 158v.jpg
|

If he wants to press the throat with the Messer
You should pull the defence
Do not do delay for long
Set on or step to the right

Here the master states a counter-breaking against the announced breaking and speaks: With the Messer, etc. You should understand it this way: if you have fallen to one over his Messer and he wants to press your throat as it is stated above, “simultaneously” take his Messer at the blade with your right hand or the hilt, and press the blade of his Messer firmly on you to your right side. Then, go with your left hand high to his right one on the inside on the bind of his Messer, and pull firmly to your right side, in that way you take his Messer.

|

Mit dem messer wil er kelen drucken,
[80r] Dy wer soltu rucken,
Nit lang soltu peyten,
Ansecz oder recht thu schreyten.

Hye sagtt der meyster eyn wyder pruch wyden den ee gemelten pruch und spricht mit messer etc Daß soltu alzo verstan dw eynem uber seyn armen pist gefallen und er wil dir deyn kelen drucken alz oben geschriben steet yndeß nymb seyn messer bey der klyngen mit deyner rechten hand oder mit deym gehultz und dryng druck dy klyngen seyneß messerß fast an dich yn deyn rechte seytten und far mit deyner lincken hand oben auff seyn rechte ynbendigß an daß pynd seyneß messerß und reyß starck auff deyn rechte seytten So nymbstu ym daß messer etc.

|

[158v] Mit messer will er kel[e]n druck[e]n
Dy were soltu ruck[e]n
Nit lang thu peytt[e]n[17]
Ansetz oder recht piß schreytt[e]n

Hye sagtt der meyste[r] Eyn wid[er]pruch wyd[er] den gemelt[e]n pruch vnd spricht mit messer [etc] Das soltu also versta[n] wenn du Eyne[m] vbe[r] seyn messer pist gevallen vnd Er will dir deyn kel[e]n drucken als ob[e]n geschrib[e]n stett Indes nymb seyn messer bey der kling[e]n mit deyn[er] recht[e]n handt oder gehultz vnd druck dy kling[e]n seynes messers vast an dich In deyn rechte seytt[e]n vnd far mit deyner linck[e]n handt ob[e]n auff seyn rechte Inbendigs an seyn pindt seynes messers vnd reyb starck auff deyn rechte seytt[e]n so nymbstu Im das messer [etc]

|

Mit messer wil er kelln drucken
Die were soltu rucken
Nit lang thün peytten
Ansetzen oder recht pis schritte~

Hie saget der meinster eyn wider bruch wider den gemelte~ bruch vnd spricht mit messer wil / Daß soltu also verstan wan du eynem vber sin messer pist gefallñ vnd er wil dir din kell drucken als oben geschribñ stot Indes nym sin messer bÿ der klinge~ mit diner rechte~ hant oder gehultz vnd druck die klinge~ sines messers vast an dich in din rechte site~ vnd far mit diner lincke~ hant oben vff sin rechte Inwendig an sin pindt sins messers vnd riß starck vff din rechte~ site~ so nÿmpstu Im dz messer ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 159r.jpg

| Then, another different breaking: if he wants to press in the throat with his Messer as before, “simultaneously” as his Messer is about to fall into the throat, fall between yourself and him with your Messer on his own one, and let your left hand go and fall in the middle of your Messer, and set the point on his throat. | Item aber eyn ander pruch wyder den [80v] pruch wil er yn dy kelen drucken mit seynem messer alzß vor yndeß dy weil seyn messer zw der kelen wil so fal czwischen dich und yn mit deynem messer an daß seyn und laß deyn lincke hand gan und fal yn dy mit deyneß messerß und secz ym den ortt an dy kelen. | [159r] It[e]m ab[er] eyn ande[r] pruch will er In dy kel[e]n druck[e]n mit seyne[m] messer als vor Indes dy weyll seyn mess[er] In dy kel[e]n will fallen so fall zwisch[e]n dich vnd In mit deyne[m] messe[r] an das seyn vnd loß deyn lincke handt vnd fall In dy mitt deynes messers vnd setz Im den ortt an dy kel[e]n [etc] | [98r] Itm~ Aber eyn ander bruch will er in die kell dru°cken als vor Indes dlbil sin messer in die will kell wil fallen so fall zwuschen dich vnd in mit dinem messer an dz sin vñ loß din lincke hant gan vnd fal in die mit dines messers vnd setz im den ortt in die kellen ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 159v.jpg

|
Then, another element: if you have grabbed his arm as before, and he wants to go to your throat, “simultaneously” swing to your right side well around, in that way he is not able to achieve anything. |
Item eyn anderß stuck so dw seyn armen hast gefangen alz vor und er wil dir nach der kelen faren yndeß swyng dich auff deyn rechte seytten wol umb so kan er aber nichcz schaffen. |
[159v] It[e]m Eyn anders stuck so dw seyn arm[e] hast gefang[e]n als vo[r] vnd er will dir nach der kel[e]n far[e]n Indes swing dich auff deyn rechte seytt[e]n woll vmb so kan er aber nichtz schaff[e]n ; | alliud Itm~ ein andes stueck so du sin arm hast gefange~ als vor vnd er will dir noch der kellñ faren Indes schwing dich vff din rechte~ site~ wol vmb so kan er aber nicht schaffen ~

Sr Will er dich beschemen | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 160r.jpg

| Then, another breaking: if he wants [to go] to the throat with his Messer as before, “simultaneously” lower your left arm with your body down and press it firmly to your body, and bow with the back, in that way his intention is spoilt again. | Item eyn ander pruch wil er zw dem halz mit seynem messer alz vor yndeß senck deyn lincken armen mit dem leyb wol nyder und druck den fast an deyn leyb und peug dich mit dem ruck eyn so ist seyn wil aber umb suenst etc. | [160r] It[e]m abe[r] Eyn ande[r] pruch will er zu dem hals mit seyne[m] messer als vor Indes senck deyn linck[e]n arm[e] mit deyne[m] leyb woll nyd[er] vnd druck den fast an deyn leyb vnd peug dich mit dem ruck eyn so ist seyn will ab[er] vmb Sunst | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan=2 |
Cgm 582 160v.jpg

| Then, if he goes to you with his Messer under the throat as before, go with your right hand in the weak of his blade and press firmly to your left side and push it from the neck to the breast. “Simultaneously” grab with your left turned hand from above at the hilt of the blade of his Messer behind his right hand and pull firmly downwards to your right [or left] side, so you take his Messer. | [82r] Item fertt er dir mit seynem messer unter dy kelen alz vor so far mit deyner rechten hand yn dy swech seyner klyngen und druck dy von dem halz an dy prust yndeß greuff mit deyner lincken verkerten hand oben an daß gehulcz seyneß messerß klyngen und reyß starck auff auff deyn rechte seytten so nymbstu ym aber daß messer etc. | [160v] It[e]m hatt er dich mitt dem mess[er] gefast hint[er] dy kel[e]n wye vor so greyff mit deyn[er] recht[e]n handt In dy swech des messers vnd druck vast auff deyn lincke seytt[e]n Indes greyff mit deyn[er] linck[e]n verkertt[e]n handt ob[e]n auff das gehultz hint[er] seyn rechte handt vnd reyß starck vnt[er]sich auff deyn lincke seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, another different breaking. If he wants to press the Messer to your throat, notice: as soon as he has gone with his Messer and wants to get under the throat with it, “simultaneously” go with your right hand between yourself and him and his Messer, upwards on the chest with your right hand to your left shoulder. And while he wants to press his Messer under your throat, grab his Messer from above at the hilt above his hand with your right turned hand, so that your thumb is below and the little finger is above, and come to help your right hand with your left one also to the hilt from inside, and pull firmly to your right side. This way you take his Messer. | [81r] Item aber eyn ander pruch wil er dir daß messer yn dy kelen drucken so merck alz [81v] pald er mit seynem messer ist faren und wil unter dy kelen da mit yndeß far mit deyner rechten hand czwischen dich und yn und seynen messer auff der prust hoch auff mit deyner rechten hand zw deyner lincken achseln und dy weyl er seyn messer dir wil unter dy kelen drucken und dy weyl pegreuff seyn messer oben pey dem gehulcz ob seyner hand mit deyner rechten verkerten hand alzo daß deyn dawm unter sey und der klayn finger oben stee und kum deyner rechten mit deyner lincken zw hilff auch an daß gehulcz ynbendigß und reyß starck auff deyn rechte seytten So nymbstu ym daß messer etc | | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 161r.jpg

| Then, another breaking: grab as before with your right hand at his right one, and pull his right arm firmly to your left shoulder. “Simultaneously” go with your left arm firmly around his throat on the outside and step with your left foot in front of his right one, and swing to your right side.[18] | Item aber eyn pruch greuff aber alz vor mit deyner rechten hand seyn rechte reyß dy starck auff deyn rechte achsel seyn rechten armen yndeß far mit deynem lincken armen starc umb seyn halz außbendingß und schreytt mit deynem lincken fuß fuer seynen rechten und swyng dich auff seyn rechte seytten. | [161r] It[e]m ab[er] eyn pruch greyff ab[er] als vo[r] mit deyn[er] recht[e]n handt seyn rechte reyß dye starck auff deyn lincke achsel[e]n seynen recht[e]n arm[e] Indes far mit deyne[m] linck[e]n arm[e] starck vmb seyn hals außbendigs vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß fur seyne[n] recht[e]n vnd swing dich auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 161v.jpg

| Then, grab his right arm as before and pull firmly over your left shoulder, and press firmly downwards. “Simultaneously” press also his left arm to where you have his right arm, and press with your left arm firmly to your left side, and come with your left [hand] from below in the middle of your Messer. Then, step with your foot in front of his left one, and swing to your right side. | Item pegreuff seyn rechten armen alz [82r] vor und reyß starck uber deyn rechte achsel und druck fast nyder yndeß druck auch deyn lincken darynnen dw seynen rechten armen vor hast und druck mit deynem lincken armen fast yn deyn rechte seytten etc. | [161v] It[e]m greyff (sic) seynne[n] recht[e]n arm[e] als vor vnd reyß starck vbe[r] deyn lincke achsel[e]n vnd druck vast nyder Indes druck auch seyne[n] linck[e]n arm[e] dar Inne[n] du seyne[n] recht[e]n arm[e] hast vnd druck mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vast In deyn lincke seytt[e]n vnd kum mit deyn[er] linck[e]n vntt[e]n In dy mitt deynes messers vnd schreytt mit deyne[m] fuß fur seyn linck[e]n vnd swing dich auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 162r.jpg
|

If he wants to ashame you
And take the Messer at the hilt
Learn to pull his hand
You should press the elbow

Here the master states a breaking against the counter-breaking and speaks: If he wants, etc. You should understand it this way: if he grabs with his left hand at your hilt and comes to help his left one with the right hand also at the hilt and wants to take your Messer as it is stated above, “simultaneously” go with your left hand in his right one, and pull it downwards to your chest. And let your right hand go from the bind and go with the right hand or arm from above downwards through his right one and lock your right arm over his right one and go with the right one to his left one under his left one to your left hand and leap with the right foot in front of his left one and throw him over it with strength.[19]

|

Wil er dich beschemen,
Daß messer bey dem pynd nemen,
Seyn hand ler rucken,
Den olpogen soltu drucken.

[82v] Hye sagtt der meyser eyn pruch wyder den wyder pruch und sprichtt wil er dich etc Daß soltu alzo verstan greufft er dir mit seyner lincken hand yn deyn gehulcz[20] und kumbt seyner lincken zw hilff mit seyner rechten handt auch yn daß gehulcz und wil dir deyn messer nemen alz oben geschriben steet yndeß far mitt deyner lincken hand yn seyn rechte und reyß dy untersich auff deyn prust und laß deyn rechte hand von dem pynd und far mit der rechten hand[21] oder armen oben nyder durch seyn rechten und alzo schleuß deyn rechten armen uber seyn rechten und far mit der rechten auff seynen lincken unter seyn lincken auff deyn lincke hand und spring mit dem rechten fuß fuer seyn lincken und wirff yn dar uber mit sterck etc.

|

[162r] Will er dich bescheme[n]
Das messer pey gehultz neme[n]
Seyn handt ler ruck[e]n
Den ölpog[e]n soltu druck[e]n

Hye sagtt der meyste[r] Eyn pruch wid[er] den wyd[er]pruch das soltu also versta[n] will er dir das messer neme[n] vnd greyff[e]n mit seyn[er] linck[e]n handt ob[e]n an deyn pindt vnd scheubt dir deyn mess[er] nyd[er] auff deyn lincke seytt[e]n vnd will dir das messer neme[n] Indes greyff mit deyn[er] linck[e]n handt In seyn lincke vnd reyß starck vnt[er]sich auff dey[n] lincke seytt[e]n vnd schlag deyn recht[e]n arm[e] ob[e]n vber seyn linck[e]n vnd far vntt[e]n durch den selb[e]n arm[e] mit deyn[er] recht[e]n handt vnd swing dich woll auff deyn lincke seytt[e]n vnd wurff In vb[er] deyn recht[e]n fuß wye vntt[e]n gemalt stett [etc]

|

Wil er dich beschemen
Das messer pÿ dem gehultz nemen
Sin hant lere rucken
Den elnbogen soltu drucken

Hie saget der meinster eyn bruch wider den bruch vnd spricht wil er dich beschemen Daß soltu also verstan grifft er dir mit siner lincke~ hant in din gehultz vnd künpt siner lincken hant zu hillff mit siner rechte~ auch In das gehultz vnd wil dir dein messer [98v] nemen als oben geschriben stott Indes far mit diner lincke~ hant in sin rechte vnd rib die vnter stich vff din bruest vnd loß die recht hant von dem gehultz vnd far mit der rechte~ hãt oder arm oben nider durch sin rechte~ arm vber sin rechte~ vnd far mit der rechte~ vff sin lincke hant vnd spring mit dinen rechte~ fus fur sin lincke~ vnd wurff in dar vber mit sterck ~ | | | | | | |

|- valign="top" |
Then, if he wants to take your Messer at the bind, do [as if you wanted] to press your Messer under his throat. Notice, while he wants to grab with his right hand at your hilt or at your right hand, “simultaneously” grab at his right elbow and leap with the left foot behind his left one and push him with your left hand at his right elbow firmly over it. And pull with your Messer and your right hand firmly to your right side. This way you have two breakings with which you can break against those elements and breakings announced above, so that you can perform them otherwise. |
Item wil er dir aber deyn messer nemen bey dem pynd so thue ym deyn messer unter dy kelen wild drucken So merck dy weyl er mit seyner rechten hand wil greuffen nach deynem gehulcz oder nach deyner rechten hand yndeß so greuff an seynen rechten olpogen und spring mit dem lincken fuß hynter seyn lincken und scheub yn mit deyner lincken hand bey seynem rechten oelpogen starck dar uber und reyß mit deynem [83r] messer und deyner rechten hand starck auff deyn rechte seytten alzo hastu czwen pruch da mit dw dyse obgemelten stuck und pruch alle wyder prechen magst so dw dich anderß dar eyn schicken kanst | | alliud Itm~ will er dir din messer nemen by dem pindt so thun im din messer vnder sin kellen wilt drucken so merck diewill er mit siner rechte~ hant wil griffen noch dinem gehultz oder noch diner rechte~ hant Indes so griff in sin rechte~ elnboge~ mit diner lincke~ hãt vnd spring mit dinem lincke~ fus hinder sinen lincke~ vnd schub e In mit diner lincken hãt also by sinen rechte~ elnboge~ starck dar vber vnd riß mit dynen messer vmb dine rechte hant starck vff din rechte site~ also hastu zwüm bruch do mit du disse obgemelt stuck vnd bruch all wider brechñ magst so du dich darin recht schicken kanst ~~

Sr wiltu dich rechen | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 162v.jpg

| Then, another breaking against the counter-breaking. Do him this way: if he has grabbed your Messer as before, fall with your left hand behind to his left elbow and pull with your hilt and the right hand firmly down over his left shoulder, and step with your left foot behind his left one, and swing to your right side. | | [162v] It[e]m Eyn ande[r] pruch wyd[er] den wide[r] pruch thu Im also hatt er deyn messer gefast als vor so fall mit deyne[r] linck[e]n handt hyntt[e]n In seyne[n] linck[e]n olpogen vnd reyß mit deyne[m] gehultz vnd recht[e]n handt starck nyd[er] vber seyn lincke achsel vnd schreyt mit deyne[m] linck[e]n fuß hint[er] seyne[n] linck[e]n vnd swing dich auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 163r.jpg

| Then, another breaking against the counter-breaking: if he has grabbed your Messer as before, “simultaneously,” as he wants to push your weak to his left side, fall “simultaneously” with your left hand in the weak of your Messer to his hand in the middle. Then, push your Messer firmly to his throat, and press with your hilt against to his left shoulder. Then, step with your left foot behind his left one and swing to your right side. | | [163r] It[e]m abe[r] eyn pruch wyd[er] den wyd[er]pruch hatt er dir gefast deyn messer als vor Indes so er will schyb[e]n deyn swech auff sey[n] lincke seytt[e]n so fall Indes mit deyn[er] linck[e]n handt In dy swech deynes messers für seyn handt In dy mitt[e]n vnd scheub Im deyn messer starck In seyn hals vnd druck mit deyne[m] gehultz wyd[er] auff seyn[er] linck[e]n achsel[e]n vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n füß hint[er] seyne[n] linck[e]n vnd swing dich auff deyn rechte seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 163v.jpg
|

If you want to take revenge
And break the right with the left
If you have leaped with the right to the left in defense
You can come with the right to help the left

Here the master states an arm breaking as he speaks above: If you want, etc. You should understand it this way and how you should break the arm: stand with your left foot forwards and hold your Messer on your right side and on the left leg so that the point is against the man. If he strikes at your opening to your left side, leap with your right foot forwards, and also with your left foot, well to him with the bowed Messer. “Simultaneously” fall with your left hand over his right elbow from behind on it, and press with entire strength to your left side. “Simultaneously” turn with your body from him, and leap with your left foot firmly to your right side with the entire body and force, in that way you break his arm.

|

Wiltu dich rechen,
Recht mit linck thu prechen,
Linck auff rechtt wer gesprungen,
Der linckn mit rechtt zw hilff magst kummen.

Nw sagtt der meyster von eynem armenpruch alz er dan oben sprichtt wiltu dich rechen etc. Nw merck wye dw den armen pruch machen soltt stee mit deynem lincken fuß fuer und halt deyn messer auff deyner rechten seytten alz auff dem lincken payn daß der ortt auff stee gegen dem man schlechtt er dir den nach der ploß auff deyn lincke seytten So spring [83v] mit deynem rechten fuß auch mit dem lincken wol zw ym mit auff gepogem messer yndeß fal mit deyner lincken hand uber seynen rechten olpogen hynter an den und druck mit ganczer sterck yn deyn lincke seytten yndeß wendt dich mit dem leyb von ym und spring mit deynem lincken fuß starck auff deyn rechte seytten mit ganczem leyb und krafft So prichestu ym den armen amen.

|

[163v] Will du dich rech[e]n
Recht mit linck prech[e]n
Recht auff linck wer gesprung[e]n
Linck zu hillff recht magst kum[m]e[n]

Hye sagtt d[er] meyst[er] vo[n] eyne[m] arm[e] pruch als er denn ob[e]n spricht wiltu dich [etc] Das soltu also verstan vnd wye du den arm[e] prech[e]n solt ste mit deyne[m] linck[e]n fuß für vnd halt deyn mess[er] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n als auff de[m] linck[e]n peyn Das der ortt auff ste gegen de[m] ma[n] schlecht er dir den[n] nach der ploß auff deyn lincke seytt[e]n so spring mit dey ne[m] recht[e]n fuß fur auch mit dem linck[e]n woll zu Im mit auff gepog[n]e[n] messer Indes fall mit deyn[er] linck[e]n handt vb[er] seyne[n] recht[e]n olpog[e]n hintt[e]n an den vnd druck mit gantz[er] sterck In deyn lincke seytt[e]n Indes wendt dich mit deyne[m] leyb vo[n] Im vnd spring mit deyne[m] linck[e]n fuß sta[r]ck auff deyn rechte seytt[e]n mit gantze[m] leyb vnd krafft so prichstu Im de[n] arm[e] [etc]

|

Wiltu dich rechten
[99r] Recht mit linck prechen
Linck vff recht wer gesprüngen
Linck ze hilff recht magst kümen

Hie saget der meinster von eynen arm bruech als er dan oben spricht wilt dich rechen ~ merck wie du den arm bruch machen solt Ste mit dinen lincke~ fur vnd halt din messer vff diner rechte~ site~ als vff dem lincke~ peind dz der ortt vff ste gege~ dem man schlecht er dich dan noch der ploß vff din lincke site~ so p spring mit dinem rechte~ fus auch mit dem lincke~ woll zu Im mit vßgeboge~ messer Indes fal mit diner lincke~ hant vber sin rechte~ elnboge~ hinde~ an den vnd druck mit gantzer sterck in din lincke site~ Indes wind din lib von im vnd spring mit dinen lincke~ fus starck vff din rechte site~ mit gantzen lib vnd krafft so brichstu Im den arm ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 164v.jpg

|
Then, stand as it is stated above and grab his right hand with your left one. “Simultaneously” strike your right arm firmly over his right one, and lift with your left hand on his right arm over your right arm, and press your both arms firmly together, and step with your left foot behind his right one, and throw him over it. |
[84r] Item stee alz oben geschriben stet etc und begreuff seyn rechte hand mit deyner lincken yndeß schlag deynen rechten armen starck uber seynen rechten heb mit deyner lincken hand auff seyn rechten armen uber deyn rechten und druck deyn beyde armen fast zw sammen und schreytt mit deynem rechten fuß hynter seynen rechten und wirff yn alzo dar uber etc. |
[164r][22] It[e]m ste als ob[e]n geschrib[e]n stett vnd greyff seyn rechte handt mit deyn[er] linck[e]n Indes schlag deyne[n] recht[e]n arm[e] starck vbe[r] seyne[n] recht[e]n vnd heb mit deyn[er] linck[e]n handt auff seyn recht[e]n arm[e] vbe[r] deyn recht[e]n arm[e] vnd druck deyn peyd arm[e] fast zu sam[m]e[n] vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n füß hintt[er] seyn recht[e]n vnd wirff In da[r] vbe[r] [etc] | *alliud Itm~ ste als oben geschriben stott vnd begriff sin rechte hant mit diner lincken Indes schlag din rechte~ arm vber sin rechte~ vñ heb mit diner lincke~ hant vff sin rechte~ arm vber din rechte~ arm vnd druck din beide arm vast zu° samen vnd schrit mit dinen lincke~ fus huntter sin rechte~ vnd wurff in also dar vber etc | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 164r.jpg

| Then, another arm-breaking: if you come to him in the Zufechten, stand as stated above. If he strikes to your left side, go bowed with the Messer under his Messer and leap in a twofold manner to him as before. “Simultaneously” grab his right hand with your left one on the inside, and wind it around to your left side on your chest, and go with your right arm down on his right elbow and break firmly upwards. This way you break his right one over your right one. | [83v] Item eyn ander armenpruch wenn dw yn dem zw vechten zw ym kumbst so stee alz oben geschriben stett hawtt er dir den zw deyner lincken seytten So far gepogen mit deynem messer unter seyn messer und spring czwiuach zw yne ym alz vor yndeß begreuff ym seyn rechte hand mit deyner lincken ynbendigß und wyndt ym dye umb auff deyn lincke seytten an deyn prüst und far mit deynem rechten armen unter an seynen rechten ölpogen und prich starck ubersich alzo pruch ym seyn rechten armen uber deynen rechten amen. | [164v] It[e]m Eyn ande[r] arm[e]pruch wenn[e] du Im zuuecht[e]n zu Im kumst so ste als ob[e]n geschrib[e]n stett hawtt er dir denn[e] zu deyn[er] linck[e]n seytt[e]n so far gepog[e]n mit de[m] mess[er] vnt[er] seyn mess[er] vnd mit spring zwiuach zu Im als vor Indes pegreyff seyn rechte handt mit deyn[er] linck[e]n In bendigs vnd windt Im dye vmb auff deyn lincke seytt[e]n an deyn prust vnd far mit deyne[m] recht[e]n arm[e] vntt[e]n an seyne[n] recht[e]n olpog[e]n vnd prich sta[r]ck vb[er]sich alzo prich estu Im seyn recht[e]n vb[er] deyn linck[e]n recht[e]n [etc] | Itm~ eyn ander arm bruch wan du zu°m nesten zu im kümpst So ste als oben geschriben stott haut er dir dan oben zu° diner lincke~ site~ [99v] so far geboge~ mit dinem messer vnter sin messer vnd spring zwueffach zu im als vor Indes begriff sin rechte hant mit diner mit diner [!] lincke~ inwendig vnd wind im die vmb vff din lincke site~ an din bruest vnd far mit dinen rechte~ arm vnte~ an sinen rechte~ elnboge~ vnd brich starck vber sich vff sin rechte~*

Sr vff recht will er wencken | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 165r.jpg
|

If he wants to turn to the right
And dislocate the arm
Learn to leap with the left behind the left
You should rush the shoulder to the right

Here the propagator of the art states a breaking against the arm-breaking, and speaks: If he wants to the right, etc. You should understand it this way: if he has gone with his left arm above your right one and wants to break it over his right side, “simultaneously” as he wants to turn around to his right side, leap with your left foot behind his left one and press with your left arm and elbow to his left shoulder. And if you want to push his shoulder, grab with your left hand over his arm in the middle with your Messer, and press upwards and downwards with the entire strength to your right side and throw him on his back.

|

[84r] Auff recht wil er bencken,
Und deyn armen rencken,
Linck hynter linck ler springen,
Dy achsel auff recht solt dryngen.

Hye sagtt der merer der kunst eyn pruch wyder den armenpruch und spricht alzo auff rechtt wil er bencken etc Daß soltu alzo verstan hatt er dir mit seynem [84v] lincken armen uber deynen rechten gefaren und wil dir den prechen uber seyn rechte seytten yndeß so er sich umb wenten wil von dir auff seyn rechte seytten so spring mit deynem lincken fuß hynter seynen lincken und druck mit deynem lincken armen und olpogen seyn lincke achsel und wenn dw seyn achsellen stossen wild so greüff mit deyner lincken hand uber seyn armen yn dy mit deyneß messerß und druck oben und unten mit ganczer machtt auff deynn rechte seytten und wirff yn auff seyn rucken etc.

|

[165r] Auff recht will er wenck[e]n
Vnd arm[e] renck[e]n
Linck hint[er] linck ler spring[e]n
Dy achsel recht solt dring[e]n

Hye sagtt der mere[r] der kunst Eyn pruch wyd[er] de[m] arm[e]pruch vnd spricht also auff recht will [etc] Das soltu also versta[n] hatt er dir mit seyne[m] linck[e]n arm[e] vbe[r] deyn recht[e]n gefar[e]n vnd will dir den prech[e]n vb[er] seyn rechte seytt[e]n Indes so er sich vmb wend[e]n will vo[n] dir auff seyn rechte seytt[e]n so spring mit deyne[m] linck[e]n fuß hint[er] seyn linck[e]n vnd druck mit deyne[m] linck[e]n arm[e] vnd olpogen seyn lincke achsel[e]n vnd wenn[e] du seyn achsel[e]n stossen willt so greyff mit deyn[er] linck[e]n handt vbe[r] seyn arm[e] In dy mit deynes messers vnd druck ob[e]n vnd vnd[e]n mit gantz[er] macht auff deyn rechte seytt[e]n vnd wurff In auff seyn ruck [etc]

|

Vff recht wil er wencken
Vnd arm Rencken
Linck hinder linck lere springen
Die achsel recht solt dringen

[100r] Hie saget der meinster eyn bruch Wider den arm bruch vnd spricht also vff recht etc Daß soltu also verstan hat er dir mit dinen lincke~ arm vber din rechte~ gefaren vnd will dir den bruchen vber sin rechte site~ Indes so er sich vmb winde~ will von dir vff sin rechte~ site~ vnd spring mit dinen lincke~ fus hinder syn lincke~ vnd druck in mit dym lincke~ arm vnd elnboge~ sin lincke achsell vnd wan du sin achsell stossen willt so griff mit diner lincke~ hant vber sin In die mit synes messers druck oben vnd vnte~ mit gantzer macht vff din rechte site~ vnd wurff in vff sin rueck ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 165v.jpg

| Then, another breaking against the other element and arm-breaking. If he has grabbed your right arm with his left one and has dropped his Messer as before, and strikes his right arm over your right one on the inside in your elbow, and wants to throw you over his [lit: your] right leg, “simultaneously” step with your left foot in front of his right one and go with the hilt from above over his right hand and pull firmly downwards. Then, strike your left arm from above over his arm and over his left hand. Then, swing to your right side and throw him on his face again. | [85r] Item aber eyn pruch wyder daß dritt stuck und armenpruch hatt er dir deyn rechten armen aber pegriffen mit seyner lincken und hatt seyn messer lassen fallen alz vor und schlechtt seyn rechten armen uber deyn rechten ynbendigß yn den oelpogen und wil dich werffen uber seyn rechteß payn yndeß schreytt [85v] mit deynem lincken fuß fuer seynen rechten und far ym mit dem gehultz oben uber seyn rechte hand und reyß starck untersich und schlag deynen lincken armen starck oben uber seynen armen und uber seyn lincke hand und swyng dich auff deyn rechte seytten und wirff yn aber auff seyn antlitz. | [165v] It[e]m ab[er] eyn pruch wyd[er] daß and[er] stuck vnd arm[e]pruch hatt er dir deyn recht[e]n arm[e] aber pegriffen mit seyn[er] linck[e]n vnd hatt seyn mess[er] lassen fallen als vor vnd schlecht seyn recht[e]n arm[e] vb[er] deyn recht[e]n Inbendigs In deyn olpog[e]n vb[er] vnd will dich werff[e]n vbe[r] deyn rechtes peyn Indes schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß fur seyne[n] recht[e]n vnd far Im mit dem gehultz ob[e]n vber seyn rechte handt vnd reyß sta[r]ck vnt[er]sich vnd schlag deyne[n] linck[e]n arm[e] ob[e]n vber seyn arm[e] vnd vber seyn lincke handt vnd swing dich auff deyn rechte seytt[e]n vnd wurff In abe[r] auff seyn antlitz [etc] | *Itm~ Aber eyn bruch wider dz drit stuck vñ arm bruch hat er dir din rechte~ arm aber begriffen mit siner lincke~ vnd hat sin messer lassen fallen als vor vnd schlecht sin rechte~ arm Inlbendig In din elnboge~ vnd will dich werffen vber din rechtes peyndt Indes schrit mit dinem lincke~ fus for sin rechte~ vnd far im mit dem gehultz oben vber sin rechte hant vnd riß starck vntersich vñ schlag dinen lincken arm starck oben nider uber sin arm vnd vber sin lincke hant vnd schwing dich vff din rechte site~ vnd wurff In aber vff sin antlitz ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 166r.jpg

| Then, another breaking: if he has grabbed you with his left hand into your right one and has dropped the Messer and goes with his right arm under your right elbow and wants to break your right arm over it, “simultaneously” also drop your Messer and break your right hand out of his left one downwards, and go with your right hand down through his left arm, and go “simultaneously” under his right elbow and with your hand and arm firmly over his right arm. Then, press his right hand on your chest or under your right shoulder, and leap with your left foot in front of his right one, and strike your left arm also firmly over his right shoulder, and press firmly to your right side, and throw him in front of you on his face. | [84v] Item eyn ander pruch wyder daß ander stuck und armen pruch hatt er dir mit seyner lincken hand gegriffen yn deyn rechte und hatt daß messer lassen fallen und fert er mit seynem rechten armen unter deyn rechten oelpogen und wil dir deyn rechten armen alzo da mit uber prechen [85r] yndeß laß deyn messer auch fallen und brich deyn rechte hand auß seyner lincken untersich und far mit deyner rechten hand unten durch seyn lincken armen und far ym yndeß unter seynen rechten olpogen und wynd deyn hand und armen starck uber seynen rechten armen und druck seyn rechte hand an deyn prust unter deyn rechte vchsen und spring mitt deynem lincken fuß fuer seynen rechten und schlag deynen lincken armen auch starck uber seyn rechte achsellen und druck yn starck auff deyn rechte seytten und wirff yn fuer dich auff seyn angesichtt etc. | [166r] It[e]m ab[er] eyn pruch hatt er dir mit seyn[er] linck[e]n handt griffe[n] In deyn rechte vnd hatt das messer lassen fallen vnd fertt mit seyne[m] recht[e]n arm[e] vnt[er] deyn recht[e]n olpogen vnd will dir deyn recht[e]n arm[e] also da[r]vbe[r] prech[e]n Indes laß deyn mess[er] auch fallen vnd pricht deyn rechte handt ausß seyne[r] linck[e]n vnt[er]sich vnd far mit deyn[er] recht[e]n handt vntt[e]n durch seyn linck[e]n arm[e] vnd far Im Indes vntt[er] seyne[n] recht[e]n olpog[e]n vnd windt deyn handt vnd arm[e] starck vbe[r] seyn recht[e]n arm[e] vnd druck seyn rechte handt an deyn prust od[er] vntt[er] deyn rechte vchs[e]n vnd spring mit deyne[m] linck[e]n fuß fur seyne[n] recht[e]n vnd schlag deyn linck[e]n arm[e] auch starck vb[er] seyn rechte achsel[e]n vnd druck Im sta[r]ck auff deyn rechte seytt[e]n vnd wirff In fur dich auff seyn angesicht [etc] | Itm~ aber eyn bruch hat er dir mit siner lincken hant gegriffen in din rechte vnd hat dz messer lossen fallñ vnd fert mit sinen rechte~ arm vnter din rechte~ elnboge~ vnd wil dir din rechte~ arm also do mit dar uber brechen Indes laß din messer auch fallen vnd pruch din rechte hant vff din rechte hant vff siner lincke~ vntersich vnd far mit diner rechte~ hãt vnte~ durch [100v] sin lincken arm vnd far im Indes sinen rechte~ elnboge~ vnd wind din hant vnd arm starck vber sin rechte~ arm vnd druck sin recht hant an sin brust oder vnder din rechten vscheschen vnd spring mit dynen lincken fus vor sinen rechte~ vnd schlag din lincke~ arm auch starck vber sin rechte achsell vnd druck In starck vff din rechte site~ vnd wurff in vor dich vff sin angesichtt ~*

Sr Hu°t dich vor dem treffer | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 166v.jpg
|

Beware of being hit
While the hand is grabbed
Pull, press, lead aside
Strike, thrust rapidly, be prepared

Here the propagator of the art teaches how one should liberate himself if one has grabbed the other’s hand, his right one with the left hand. And do it this way: if he has grabbed your hand and wants to do an arm-breaking or whatever, do not let him come to it, break your hand out of his one. Firstly, turn the short edge on the outside on his arm, so that the flat lies on it, and “simultaneously” pull firmly downwards with the lowered point to your left side, so that you are free. “Simultaneously” strike at him through the head or the arm.

|

[85v] Hüet dich vor den treüffen,
Yndeß hand greüffen,
Rück drück ableytt,
Schlag stich schnel piß beraytt.

Hye lertt der meyster wye man sol ledig werden so eyner eynem seyn rechte hand gefangen hatt mit seyner lincken und thu ym alzo hatt er deyn handtt gefangen und er wil machen armenpruch oder waß eß sey so laß yn dar zw nichtt [86r] kümen prich ym deyn hand auß seyner züm ersten alzo wendt dich kurcz schneyd außbendigß an seynen armen daß dy flech dar an layn yndeß reyß starck untersich mit gesencktem ortt auff deyn lincke seytten So wirstü ledig yndeß schlag yn durch den kopff oder durch den armen mit der langen schneyden.

|

[166v] Hutt dich vor den trewffen
Indes hant begreyffen
Ruck : druck : ablaytt
Schlach stich schnell piß peraytt

Hye lertt der mere[r] Der kunst wye ma[n] soll ledig werd[e]n so ma[n] eyne[m] seyn handt gefang[e]n hatt als mit der linck[e]n handt seyn rechte [etc] vnd Thu Im also hatt er deyn handt gefang[e]n vnd er will mach[e]n arm[e]pruch ode[r] waß eß sey so loß In da[r] zu nicht kum[m]e[n] prich Im deyn handt auß seyne[r] zum Erst[e]n also wendt dy kurtz schneydt außbendigs an seyne[n] arm[e] das dy flech dar an layn Indes reyß starck vnt[er]sich mit gesenckt[e]m ortt auff deyn lincke seytt[e]n so wirsstu ledig Indes schlag In durch den kopff od[er] arm[e] [etc]

|

Huet dich vor dem treffer
[101r] Indes hant begriffen
Ruck druck ableiten
Schlag stich schnel pis bereite~

Hie saget der meinster wie man sol ledig werde~ so man eynen sich hant gefange~ hat als mit der lincken hãt sin recht vnd thün Im also hat er din hant gefange~ vñ er will machen arm bruch oder was eß sy so loß nit dar zu kümen brich im sin hant vß sinen zu ersten / Also wind die kurtz schnid vßwindig an sin arm dz die flech daran an lein Indes riß starck vntersich mit gesenckten ort vff din lnicke site~ so wurstu ledig Indes schlag in durch den kopff oder arm mit der lange~ schnide~ ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 167r.jpg

| Then, another liberation: go with your hilt firmly above his left arm or hand, and pull firmly downwards to your right side, and strike “simultaneously” at his head. | Item eyn andre ledigung far mit dem gehulcz starck uber seyn lincke armen oder hand und reyß starck untersich auff deyn rechte seytten und schlag yn yndeß durch seyn kopff etc. | [167r] It[e]m Eyn ande[r] ledigung far mit deyne[m] gehultz sta[r]ck vbe[r] seyn linck[e]n arm[e] oder handt vnd reyß starck vnt[er]sich auff deyn rechte seytt[e]n vnd schlag In Indes auff seyn kopff [etc] | Itm~ eyn ander ledigüng far mit dine~ gehultz starck vber sin lincken arm oder hant vnd riß starck vntersich vff din rechten site~ vnd schlag in Indes vff sin kopff etc | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 167v.jpg

| Then, if he is strong so that you cannot pull him down with the hilt or if he comes to help his left hand with his right one, “simultaneously” grab also with your left hand in the bind to help your right hand, and pull firmly down to your left side, and strike through his head. | Item ist er aber starck daß dw yn nichtt nyder reyssen kanst mit dem gehultz oder daß er mit seyner rechten seyner lincken zw hilff kumbtt yndeß greuff auch mit deyner lincken hand yn daß pynd deyner rechten zw hilff und reyß starck untersich auff deyn lincke seytten und schlag yn durch den kopff etc. | [167v] It[e]m ist er abe[r] starck das dw In nicht nyd[er] reyssen kanst mit dem gehultz ode[r] das er mit seyn[er] recht[e]n handt seyn[er] linck[e]n zu hilff kumptt Indes greyff auch mit deyn[er] linck[e]n handt In das pindt deyn[er] recht[e]n zu hilff vnd reyß starck vnt[er]sich auff deyn lincke seytt[e]n vnd schlag In durch den kopff [etc] | [101v] Itm~ ist er aber starck dz du in nit nider rissen kanst mit dem gehultz oder dz er mit siner rechte~ hant siner linckñ zu hillff kümpt Indes griff auch mit diner linckñ In daß pindt diner rechte~ zu hilf vnd riß starck vntersich vff din lincke site~ vnd schlag in durch den kopff ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 168r.jpg

| Then, if he has grabbed your right hand with his left one as before, “simultaneously” wind outside to his arm with the lowered point, go down through to the same arm and catch him with the armed hand at the neck. Then, step with your left foot behind his right one and throw him over it. | | [168r] It[e]m hatt er dir deyn rechte handt gefaßt mit seyne[r] linck[e]n wye vor Indes windt abe[r] aussen an seyn arm[e] mit gesenckt[e]m ortt Gee Im vntt[e]n durch auff den selbig[e]n arm[e] vnd faß In gewappendt pey dem hals schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß hint[er] seyne[n] recht[e]n vnd wurff In dar vbe[r] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 168v.jpg

|
Then, if he has grabbed your right hand with his right one, pull with the hilt downwards and do as before. Or, wind your Messer to your left side with the lowered point and pull with it firmly to your left side. |
Item hatt er dir begriffen deyn rechte [86v] hand mit seyner rechten so reyß aber mit dem gehulcz untersich und thu alz vor oder wynd deyn messer auff deyn lincke seytten mit gesencktem ortt und reyß da mit starck auff deyn lincke seytten. |
[168v] It[e]m hatt er dir begriffen deyn rechte handt mit seyner recht[e]n so reyß aber mit deyne[m] gehultz starck vnt[er]sich vnd thu Im als vor [etc] | alliud Itm~ hat er dir begriffen die rechte~ hant mit diner rechte~ so riß aber mit dem gehultz vntersich vnd thun als vor oder wind din messer vff din lincke site~ mit gesencte~ ort vnd riß do mit starck vff din lincke site~ ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, these elements are to be performed if he drops his Messer and falls to your arm with his right or left hand. | Item dyse stuck gehoren zw treyben So er seyn messer fallen lest und dir yn deyn armen feltt mit seyner rechten oder lincken hand etc. | | Itm~ disse stuck gehoren zu triben so er sin mesß fallen loßt vnd dir in din hant velt oder arm mit siner rechte~ hant ~~

Sr die rigell merck | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 169r.jpg

| Then, if he has grabbed your hand as before and you want to pull downwards with your hilt, and he is too strong for you, come to help your right hand with your left one to the hilt from below, and pull downwards as before. | | [169r] It[e]m hatt er deyn hant gefast als vor vnd du willt vnt[er]sich reysse[n] mit deyne[m] gehultz vnd er ist dir zu starck so kum deyn[er] recht[e]n ab[er] zu hilff mit deyne[r] linck[e]n an das gehultz vntt[e]n vnd reyß vnt[er]sich als vo[r] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 169v.jpg

| Then, if he has grabbed your right hand as before, wind your Messer on the inside on his arm, and go down through on the outside on his arm. | | [169v] It[e]m hatt er dir deyn rechte handt gefast als vor so windt deyn messer Inbendigs an seyne[n] arm[e] vnd gee vntt[e]n durch außbendigs auff seyne[n] arm[e] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 170r.jpg

| Then, if he has grabbed your right hand as before, wind on the inside through to his right side on the outside on his arm and step “simultaneously” close to him and take him with the armed hand at the neck on his left side as before. | | [170r] It[e]m hatt er dir deyn rechte handt gefast ab[er] als vor so windt Im ab[er] Inbendigs durch auff seyn rechte seytt[e]n außbendigs an seyn arm[e] vnd tritt Indes nohendt In Inn vnd nymb In gewappendt pey dem hals auff seyn[er] linck[e]n seytt[e]n wye vor [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" |

|

Notice the rule
If he grabs firmly the hand and arm
Work quickly, be prudent
He can hardly come to the elements

Here the master states a good teaching and states the rule, etc. You should understand it this way that you should know in the Messer the right time for a particular element and breaking. You should also consider his defeat and know when, how and where and against which, and you should have reason and do not let yourself be infuriated so that you do not forget the art. You should not solely think about the breakings, either, how you could perform them properly, but also about the elements, so that you know how you should encounter every single one, and let him do what he wants, so that you find an element or a breaking which is applicable. If you cannot do it, let yourself be taught by someone who knows and can do it, and if you know the art of all the masters and you do not know when, how or where and against whom and against which displacements, and against which strokes, elements, breakings and cuts you should perform this or another [technique], your art is of no use for you. You should also have great quickness and proper position of strength in every particular breaking, weak or strong. That is, if one has run under your Messer and has grabbed your hand, arm, leg or foot, and if you have learnt the art, one does not hold you anymore. If you have understood the art properly, you will well remain the master for long.

|

Dy regel merck,
Begreüfft er hand armen sterck,
Arbaytt schnel piß besunnen,
Zw stücken mag er hartt kümmen.

Hye sagtt der meyster eyn ler und sprichtt dy regel etc Daß soltu alzo verstan daß dw ym messer soltt wyssen dy rechte zeytt zw eynem yeczlichen [87r] prüch und soeltt auch seyn bol pesünnen und haben vernünft und soltt dich nicht lassen erczornen daß dw der künst nicht vergessest dw soltt auch nicht allayn aüff dy pruch gedencken wye dw so recht treyben muegst sünder auch auff dy stuck und daß dw wissesst wye dw soeltt eynem yetlichen pegegen er mach waß er wol daß dw eyn stuck oder eyn prucht findest der dar czw fuglich seÿ kanstu deß nicht So laß dich eß leren eynem der daß wayß und kan und kunest dw aller meyster künst und west nicht wenn und wye und gegen wem und gegen welchem verseczen und gegen welchen hewen stucken pruchen schnyten dycz oder geneß dw daß treyben schoellt so ist dir deyn künst nichcz nücz dw müest auch yn etlichen pruchen haben grosse schnellikayt und rechte an legüng der sterck daß ist wenn dir eyner deyn messer hatt unterloffen und hatt dir eyn hand oder armen pegriffen payn fuß hastu den dy künst gemerckt so er hellt er dich nymmer mer hastu dy künst [87v] recht verstanden so peleybest wol lang meyster

|

[170v] Dy regl merck
Begreyfft er handt arm[e] sterck
Erbeyt schnell piß besun[n]e[n]
Zu stuck[e]n mag er hartt kum[m]e[n]

Hye sagtt d[er] meyste[r] eyn gutte ler vnd spricht dy reg[e]l [etc] Das soltu also versta[n] das du Im mess[er] solt wyssen dy recht[e]n zeytt zu eyne[m] ydlich[e]n stuck vnd bruch du solt auch wyss[e]n wenn wy vnd wo vnd geg[e]n welch[e]n vnd hab[e]n vermist vnd dich nicht lassen erzorn[e]n das du der kunst nicht vergest Du solt auch nich allayn auff dy pruch gedenck[e]n wye du dye recht treyb[e]n mugst sund[er] auch auff dy stuck vnd das du wist wye du eyne[n] ydlich[e]n pegegne[n] solt vnd er mach waß er woll das du eyn stuck ode[r] eyn pruch vindest der do zu füglich sey kanstu des nicht so laß dich eß vntt[er]richt[e]n eynen der es kann vnd kunstu all[er] meyst[er] kunst vnd west nich wenn[e] wye od[er] wo vnd geg[e]n welch[e]n versetz[e]n hew[e]n stuck[e]n pruch[e]n schnytt[e]n dytz od[er] geneß du das treyb[e]n solt so ist dir das keyn nütz Du müst auch In eyne[n] ydlich[e]n pruch grosse schnellikayt hab[e]n vnd rechte anlegung swech vnd sterck das ist wenn dir eyn[er] deyn messe[r] hat vntt[er]loffen vnd hatt dir deyn handt od[er] arm[e] pegryff[e]n peyn oder fuß hastu denn[e] dy kunst gemerckt so helt er dich nyme[r] mer hastu dy kunst recht verstand[e]n so peleybest woll lang meyste[r]

|

Die rigel merck
Begrifft er hant arm sterck
Arbeit schnell bis besünen
Zu° stuecken mag er hart kümen

[102r] Hie saget der meinster vnd spricht die rigell daß soltu also verstan dz du im messer solt wissen die recht zytt zu eyne~ yttliche~ bruch vnd solt auch wissen vnd haben vernüfft vnd dich nit solt loßen erzernen dz du der kunst nit vergessest du solt auch nit allein vff die bruch gedencken wie du sie recht triben muegest auch vff die stuck vnd dz du wisset wie du eyne~ ytlichen begegest er mag wz er will dz du eyn bruch oder stueck vindest der dar zu freglich sÿ kanstu dz nicht so loß eß dich leren eyne~ der es wol kan vnd kanst aller meinst° künst vnd weist nit wan oder wie vnd gegem wem vnd welchem versetzñ haulben bruchñ stucke~ schnitte~ dis oder eyns dz du triben solt so ist dir keyn künst nitz du muest auch in yttlichen bruchen groß schnelliglichen haben vnd recht an legung der sterck dz ist wan dir eyner hat din messer vnter lauffen vnd hat dir hãt oder arm begriffen peind oder fus hastu dan die kunst gemerck so erhelt er dich nÿmer mer hastu die künst recht verstande~ so plÿbstü woll lang meinster etc

[102v] Nõ yttlich bruch | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="4" |
Cgm 582 171r.jpg

|
Notice that there are many elements and many breakings that go on before the man grabs the hand, and one should do them instantly “simultaneously,” as he wants to grab the hand, “simultaneously” as he wants to grab the arm or go “simultaneously” as he wants to strike above the arm, “simultaneously” as he wants to clench, “simultaneously” to thrust, strike, cut, clench, etc. |
merck etlich prüch sey dy geen zw ee der man yn dy hand greufft und dy soel man machen yndeß so er greuffen wil yn dy hand yndeß so er wil uber den armen schlagen yndeß so er wil peschlyssen yndeß stechen hawen schneyden beschlyssen etc. |
Nota Etliche stuck vnd etlich pruch dy gene[n][23] zu Er[24] der man In dy handt greyfft vnd dy selbig[e]n soll man mach[e]n gleych Indes so er will In dy handt greyff[e]n Indes so er greyff[e]n will In den arm[e] od[er] far[e]m Indes so er will schlag[e]n Indes so er will peschlysse[n] Indes stech[e]n haw[e]n schneyd[e]n [etc] | Nota ytlich bruech Hie gant zue E er den man den man [!] in die hãt grifft vnd die selbige~ sol mã machen Indes glich so er wil in die hant griffen wil Indes so er griffen will vber den arm oder faren Indes so er will schlagen Indes so er will beschluessen Indes stechen haulbñ schnide~ etc | | | | | | |

|- valign="top" | Then, as there are many elements, as soon as he brings you in the scale, you can hardly release yourself. It is a bad affair if one “lies down in the staff” [lies still] and cannot come anywhere. Know how to act accordingly. | | [171r] It[e]m wann Etliche stuck synd als pald er dich In dy wag pringtt so kanstü hartt ledig werd[e]n eß ist poß[25] tedi[n]g[26] wenn[e] eyn[er] In de[m] stock ligtt vnd nyndertt[27] mag kum[m]e[n] da[r]nach wiß dich zu richt[e]n [etc] | Wan ytlich stueck die sint als pald er dich in die wag pringt so kanstu hart ledig werden es ist boß tetige~ so eyner Im stuck lig vnd nit mag kümen dar noch wiß dich zu richte~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, many elements go on as the man has grabbed firmly, and how the breakings fail if you delay for too long or wait. Many breakings also fail if you do them too quickly. Thus, you must know the proper kind of these things. | | It[e]m etliche stuck gen zu so der ma[n] gantz gefast hatt vnd wye dy pruch fel[e]n wenn[e] du zu lang harest ode[r] paytest also fel[e]n etlich pruch so du sy zu schnell machest also mustu wissen dy recht artt dys[er] ding [etc] | Itm~ ytlich stuck gant zu so der man gantz gefast hat vnd wie die bruch vellen so du zu lang harrest oder peitest also fellen ytlich bruch so du sie zu schnell machest also müstu wissen disser ding artt ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, you have various elements and breakings, for amusement and serious combat. If you do not like one, take another one. Who understands the things rightfully and can perform particular one in its time, such a man likes these things. | Item dw hast manigerlay stuck und pruch schymphflich und ernestlich gefellt dyr eyneß nicht so nymb eyn anderß versteest dw eß recht So wirt eß dir gefallen. | It[e]m du hast manig[er]lay stuck vnd pruch Schimpfflich vnd ern[n]stlich gefellt dir eynes nicht so nym eyn anders wer dy ding recht verstett vnd ytlichs zu seyn[er] zeytt treyb[e]n kan dem gefalle[n] dyse ding [etc] | Itm~ du hast mangerleÿ stuck vnd bruch schimpflich vnd ernstlich gefellet dir eyns nit so nym eyn anders were die ding recht verstat vnd ytlichs zu siner zit triben kan dem gefallen dissen ding ~

Sr wiltu dich mossen | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 171v.jpg
|

If you want to measure up
Hit the hand down with the hilt
Do not forget the empty hand
Push with it on the outside and on the inside

Here the master states how one should do the elements and how one should hit down the arm with the hilt and how one can also do the same with the empty hand. Now, firstly it is to be known that if he comes in the Zufechten to you, go against him with the Entrüsthau firmly to his left side. “Simultaneously” go with the hilt over his right hand on the outside and hit it firmly from above downwards towards the ground. “Simultaneously” go high with your Messer and strike through his face or cut through it.

|

[88r] Wiltü dich mossen,
Mit gehulcz hand nyder stossen,
Lerer hand vergiß nicht,
Ynnen und aüssen stoß mit.

Hye sagtt der meyster wye man sol dy stuck machen daß man den armen mit dem gehulcz stoß und wye man den armen mit lerer hand nyder sol stossen Nw züm ersten ist zw wyssen wenn er ym zwvechten zw dir kumbtt So far gegen ym mit dem entrusthaw starck aüff seyn lincke seytten yndeß far mit dem gehultz uber seyn rechte hand außbendigß und stoß dy sere von oben nyder gegen der erden yndeß haw yn durch daß angesichtt oder schneyd yn durch seyn maül amen.

|

[171v] Wiltu dich mössen
Mit gehultz handt nyd[er] stossen
Lere[r] handt vergyß nicht
Aussen vnd Inne[n] stoß mitt

Hye sagtt d[er] meyst[er] wye ma[n] dy stuck mach[e]n soll wye ma[n] den arm[e] mit dem gehultz nyd[er] stoß vnd wye ma[n] auch des geleych[e]n thun mag mit lere[r] hand Nu zum erst[e]n ist zu wissen wen er Im zuuecht[e]n zu dir kumptt so far geg[e]n Im mit de[m] Entrusthaw sta[r]k auff sey[n] lincke seytt[e]n Indes far mit dem gehultz vb[er] seyn rechte handt außbendigs vnd stoß dy sere vo[n] ob[e]n nyd[er] geg[e]n der erd[e]n Indes far auff mit deyne[m] mess[er] vnd haw In durch das angesicht oder schneyd In dar durch [etc]

|

Wiltu dich mossen
Mit gehultz hant nider stossen

[103r] Lerer hant vergis nit
Vssen vnd Innen stos mit

Hie saget der meinster wie man die stuck machen sol dz man den arm mit dem gehultz nider stos vñ wie man auch dz glichen mag mit lerer hant nü zu dem ersten ist zu wissen wan er im zu° vechten zu dir kümpt so far gege~ im mit dem entrusch haulb starck vff sin lincke site~ Indes far mit dem gehultz vber sin rechte hant vßwendig vnd stos die sere oben nider gege~ der erdee~ Indes far vff mit dim messer vñ haull in durch dz angesicht oder schnid In durch dz muell ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 172r.jpg

|
Then, if you strike to his right side with an Entrüsthau or so, “simultaneously,” as the Messers spark together, hit on the inside with the hilt over his right hand or arm downwards towards the ground, and “simultaneously” strike through his head. |
Item hawest ym auff seyn rechte seytten [88v] mit eynem entrüsthaw oder suest yndeß so dy messer zw sammen klyczen so stoß yn ynbendigß mit dem gehulcz uber seyn rechte hand oder armen nyder gegen der erden yndeß haw yn durch den kopff amen. |
[172r] It[e]m hauestu Im auf seyn rechte seytt[e]n mit eyne[m] entrusthaw od[er] sunst Indes so dy mess[er] zu sam[m]e[n] klytz[e]n so stoß Inbendigs mit de[m] gehultz vb[er] seyn rechte handt ode[r] arm[e] nyd[er] geg[e]n der erd[e]n Indes schlag In durch de[n] kopff ; | alliud Itm~ haustu im vff sin rechte site~ mit eyne~ entruest haulb oder sünst Indes so die messer zu die messer zu samen glitzen so stos Inlbendig mit dem gehultz vber sin rechte hant oder arm nider gege~ der erde~ Indes schlag in durch den kopff ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 172v.jpg

|
Then, if he has gone with the hilt over your right hand and wants to press it down, “simultaneously” fall with your hilt above his right hand on the outside and “simultaneously” fall with your left hand into his hilt under his hand. Then, pull firmly with both hands downwards to your right side, in that way you take his Messer. |
Item ist er dir mit dem gehulcz uber deyn rechte handt gefallen und wil dir dye nyder drucken yndeß fal mit deym gehulcz uber seyn rechte hand außbendigß yndeß fal mit deyner lincken hand yn seyn gehulcz hynter seyner hand und reyß starck mit payden henden untersich auff deyn rechte seytten so nymbstu ym daß messer. |
[172v] It[e]m ist er dir mit de[m] gehultz vb[er] deyn rechte handt gefar[e]n vnd will dir dy nyd[er] druck[e]n Indes fall mit deynem gehultz vb[er] seyn rechte handt außbendigs Indes fall mit deyn[er] linck[e]n handt In seyn gehultz vntt[er] seyne[r] handt vnd reyß sta[r]ck mit peyd[e]n hend[e]n vntt[er]sich auff dey[n] rechte seytt[e]n so nymbstu Im abe[r] das mess[er] ; | alliud Itm~ ist er vber mit dem gehultz vber din rechte~ hant gefaren vnd wil dir die nider truecken Indes fal mit dem gehultz vber sin rechte hant vßwendig Indes fal mit diner lincke~ hant in [103v] sin gehultz vnter sint hant vnd riß starck mit beide~ hende~ vntersich vff din rechte site~ so nÿmbstu Im aber sin messer etc | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 173r.jpg

| Then, another breaking: hit his hand with the hilt on the inside downwards and grab with your left hand below at his hilt, and pull as before. | | [173r] It[e]m Eyn and[er] pruch stoß Im seyn handt mit dem gehultz Inbendigs nyde[r] vnd greyff mit deyn[er] linck[e]n handt vntt[e]n an seyn gehultz vnd reyß wye vo[r] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 173v.jpg

|
Then, another breaking: if he falls over your right hand as before with the hilt, also fall with your hilt over his arm and pull firmly down. “Simultaneously” grab with your left hand under his right one in his Messer, forwards at the hand into the blade, and pull firmly with both hands to this left side, in that way you take his Messer again. |
Item eyn ander pruch feltt er dir uber deyn hand alz vor mit dem gehulcz so fal auch mit deyn gehulcz uber seyn armen und reyß fast da mit nyder yndeß greuff mit deyner lincken hand unter seyn rechte yn seyn messer foren bey der hand yn dy klyngen und reyß starck mit beyden henden auff deyn lincke seytten So nymbstu ym aber daß messer. |
[173v] It[e]m Eyn and[er] pruch fellt er dir vb[er] deyn rechte handt als vo[r] mit[28] de[m] gehultz so fall auch mit deyne[m] gehultz vb[er] sey[n] arm[e] vnd reyß fast da mit nyd[er] Indes greyff mit deyn[er] linck[e]n handt vnt[er] seyn rechte In sey[n] mess[er] vorn[e] pey de[n] handt In dy kling[e]n vnd reyß sta[r]ck mit payd[e]n hend[e]n auff dey[n] lincke seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] seyn mess[er] [etc] | alliud Itm~ ein ander bruch felt er dir vber din rechte~ hãt als vor mit dem gehultz so fal auch mit dem gehultz vber sin arm vnd riß fast do mit nider Indes griff mit diner lincke~ hant vnter sin rechte~ in sin messer vorn by der hant in die klinge~ vnd riß starck mit beyde~ hend~ vff sin lincke site~ so nymbstu Im aber sin messer etc ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 174r.jpg

| Then, if he wants to take your Messer as it is announced before, and you feel that you cannot have your Messer at any rate, “simultaneously” grab with your right hand from above in his Messer or in his right hand, and go with your left hand downwards on his bind, and wind it upwards above his right hand on the outside. Then, pull firmly downwards to your left side, so that you take his Messer, and the breaking is called the Unbridled. | | [174r] It[e]m will er dir deyn messe[r] neme[n] wye Ee gemelt ist vnd du Empfindest das du dey[n] mess[er] nym[m]e[r] haben magst Indes greyff mit deyn[er] recht[e]n hendt ob[e]n an sey[n] mess[er] od[er] an seyn rechte handt vnd far mit deyn[er] linck[e]n handt vntt[e]n an sey[n] pindt vnd windt das vb[er] sich vb[er] seyne rechte handt außbendig vnd reyß sta[r]ck vnt[er]sich auff deyn lincke seytt[e]n so nymbstu Im abe[r] das messe[r] vnd der pruch heyst außgezawmt[29] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
link=http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00002184/image_"28em"

| Then, if he goes with the hilt on the inside over your hand, “simultaneously“ go with your hilt also on the inside over his right hand, and go with the left hand on the inside over his Messer in the middle of your Messer. Then, pull firmly to your right side, in that way you take his Messer. | [89r] Item fertt er dir mit dem gehulcz ynbendigß uber deyn hand yndeß far mit dem gehulcz auch ynbendigß uber seyn rechte hand und far mit der lincken hand ynbendigß uber seyn messer yn dy mit deyneß messerß und reyß starck auff deyn rechte seytten So nymbstu ym aber daß messer etc. | [174v] It[e]m fertt er dich mit de[m] gehultz Inbendigs vb[er] deyn handt Indes far mit deym gehultz auch Inbendigs vb[er] seyn rechte handt vnd far mit der linck[e]n handt Inbendigs vb[er] seyn mess[er] In dy mitt deynes messers vnd reyß sta[r]ck auff dey[n] rechte seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] seyn mess[er] [etc] | Itm~ fert er dir mit dem gehultz Inlbendig uber din hant Indes far mit dinen gehultz auch Inlbendig uber sin rechte hant vnd far mit der lincke~ hant Inlbendig vber sin messer in die mit dines messers vnd riß starck vff din rechte syte~ so nÿmbstu im aber sin messer etc ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 175r.jpg

| Then, if he goes on the inside over your hand with the hilt and wants to hit down your right hand, “simultaneously” also fall over his hand on the inside with the hilt and grab with your left hand in his blade and pull firmly to your left side, in that way you take his Messer again. | Item feltt er dir ynbendigß uber deyn hand mit dem gehulcz und wil er dir deyn rechte hand nyder stossen yndeß fal ym auch uber seyn hand ynbendigß mit dem gehulcz und greuff mit deyner lincken hand yn seyn klyngen und reyß starck auff deyn lincke seytten so nymbstu ym aber daß messer etc. | [175r] It[e]m fellt er dir Inbendigs vb[er] deyn handt mit de[m] gehultz vnd will er dir deyn rechte handt nyd[er] stossen Indes fall Im auch vb[er] seyn handt Inbendigs mit de[m] gehultz vnd greyff[30] mit deyn[er] linck[e]n handt In sey[n] kling[e]n vnd reyß sta[r]ck auff deyn lincke seytt[e]n so nymbstu Im abe[r] das mess[er] | Itm felt er dir Inlbendig uber din hant mit dem gehultz vnd wil er dir din recht hantt nider stossen Indes fal im auch vber sin rechte hant Inlbendig mit dem gehultz vnd griff mit diner lincke~ hant In sin elnboge~ vnd riß starck vff die lincke syte~ so nÿmpstu Im aber sin messer ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 175v.jpg

| Then, a breaking against the counter-breaking: if you fall with the hilt over his right hand on the outside and he falls against you also over your hand, and he grabs with his left hand on your Messer behind on the hilt, and pulls with his right one firmly to his left side, and takes your Messer and your right hand is in front under his right hand-if you feel that you cannot hold your Messer any more with your right hand, fall with your left hand in the blade of his Messer close to the handle and press his hilt with your right hand against him. Then, pull the blade of his Messer with your left [hand] firmly to your left side, in that way you take his Messer. | Item eyn prüch wyder den wyderprüch felstu ym mit dem gehulcz uber seyn rechte hand außbendigß und er feltt dir wyder uber deyn hand auch alzo und er ergreufft mit seyner lincken hand an deyn messer hynder an daß gehulcz und [89v] reyßt mit seyner rechten starck auff seyn lincke seytten und nymbt dir alzo daß messer yndeß so ligtt deyn rechte hand vor under seyner rechten So dw den enpfindest daß dw deyn messer nicht mer halten magst so greuff mit deyner lincken hand ynn seyneß messerß klyngen nohend bey der hant hab und druck mit deyner rechten hand seyn gehulcz gegen ym und reyß mit deyner lincken seyneß messerß klyngen starck auff deyn lincke seytten so nymbstu ym aber daß messer etc. | [175v] It[e]m Eyn pruch wyd[er] den wyd[er] pruch felstu Im mit de[m] gehultz vb[er] sey[n] rechte handt außbendigs vnd er felt dir wyd[er] vbe[r] deyn handt auch also vnd er greyfft mit seyn[er] linck[e]n handt an deyn mess[er] hind[e]n an das gehultz vnd reyßt mit seyn[er] recht[e]n starck auff seyn lincke seytt[e]n vnd nymbt dir also deyn messer vnd ligtt deyn rechte handt vor vntt[er] seyn[er] recht[e]n handt so du denn[e] Empfindest das du deyn messe[r] nicht mer magst halt[e]n mit deyn[er] recht[e]n handt so fall mit deyn[er] linck[e]n handt In seynes messers kling[e]n nahent pey d[er] hant hab vnd druck mit deyn[er] recht[e]n handt sey[n] gehultz geg[e]n Im vnd reyß mit deyn[er] linck[e]n seynes messers kling[e]n sta[r]ck [blacked out word] auff dey[n] lincke seytt[e]n so nymbstu Im das messe[r] [etc] | Itm~ eyn ander bruch wider den wider bruch felstu mit dem gehultz vber sin rechte hantt [104r] vßwendig vnd er felt dir widier vber din hãt auch also vnd er grifft mit siner lincke~ hãt an din messer hinde~ an dz gehultz vnd riß mit diner rechte~ hant starck vff sin lincke site~ vnd nÿmpt dir also din messer Indes so leg din rechtt hant vor vnter sin rechte hant so du dan entspfindest dz du din messer nit merere magst behalte~ mit diner rechte~ hant so fall mit diner lincken hant in sins messers klingen nohent by der hant hab vnd druck mit diner rechte~ hant sin gehultz gegem Im vnd riß mit diner lincke~ hant sines messers klinge~ starck vff din lincke site~ so nÿmbstu im aber sin messer

Sr Den elnboge~ lere fassen | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 176r.jpg

| Then, if you go over his arm with your hilt and he does the same to you and he pulls your hand down and grabs with his left [hand] under the hands of both of you in the blade of the Messer, and pulls firmly to his left side, “simultaneously” as you feel that you cannot hold your Messer any more, fall with your left hand in the blade of his Messer. And as soon as your right hand is in front on his right one, “simultaneously” press with your right hand to his right one or against his right shoulder downwards, and pull his hilt firmly to your right side, in that way you also take his Messer. | Item ferstu ym uber seyn armen mit dem gehulcz und er dir wyder und er reyst nyder deyn hand und greüfft mit seyner lincken hand unter ewer peyd hendt yn dy klyngen deß messerß und reyst starck auff seyn lincke seytten yndeß so dw enpfindest daß dw deyn messer nicht mer halten kanst so fal mit deyner lincken hand yn seyneß messerß klyngen So ist deyn rechte hand vor an seyner rechten yndeß druck mit deyner rechten auff [90r] seyn rechte oder gegen seyner rechten achselen untersich und reyß starck seyn gehulcz auff deyn rechte seytten so nymbstu ym auch seyn messer. | [176r] It[e]m ferstu Im vb[er] seyn arm[e] mit deyne[m] gehultz vnd er dir wyd[er] vnd er reyst nyd[er] deyn handt vnd greyfft mit seyn[er] linck[e]n vntt[er] Ewr[er] payd hendt In dy kling[e]n deß messers vnd reyß sta[r]ck auff seyn lincke seytt[e]n Indes so du Emfindest das dw dey[n] mess[er] nicht mer halt[e]n magst so fall mit deyn[er] linck[e]n handt In seyns messers kling[e]n vnd so ist dey[n] rechte handt vor an deyn[er] recht[e]n Indes druck mit deyn[er] recht[e]n handt auff seyn rechte ode[r] geg[e]n seyn[er] recht[e]n achs[e]l vntt[er]sich vnd reyß starck seyn gehultz auff dey[n] rechte seytt[e]n so nymbstu Im auch sey[n] mess[er] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 176v.jpg

| Then, if one goes to your arm on the inside with the hilt and wants to hit your hand down, “simultaneously” as he goes with the hilt to your hand, go with your left hand under his right hand and with your hilt also over his right [hand], also on the inside, and press your both hands and hilt firmly together and pull firmly “simultaneously” to your right side, in that way you take his Messer. | Item fert dir eyner nach dem armen ynbendigß mit dem gehulcz und wil dir deyn hand nyder stossen yndeß weil er fertt mit dem gehulcz über nach der hand so far mit deyner lincken hand unter seyn rechte und mit deym gehuelcz auch uber seyn rechte hand auch ynbendigß und druck deyn peyde hend und gehulcz fast zw sammen und reyß yndeß starck auff deyn rechte seytten So nymbstu ym aber daß messer etc. | [176v] It[e]m fertt dir eyn[er] nach dem arm[e] Inbendigs mit dem gehultz vnd will dir deyn handt nyd[er] stoss[e]n Indes weyll er fertt mitt dem gehultz nach der handt so far mit deyn[er] linck[e]n handt vnt[er] seyn[e] rechte handt vnd mit deym gehultz auch vb[er] seyn rechte auch Inbendigs vnd druck dey[n] peyd hendt vnd gehultz fast zu sa[m]me[n] vnd reyß sta[r]ck Indes auff dey[n] rechte seytt[e]n so nymbstu Im das mess[er] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he goes with the hilt over your hand on the outside, “simultaneously” turn your Messer with the long edge under your hand and fall with your left hand in the middle of your Messer and go with your hilt on the inside with the armed hand over his hand and pull firmly to your right side, in that way you take his Messer again. | Item fertt er dir mit dem gehülcz uber deyn hand außbendigß yndeß wendt deyn messer mit der langen schneyden unter deyn hand und fal mit deyner lincken hand yn dy mit deyneß messerß und far mit deym gehulcz ynbendigß gewoppend uber seyn hand und reyß starck [90v] auff deyn rechte seytten So nymbstu ym aber daß messer etc. | | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 177r.jpg

| Then, if he wants to hit down your hand with the hilt on the inside, “simultaneously” turn your edge upwards and cut him at it, and go with the cut upwards to your left side, so that you cut him also on the outside at his hand. | Item wil er dir mit dem gehulcz ynbendigß deyn hand nyder stossen yndeß wend deyn schneyd ubersich an seyn handt und schneyd yn dar eyn und far mit dem schnydt starck ubersich auff deyn lincke seytten etc. | [177r] It[e]m will er dir mit de[m] gehultz Inbendigs deyn handt nyd[er] stoss[e]n Indes wendt dey[n] schneyd vb[er]sich vnd schneyd In dar eyn vnd far mit dem schnytt vb[er]sich auff deyn lincke seytt[e]n alzo schneyd In auch außbendigs In sey[n] handt [etc] | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he wants to hit down your hand on the outside with his hilt, turn your edge outside to his hand and cut firmly downwards to your right side. | Item wil er dir deyn hand nyder stossen außbendigß mit seym gehulcz So wendt deyn schneyd außbendigß yn seyn hand und schneyd starck untersich auff deyn rechte seytten etc | | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 177v.jpg

| Then, if you have both bound as before and he wants to fall on the outside over your hand with the hilt, “simultaneously” wind your Messer with the hilt under your arm and lower the point to his shoulder or his side. Or, wind “simultaneously” the short edge to his head to his right side. | Item habtt Ir peyde an gepünden alz vor und er wil dir außbendigß uber deyn hand mit dem gehulcz fallen yndeß wyndt deyn messer mit deym gehulcz unter deyn armen und senck den ortt ym yn seyn uchsen oder rechte seytten oder wyndt ym yndeß dy kurcz schneyd auff seyn kopff seyner rechten seytten etc. | [177v] It[e]m habent Ir payde an gepund[e]n als vo[r] vnd er will dir außbendigs vb[er] deyn handt mit dem gehultz fallen Indes windt dey[n] mess[er] mit de[m] gehultz vntt[er] deyn arm[e] vnd senck den ortt Im In seyn vchs[e]n od[er] seytt[e]n ode[r] windt Im Indes dy kurtz schneyd auff seyn kopff seyn[er] recht[e]n seytt[e]n | | | | | | | |

|- valign="top" | Then, if he wants to hit your hand down with the hilt on the inside, “simultaneously” wind your Messer against his one so that the short edge is below and lower the point well and go with the hilt high in front of your head and set the point on his chest. Or, go with your Messer between both of you to his right side and strike at his right ear. As you go through with the Messer between both of you to his right side, you should always lower the point towards the ground and have the hilt high in front of the head. | [91r] Item wil er dir deyn hand mit dem gehulcz nyder stossen ynbendigß yndeß wyndt deyn messer gegen seynem daß dy kurcz schneyd unter stee und senck den ortt wol und far mit dem gehulcz hoch auff fuer deyn haubtt und secz ym den ortt an seyn prust oder far mit deynem messer czwischen ewer peyder auff seyn rechte seytten und schlag yn zw seynem rechten oren Wenn dw also mit dem messer czwischen ewer peyder durchgest auff seyn rechte seytten So soltu albegen den ortt sencken gegen der erden und daß gehulcz hoch fuer daß haubt haben etc. | | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 178r.jpg

| Then, if he again wants to hit down your hand on the inside with the hilt, wind against him high with your Messer, and raise your hilt and fall in the armed hand. Then, set the point on his neck to his right side. If he wants to defend against it, work with the hilt to his left side on the inside over his hand and take his Messer as you have been taught before. | Item wil er deyn handt aber nyder stossen ynbendigß mit dem gehulcz So wyndt gegen ym auff mit deynem messer und erhoech daß gehulcz und fal zw gewoppender handt und secz ym den ortt an seyn halz seyner rechten seytten wil er dir daß weren So erbat mit dem gehulcz [91v] auff seyn lincke seytten ynbendigß uber seyn hand und nymb ym daß messer alz dw vor gelertt pist etc. | [178r] It[e]m will er dir dey[n] handt ab[er] nyd[er] stoss[e]n Inbendigs mit de[m] gehultz So wendt geg[e]n Im auff mit deyne[m] mess[er] vnd erhoch deyn gehultz vnd fall zu gewapp[e]nd[er] hant vnd setz Im den ortt an sey[n] hals seyne[r] recht[e]n seytt[e]n will er dir das wer[e]n so erbeytt mit de[m] gehultz auff sey[n] lincke seytt[e]n Inbendigs vb[er] sey[n] haubt vnd nym Im das mess[er] als du vor gelertt pist [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 178v.jpg

| Then, if he falls over your hilt on the outside over your hand, and you do the same to him, and he presses down and grabs with his left hand under the hands of both of you in the blade of your Messer, and he wants to take it, “simultaneously” fall with your left turned hand also in the blade of your Messer above his left hand, and step with your left foot behind his left one or in front of his left one. Then, press with your left hand and with the blade of his Messer firmly to his left side. | Item feltt dir eyner uber deyn gehulcz außbendigß uber deyn uber deyn hand und dw ym wyder und druckt er nyder und greufft mit seyner lincken handt unter ewer peyd hend yn dy klyngen deyneß messerß und wil dirß alzo nemen yndeß fall mit deyner lincken verkerten hand auch yn deyneß messerß klyngen ob seyner lincken hand und schreyt mit deynem lincken fuß hynter seynem lincken oder fuer seynen lincken und druck mit deyner lincken handt und mit der klyngen deyneß messerß starck auff seyn lincke seytten etc. | [178v] It[e]m fellt dir eyn[er] vb[er] deyn gehultz außbendigs vb[er] deyn handt vnd du Im wyd[er] vnd druckt er nyder vnd greyfft mit seyn[er] linck[e]n handt vntt[er] Ewr[er] peyd hendt In dy kling[e]n deynes messers vnd will dir es also neme[n] Indes fall mit deyn[er] linck[e]n verkertt[e]n handt auch In deynes messers kling[e]n ob seyn[er] linck[e]n handt vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß hintt[er] seyne[n] linck[e]n od[er] fur seyne[n] linck[e]n vnd druckt mit deyn[er] linck[e]n handt vnd mit der kling[e]n seynes messers starck auff sey[n] lincke seytt[e]n [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 179r.jpg

| Then, if you strike at him or he strikes at you from above to your left side, strike together with him to his left side. “Simultaneously” hit his right arm with your left hand on the outside downwards to the ground, and strike with your right through his head to his right side. | Item hawest ym oder er dir von oben zw deyner lincken seytten So haw auch geleich mit ym eyn zw seyner lincken seytten yndeß stoß seyn rechten armen mit deyner lincken hand außbendigß nyder gegen [92r] der erden und haw ym mit deyner rechten durch seyn kopff auff seyner rechten seytten etc. | [179r] It[e]m hawestu Im od[er] er dir vo[n] ob[e]n zu deyn[er] linck[e]n seytt[e]n So haw auch geleych mit ym eyn zu seyn[er] linck[e]n seytten Indes stoß sey[n] recht[e]n arm[e] mit deyne[r] linck[e]n handt außbendigs nyd[er] geg[e]n der erd[e]n vnd haw Im mit deyn[er] recht[e]n durch sey[n] kopff auff seyn[er] recht[e]n seytt[e]n ; | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 179v.jpg

| Then, if he strikes an upper stroke from above at your left side, “simultaneously” bow your Messer under his one, and “simultaneously” hit with your left hand at his right one on the inside from above downwards and strike through his head. | Item hautt er dir von oben eyn eynen oberhaw auff deyn lincke seytten yndeß peug deyn messer unter daß seyn yndeß stoß mit deyner lincken hand auff seyn rechte ynbendigß oben nyder und haw yn durch den kopff amen. | [179v] It[e]m hautt er dir vo[n] ob[e]n eyn eyn ob[er]haw auff deyn lincke seytt[e]n Indes pewg dey[n] mess[er] vntt[er] das sey[n] Indes stoß mit deyn[er] linck[e]n handt auff sey[n] rechte Inbendigs ob[e]n nyde[r] vnd haw In durch den kopff [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 180r.jpg

| | | [180r] [No text] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 180v.jpg

| | | [180v] [No text] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 181r.jpg

| If one wants to fight… | | [181r] Wen man fechten wil | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 181v.jpg

| | | [181v] [No text] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 182r.jpg

| Then, if one goes over your right hand on the outside, fall also over his right hand on the outside, and do “simultaneously” what you want. | | [182r] It[e]m fertt er dir vb[er] dey[n] rechte handt außbendigs so fall Im auch vb[er] sey[n] rechte handt außbendigs vnd mach Indes was du willt [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 182v.jpg

| Then, if he goes with his hilt over your right hand on the outside as before, “simultaneously” go also over it on the outside again, and pull well down and “simultaneously” hit the hilt of his Messer with your left hand firmly to your right side, in that way you take his Messer. | | [182v] It[e]m fertt er dir mit sey[n] gehultz vb[er] dey[n] rechte handt außbendigs wye vor Indes far Im auch wyd[er] dar vb[er] außbendigs vnd reyß woll nyd[er] vnd stoß Indes das gehultz seynes messers mitt deyn[er] linck[e]n handt sta[r]ck auff dey[n] rechte seytt[e]n so nymbstu Im das mess[er] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 183r.jpg
|

Learn to grab the elbow
Push to the left, strike to the right at the bag

Here the master speaks about an element which is to be performed for amusement. If you want to do it, do it this way: if you bind to him at his left side, “simultaneously” strike around to his right side. And as you strike go behind to his elbow, and hit it firmly from you towards his right side. And “simultaneously” as he gives you his back, strike behind at his hip. Or, if he has shifted a bag onto his arse, strike at it.

|

Den olpogen ler fassen,
Schewb linck haw recht zw der taschen.

Hye sagtt der meyster von eynem stuck daß do schimphfflich ist zw treyben wil dw daß stuck machen So thue ym alzo So dw auff yn pyndest auff seyn lincke seytten yndeß schlag umb zw seyner rechten seytten und ym schlag far hynter an seynen rechten olpogen und stoß yn fast von dir auff seyn lincke seytten und yndeß [92v] gibtt er dir den ruck so schlag yn auff seyn huff hynter oder hatt er eyn taschen auff den arß geschoben so schlag yn dar auff.

|

[183r] Den ölpog[e]n ler fassen
Scheub linck haw recht zu der tasch[e]n

Hye sagtt d[er] meyst[er] vo[n] eyne[m] stuck das ist schimpflich zu treyb[e]n wiltu das mach[e]n so thu Im also so du auff In pindest auff sey[n] lincke seytt[e]n Indes schlag vmb zu seyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd Im schlag far hintt[e]n an sey[n] olpog[e]n vnd stoß In vast vo[n] dir auff sey[n] rechte seytt[e]n vnd Indes gibtt er dir den ruck so schlag In auff sey[n] huff hintt[e]n od[er] hatt er eyn tasch[e]n auff sey[n] ars geschob[e]n so schlag In da[r] auff [etc]

|

Den elnbogen lere fassen
Schub linck recht ze der teuschen

Hie saget der meinster von eyne~ bruch stuck dz do schmipflich ist zu triben Wiltu dz stuech machñ so thun im also so du vff in pindest vff sin lincke syte~ Indes schlag im zu siner rechte~ syte~ vnd im [104v] sclag fart hintte~ an sin elnboge~ vnd stos in fast von dir vff sin rechte site~ vnd Indes gibt er dir den ruck so schlag in vff sin huefft hinte~ oder hat er eyn teschen vff dem ars geschoben so schlag in dar vff

Sr lanck vber far | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 183v.jpg
|

Go over with the left
Simultaneously take notice
Turn the back against the stomach
Thrust skillfully through both legs

You should understand it this way: as you come together in the Zufechten to his left side, strike at his right side, and “simultaneously” turn your left side to his right side. Then, go with your left arm outside over his Messer, and turn your back against him. “Simultaneously” fall with your left [hand] in the middle of your Messer and thrust at him through both your legs. And hold yourself well with the back at him, so that he cannot pull his Messer out of the arms, and lean down forwards, and thrust at his stomach, and frequently withdraw the point again to your left hand, so that he cannot grab you from behind with the point of your Messer. And thrust one or four times skillfully at his stomach or at the private parts. And it is a ridiculous element to perform during a swordsmanship competition.

|

Linck uber far,
Yndeß nymb war,
Ruck gegen pauch wendt,
Durch beyde payn stich wehendt.

Daß soltu alzo verstan So dw ym zw vechten zw ym kumbst auff seyn lincke seytten So schlag ym zw der rechten seytten yndeß wendt deyn lincke seytten an seyn rechte seytten und far mit deynem lincken armen aussen uber seyn messer und wendt den ruck gegen ym yndeß fal mit deyner lincken hand yn deyn messer yn dy mit und stich durch deyn peyde payn und hab dich wol mit dem [93r] ruck an yn daß er seyneß messerß aüß deynem armen nicht rucken müg und senck dich foren nyder und stich yn ynn den paüch und czeüg deyn ortt offt wyder eyn yn deyn lincke hand daß er dich hynten nicht mit dem ortt deyneß messerß wegreuffen müg und alzo stopff yn eynß oder vyermal behentlich yn den pauch oder auff daß gemechtt eß ist gar lecherlich auff der schül zw treyben vor den lewten etc. Sequitur textus.

|

[183v] Linck vb[er]far
Indes nymb war
Ruck geg[e]n pauch wendt
Durch peyde peyn stich behendt

Das soltu also v[er]stan So Ir Im zuuecht[e]n zu sam[m]e[n] kumptt auff sey[n] lincke seytt[e]n so schlag Im zu der recht[e]n seytt[e]n Indes wendt dey[n] lincke seytt[e]n an seyn rechte seytt[e]n vnd far mit deyne[m] linck[e]n arm[e] aussen vbe[r] sey[n] messe[r] vnd wend dey[n] ruck geg[e]n Im Indes fall mit deyn[er] linck[e]n In dey[n] messe[r] In dy mitt vnd stich In durch dey[n] peyde pey[n] vnd hab dich woll mit de[m] ruck an In das er seynes messers nicht mach auß de[m] arm[e] ruck[e]n vnd senck dich vorn[e] nyd[er] vnd stich Im Inn den pauch vnd zeuch de[n] ortt offt wyd[er] eyn In dey[n] lincke handt das er dich hintt[e]n mitt dem ortt deynes messers nicht pegreyff[e]n mag vnd stupff In also eynes od[er] vye[r] mall behentlich In de[n] pauch od[er] auff das gemecht vnd das stuck ist lech[er]lich zu treyb[e]n auff de[r] schull [etc]

|

Lynck vber far
Indes nÿm ware
Ruck gegen buch wend
Durch peiden bein stich behende

Daß soltu also verstan so du im zubechte~ zu im kümpst vff sin lincke site~ so schlag im zu siner rechte~ site~ Indes wind din lincke site~ an sin rechte site~ vnd far mit dinem lincke~ arm vber sin messer vnd wend den rucken gege~ im Indes fal mit diner lincken hant in din messer in die mit vnd stich dich durch din beyde peynd vnd hab dich woll mit dem ruck an In dz er sines messers vß dem arm nit rucken mag vnd senck dich vorn nider vnd stich in den buch vnd zuch din ort vff wider in In die lincke hant dz er dich hinte~ nit mit dem ortt dineß messers begriffen mag vnd also schub in eyns oder vier mall behentlich in den buch [105r] oder vff dz gemechtt Es ist gar lecherlich vff der schull zu triben vor den lute~ ~

Sr dz messer zu rechte~ peind halte~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 184r.jpg
|

Hold the Messer at the right leg
Break the defense with violence
Set the left foot forwards
Hurt the stokes and thrusts with steps
From both sides
Hit the lame if you want to step

Here the master speaks about certain elements that are called the lame elements, since with them one can strike one lame, as the elements are to be done to the joints of the arms and the hand.

|

Daß messer zw rechtem payn haltt,
Dy wer prich mit gebaltt,
Den lincken füß fuer secz,
Mit schritten hew stich lecz,
Von payden seytten,

[93v] Trift dy lem wiltu schreyten.

Hye sagtt der meyster von etlichen stücken dye dy lem stuck heyssen da mit man eynem lam hawen mag wann dy stuck soll man machen zw den glidren deß armß und der handt.

|

[184r] Das messe[r] zu recht[e]m peyn hallt
Dy wer prich mit gewalt
Den linck[e]n fuß fur setz
Mit schritt[e]n hew stich letz
Von payd[e]n seytt[e]n
Triff dy lem[31] wiltu schreytt[e]n

Hye sagtt d[er] meyst[er] vo[n] etlich[e]n stuck[e]n dey dy lem stuck heyss[e]n da mit ma[n] eyne[m] lam haw[e]n mag wann[e] dy stuck soll ma[n] mach[e]n zu den glid[e]rn des arm[e] vnd de[r] hant [etc]

|

Das messer ze rechte~ peÿn halten
Die were bricht mit gewalt
Din lincken fus fur setz
Mit schritten haulb stich letz
Von beiden siten
Trifft die lem wiltu schritten

Hie saget der meinster von yttlichen stucken die die lem stueck heyssen do mit mã eynen haulbñ mag vnd die stuck sol mã machen zu den glydern des mans arms vnd der hendt ~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 184v.jpg

| Then, if you want to do these elements, prepare to it this way: set your left foot forwards and hold your Messer on your right side and on your right leg, so that the point is against the man, and the thumb is above on the Messer, and stand as if in a guard. If he strikes at your opening to your left side, “simultaneously” step with your right foot well to his left side with a twofold step well out of the stroke to the weak of his right hand or arm, on the inside or where you have the closest way to the weak, as it is depicted above. | Item wiltu dyse stuck machen so schich dich dar eyn alzo secz deynen lincken fuß fuer und haltt deyn messer auff deyner rechten seytten und auff deyner rechten payn daß der ortt gegen dem man stee und der dawm oben sey auff dem messer und stee alzo alz yn eyner hütt hawt er dann dir zw der ploß auff deyn lincke seytten schreytt yndeß mit deynem rechten fuß woll auff seyn lincke seytten eynen czwiuachen tritt wol auß dem haw und haw ym zw der lem seyner rechten hand oder armen ynbendigß oder wo dw zw der lem amb negsten hast etc. | [184v] It[e]m wiltu dyse stuck mach[e]n so schick dich da[r] eyn also Setz deyne[n] linck[e]n fuß fur vnd hallt dey[n] mess[er] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd auff deyne[m] recht[e]n pey[n] das der/ortt geg[e]n dem ma[n] stee vnd der dawm oben sey auff de[m] mess[er] vnd stee also als In eyne[r] hutt hawtt er dir dann[e] zu de[r] ploß auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n Indes schreytt mit deyne[m] recht[en] fuß woll auff sey[n] linck[e]n seytt[e]n Eyn zwiuach[e]n tritt woll auß de[m] haw Im zu de[r] lem seyn[er] recht[e]n handt od[er] arm[e] Inbendigs od[er] wo du zu der lem am negst[e]n hast als oben gemalt stett [etc] | Itm~ wiltu dz stuck machen so schick dich also Setz dinen lincken fus fur vnd halt din messer vff diner rechte~ site~ vnd vff dinem rechte~ peindt dz der ortt gegem dem man ste vnd der thüm oben sy vff dem messer also als in eyner hut haulbett er dir dan zu° der ploß vff diner lincken site~ Indes schrit mit dinen rechte~ fus woll [105v] vff sin lincke site~ ein zwiffachen dritt wol vß dem haulb im zu der lem siner rechte~ hant oder arm Inlbendig oder wo du zu der lem am nesten hast ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, assume the stance on your left side with your Messer, so that the point is on the ground and the thumb is below on the Messer, and the right edge is against the man, and stand with your right foot forwards. If he strikes at you from above to the head, do not displace but step with your left foot well to his right side well out of the stroke, and step with your left foot after the right one. “Simultaneously” strike to his other outer weak of his right arm, as it is depicted below. | Item leg dich auff deyn lincke seytten mit [94r] deynem messer daß der ortt auff der erden sey und der dawm unter auff dem messer und dy rechtt schneyd gegen dem man stee und stee mit deynem rechten fuß fuer hawtt er denn auff dich oben zw dem kopff so versecz ym nicht sünder trit ym mit deynem lincken fuß wol auff seyn rechte seytten woll auß dem haw und schreyt mit dem rechten fuß dem lincken nach yndeß haw ym nach der andren aüßeren lem seyneß rechten armenß. | It[e]m leg dich auff dey[n] lincke seytt[e]n mit deyne[m] mess[er] das der ortt auff der erd[e]n sey vnd der dawm vntt[e]n auf de[m] mess[er] vnd dy recht schneyd stee geg[e]n den ma[n] vnd stee mit deyne[m] recht[e]n füs fur hawtt er denn[e] auff dich ob[e]n zu de[m] kopff so ve[r]setz Im nicht Sund[er] Tritt Im mit deyne[m] linck[e]n fuß woll auff sey[n] rechte seytt[e]n woll auß de[m] haw vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß de[m] recht[e]n nach Indes haw Im nach d[er] andre[n] Ewsre[n] lem seynes recht[e]n arm[e]ß als vntt[e]n gemalt stett [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 185r.jpg

| Then, notice, as you stand with the Messer on the ground, go up with the edge at his arm as in tribunal. | Merck gleych alz dw mit dem messer auff der erden ligst alzo far geleych gerichteß auff mit der schneyden yn seyn armen etc. | [185r] It[e]m merck gleych als du mit de[m] mess[er] auff de[r] erd[e]n ligst also far gerichtes gleych auff mit de[r] schneyd[e]n In sey[n] arm[e] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 185v.jpg

| Then, stand with your left foot forwards and hold your Messer on your right side, so that the point is against the man, and the thumb is above on the Messer, and expose yourself with your left side. If he strikes at your opening, pull your left foot backwards as far as possible, and strike at his hand in the joint. | Item stee mit deynem lincken fuß fuer und haltt deyn messer auff deyner rechten seytten daß der ortt gegen dem man stee und der dawm oben lig auff dem messer und gib dich ploß mit deyner lincken seytten hawtt er dir nach der ploeß so czuck deynen lincken fuß zw ruck auff daß weytest und haw ym nach der hand yn daß glidt etc. | [185v] It[e]m ste mit deyne[m] linck[e]n fuß fur vnd hallt dey[n] messe[r] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n das der ortt geg[e]n de[m] ma[n] stee vnd der dawm oben lig auff de[m] messer vnd gib dich ploß mit deyn[er] linck[e]n seytt[e]n hawtt er dir dan[n] nach der ploß so zuck dey[n] linck[e]n fuß zu ruck auff das weytest vnd haw Im nach der handt In das glid [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 186r.jpg

| Then, stand with your right foot forwards and put your Messer on your left side with the point on the ground, so that the thumb is below or on the back of the Messer, and the sharp edge is against the man. If he strikes at your right side to the opening, pull your right foot on you well backwards aside from that strike tribunal-like as you are positioned with the Messer with the sharp edge on the outside at the hand in the joint. Then, assume the guard again on your right side, so that the left side is forwards. If he strikes at your left side, do as it is stated before, and strike again at his joint on the inside, and assume the guard again on your left side. This way you can defend against anyone for amusement or in serious combat. | [94v] Item stee mit deynem rechten fuß für und leg deyn messer auff deyn lincke seytten mit dem ort auff dy erden daß der dawm unten sey oder leg yn auff den ruck deß messerß und dy scharpff schneyd sey gegen dem man hawtt er dir dan auff deyn rechte seytten nach der ploß so czuck den rechten fuß an dich wol zw ruck und peseytt auß und schlag yn gerichteß gleych alz dw gelegen pist mit dem messer mit der scharpffen schneyden außbendigß nach der hand yn daß glid und leg sich wyder yn daß leger auff deyner rechten seytten daß dy linck seyt vor stee hawtt er dir dann aber auff deyn lincke seytten So thüe alz vor geschriben oben ist und haw yn wyder yn daß gelenck ynbendigß und leg dich wyder yn daß leger auff deyner lincken seytten alzo magstu dich eyneß yetlichen weren yn schympff oder yn ernest etc. | [186r] It[e]m stee mit deyne[m] recht[e]n fuß fur vnd leg dey[n] messer auff dey[n] lincke seytt[e]n mit de[m] ortt auff d[er] erd[e]n das de[r] dawm[en] vntt[e]n sey od[er] auff dem ruck des messers vnd dy (sic) sca[r]pff[32] schneyd sey geg[e]n de[n] ma[n] hawtt er dir auff dey[n] rechte seytt[e]n nach der plöß so zuck deyne[n] recht[e]n fuß an dich woll zu ruck beseyt auß dem schlag Im gerichtz gleych als du geleg[e]n pist mit de[m] messe[r] mit de[r] scha[r]pff[e]n schneyd[e]n außbendigs nach de[r] handt Indas glyd vn[n] leg dich wyd[er] In das leg[er] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n das denn[e] dy linck seytt vo[r] stee hawtt er dir denn[e] abe[r] auff dey[n] lincke seytt[e]n so thu als vo[r] geschrib[e]n ist vnd haw Im wyd[er] In das gelenck Inbendigs vn[n] leg dich wyd[er] In das leger auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n alzo magstu dich eynes ydlich[e]n wer[e]n In schimpff od[er] ernst[e] [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 186v.jpg

| Then, stand on your right side as before: if he strikes at your left side, step out of the stroke with your left foot well to his right, and as he strikes strike at his right arm on the outside to the weak. | Item lig aber auff deyner rechten seytten alz [95r] vor hawtt er dir den nach deyner lincken seytten So schreytt aüß dem haw mitt deynem lincken fuß wol aüff seyn rechte und yn seynem haw so haw ym nach seynem rechten armen außbendigß nach der lem etc. | [186v] It[e]m lig ab[er] auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n als vo[r] hawtt er dir nach deyn[er] linck[e]n seytt[e]n so schreytt auß de[m] haw mit deyne[m] linck[e]n fuß woll auf sey[n] rechte vnd In seyne[n] haw so haw Im nach seyne[m] recht[e]n arm[e] außbendigs nach der lem[m] [etc] | Itm~ lig aber vff diner rechte~ als vor haut er dir noch diner lincke~ site~ so schrit vß dem haulb mit dinem linckñ fus woll vff sin rechte vnd in sinen haulb so haulb im noch sinem rechte~ arm vßwendig noch siner lem ~

Sr kurz dich mell | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 187r.jpg

| Then, if he thrusts at your face with the hanging point at whatever side you stand with the Messer, pull the left foot quickly backwards, or the right one-which one stands forward, should be pulled back. “Simultaneously” strike on the outside or inside at his hand, and fall a bit sideways with your body as you strike. | Item stich er dir zw dem gesichtt mit hangattem ortt auff welcher seytten dw denn ligest mit dem messer so czeüg den lincken fuß zw rück oder den rechten welcher den fuer stet der selbig wird zw ruck gezogen yndeß haw ym außbendigß oder ynbendigß nach der hand und fal ym schlag eyn benig mit dem leyb peseytz aüß dem haw. | [187r] It[e]m Sticht er dir zu de[m] gesicht mit hang[e]nde[m] ortt auff welch[er] seytt[e]n du denn[e] ligest mit de[m] messe[r] so zeuch den linck[e]n fuß schnell zu ruck od[er] den recht[e]n welch[en] den vo[r] stett der selbig wer zu ruck gezog[e]n Indes haw Im außbendigs od[er] Inbendigs nach der handt vnd fall Im schlag Eyn wenig mit dem leyp beseytt auß [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 187v.jpg
|

Give notice shortly
Be quick in the bind
Strike firmly at his left
You should wave at the right hand

Here the master speaks about an element how one should strike at one’s hand or arm. You should understand it this way: if you want to do the element, you must be quite quick in binding, and do it this way: strike at his left side firmly from above a strike from above, and “simultaneously” as the Messers spark together above, strike quickly at his right hand or arm on the outside to his right side.

|

Kürcz dich mell,
Ym pandt piß schnel,
Haw starck zw seyner lincken
Der rechten hand soltü wincken.

[95v] Hye sagtt der meyster von eynem stuck wye man eynen auff seyn handt oder armen hawen sol und spricht kurcz dich mel etc Daß soltu alzo verstan wiltu daß stuck machen So soltu gar schnell seyn ym an pynden und thue ym alzo haw ym zw seyner lincken seytten starck von oben eyn eynen oberhaw yndeß dy weyl dy messer oben zwsammen kliczen So haw ym schnel auff seyn rechte seytten auff seyn rechten armen oder hand etc.

|

[187v] Kurtz dich mell
Im pandt piß schnell
Haw sta[r]ck zu seyn[er] linck[e]n
Der recht[e]n handt soltu winck[e]n

Hye sagtt d[er] meyst[er] vo[n] eyne[m] stuck wye ma[n] eyne[m] auff sey[n] handt od[er] arm[e] haw[e]n solt das soltu also versta[n] so du das stuck mach[e]n willt so müstu gar schnell seyn Im an pind[e]n vnd thu Im also haw Im zu seyn[er] linck[e]n seytt[e]n sta[r]ck vo[n] ob[e]n ey[n] eyne[n] öb[er]haw Indes dy weyll dy messer zu sam[m]e[n] klitz[e]n ob[e]n so haw Im schnell auff sey[n] rechte hantt od[er] arm[e] außbendigs seyn[er] recht[e]n seytt[e]n [etc]

|

Kürtz dich mell
Ym pand pis schnell
Hau starck ze siner lincken
Der rechten hãt soltu wincken

Hie saget der meinster von eyne~ stuck wie mã eynem vff sin arm oder hant haulbñ sol vnd spricht kurtz dich mell etc Dz stuck mach also so müstu gar schnell sin am an pind~ vnd thun im also haulb im zu siner lincke~ site~ starck von oben in eyn ober haulb Indes die will die messer [106r] zu samen gluetzen oben so haulb im schnell vff sin rechte~ arm oder hant ~

Sr noch der hant | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 188r.jpg
|

If he wants to strike at the hand
You should enjoy the point
Wind the point at the face and the Messer
Work simultaneously-this is better

Here the master teaches a breaking against the element announced above, as one strikes one at the right hand, as it is written above, and speaks: At the right hand, etc. You should understand it this way: if he wants to strike at your right hand, you should break it this way-if he has bound you on your left side and wants to rapidly strike “simultaneously” at your hand or arm around at your right side, turn “simultaneously” your Messer against his one on your left side, so that the short edge is below and “simultaneously” thrust at his face and work further at the next opening.

|

Nach der hand wil er hawen,
Deß ortteß soltü dich frawen,
Wyndt ortt zw gesicht und messer,
Yndeß arbaytt ist daß pesser.

Hye lertt der meyster eyn prüch wyder daß ee gemeltt stuck so man eynem zw seyner [96r] rechten hand hawett alz oben stet und spricht alzo nach der hand etc Daß soltu alzo verstan wil er dir nach deyner rechten hand hawen daß soltu alzo prechen wenn er dir hatt an gepünden auff deyner lincken seytten und will dir yndeß schnel nach deyner rechten hand oder armen hawen umb zw deyner rechten seytten So wendt yndeß deyn messer gegen dem seynen auff deyn lincke seytten daß dy kurcz schneyd unten stee yndeß stich ym zw dem gesichtt und erbeyt furpaß zw der negsten plöß etc.

Sequitur textus.

|

[188r] Nach de[r] handt will er haw[e]n
Des orttes soltu dich fraw[e]n
Windt ortt zu gesicht vnd messe[r]
Indes erbeytt ist das pesse[r]

Hye lertt de[r] meyst[er] eyn pruch wyd[er] das Eegemellt stuck so ma[n] eyne[m] zu seyn[er] recht[e]n handt hawett als oben stett vnd spricht also nach der handt [etc] Das soltu also versta[n] will er dir nach deyn[er] recht[e]n handt hawen das soltu also prech[e]n wenn[e] er dir hatt an gepund[e]n auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd will dir Indes schnell nach d[er] handt od[er] arm[e] haw[e]n vmb zu deyn[er] recht[e]n seytt[e]n So wendt Indes deyn mess[er] geg[e]n de[m] seyne[n] auff dey[n] lincke seytt[e]n das dy kurtz schneyd vntt[e]n stee Indes stich Im zu de[m] gesicht vnd erbeyt fu[r]paß[33] zu de[r] negst[e]n ploß [etc]

|

Noch der hant wil er haulben
Des ortes soltu dich fraulben
Wind ort ze gesicht vnd messer
Indes arbeit ist dz messer

Hie lertt der meinster eyn bruch wider dz egemelt stuck so mã eym zu siner rechte~ hant haulbett als oben stet vnd spricht also noch der hend etc dz soltu also verston wil er dir noch diner rechte~ hant haulbñ dz soltu also brechen wan er dir hat angebünde~ vff diner lincken site~ vnd wil dir Indes schnell noch diner rechte~ hantt oder arm haulben vmb zu diner rechte~ site~ so wend Indes din messer gegem dem sinem vff sin lincke site~ dz die kurtz schnid vnte~ sy oder ste Indes stich im zu dem gesicht vnd arbeit furbas zu der nesten ploß

S lanck schuß von hante~

Sr text[us] | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 188v.jpg
|

Shoot long from the hand
The point, if he strikes from the Luginsland

You should understand it this way: if you stand with your left foot forwards and hold your Messer on your right side on the leg, so that the point is against the man and the thumb lies above on the flat of the Messer, and he strikes at your left side to the opening, do not displace, but as he strikes, move the point directly with the stretched arm firmly at his face. And as you shoot, step to his left side with your right foot.

|

Lanck scheuß von hand,
Den ortt schlecht er von luginßland.

Daß soltu alzo verstan wenn dw stest mit deynem lincken fuß fuer und hast deyn messer auff deyner rechten seytten an dem payn alzo daß der ortt gegen dem man stee und der dawm lig oben [96v] auff der flech deß messerß hawet er dir dan zw auff deyn lincke seytten nach der plöß So versecz ym nichtt Sünder scheüß ym dy weyl er ym schlag ist den ortt gerad mit gestracktem armen starck yn daß gesichtt Und ym schüß schreytt auff seyn lincke seytten mit deynem rechten fuß etc.

|

[188v] Lanck scheuß. vo[n] handt
Ortt schlecht er vo[n] luginslandt

Das soltu also versta[n] wenn[e] dü stest mit deyne[m] linck[e]n fuß fur vnd hast deyn messer auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n an dem peyn also das de[r] ortt geg[e]n de[m] ma[n] stee vnd der dawm lig ob[e]n auff d[er] flech deß messers hawtt er denn[e] zu auff deyn lincke seytt[e]n nach de[r] ploß So ve[r]setz Im nicht sund[er] scheub Im mit gestrackt[e]m arm[e] dy weill er Im schlag ist den ortt geradt mit gestrackt[e]m arm[e] starck In das gesicht vnd Im schuß schreytt Im auff seyn lincke seytt[e]n mit deyne[m] recht[e]n fuß [etc]

|

[106v] Lanck schus von hanten
Ort schlecht er von luginßlant

Wan du stost mit dinen lincke~ fus fur vnd hast din messer vff diner rechte~ site~ an dem peyn also dz der ortt gegem dem mã ste vnd der thu°m lig oben vff der flech des messers haulbt er dan zu vff din lincke site~ noch der ploß so versetz im nicht sünder verschulb im die will im schlag ist gerad mit gestracktem arm starck indaß gesicht vnd im schus schrit im vff sin lincke site~ mit dinen rechte~ fus ~

Sr wil er vß arm schussen linck | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 189r.jpg
|

If he wants to shoot to the left from the arm
Shoot directly the point, wind and wave

Then, the master teaches a breaking against the shooting in and speaks: If he wants, etc. You should understand it this way: if he stands in the guard, so that he has his Messer on his right side on his right leg, so that the point is against the man, and as he shoots the point in at you, “simultaneously” shoot equally with him directly at his face, also with the stretched arm. “Simultaneously” wind your Messer on his one with the point to his face, so that the right edge is above and the left blunt one is below. And hold with your hilt well on your left side, and thrust at his face to his left side, and work “simultaneously.”

|

Wil er auß armen schyssen linck,
Scheuß gerad ortt wynd und winck.

Hye lertt der meyster eyn prüch wyder daß eyn schyssen alz oben gemeltt ist und sprichtt will er auß etc Daß soltu alzo verstan stet er yn dem leger alzo daß er seyn messer hatt auff seyner rechten seytten auff seynem rechten payn daß der ortt gegen dem man stee So er dir den den ort eyn scheüst yndeß scheuß gerad mit ym eyn gerad zw seynem gesicht auch mit gestracktem armen yndeß wyndt [97r] deyn messer an daß seyn den ortt zw dem gesichtt alzo daß dy rechtt schneyd oben stee und dy stumpff unten und haltt mit deynem gehulcz wol hyn dan auff deyn lincke seytten und stich ym zw dem gesichtt seyner lincken seytten und erbayt yndeß etc.

Sequitur textus.

|

[189r] Will er auß arm[e] schysse[n] linck
Scheuß geradt ortt wyndt vnd winck

It[e]m wyd[er] das eynschyssen lertt der meyst[er] Eyn pruch dar wyde[r] vnd spricht will er [etc] das soltu also ve[r]sta[n] stett er In de[m] leger das er sey[n] mess[er] hatt auff seyner recht[e]n seytt[e]n auff seyne[m] recht[e]n peyn das der ortt geg[e]n de[m] ma[n] stee vnd so er dir denn[e] den ortt Eyn scheußt Indes scheuß geradt mit Im Eyn geradt zu seyne[m] angesicht auch mit gestrackt[e]m arm[e] Indes windt deyn messer an das seyn den ortt zu de[m] gesicht also das dy recht schneyd ob[e]n stee vnd dy linck stumpff vntt[e]n vnd hallt mit deyne[m] gehultz woll hyn dan auff dey[n] lincke seytt[e]n vnd stich Im zu de[m] gesicht seyne[r] linck[e]n seytt[e]n vnd erbeytt Indes [etc]

|

Wil er vs arm schissen linck
Schub gerade ort wind vnd winck

Daß in schuessen als oben gemelt ist lert der meinster eyn bruch dar wider etc Daß soltu also verstan stet er im dem leger also daß er sin messer vff siner rechte~ site~ vff sinem rechte~ peind dz der ortt gegem dem man stee so er dir den ort In schusßt Indes schus gerad mit im in gerad in sin gesicht auch mit gest°actem arm Indes wind din messer an dz sin den ortt zu dem gesicht also dz die rechte schnid [107r] oben ste vnd die linck stümpf vnte~ vnd halt mit dinem gehultz wol hinde~ vff din l/ site~ vnd stich im zu dem gesicht siner lincke~ site~ vnd arbeit Indes etc

Sr den storcken schnabell solltu erlange~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 189v.jpg
|

You should lengthen the stork’s beak
Learn to bring the front leg backwards

Here the master teaches how one should do the element called the stork’s beak and do him this way: stand with your left foot forwards and hold your Messer on your right side at your right foot or above your right knee, so that the point is against the man, and expose yourself with your left side. If he strikes at the opening, pull your left foot well backwards as far as possible and raise your Messer with the stretched arm against his chest, and let him run into the point.

|

Den storchschnabel soltü erlengen,
Daß fuer paÿn zw rück ler prengen.

Hye sagtt der meyster wye man daß stuck daß do heysset der storch schnabel machen sol nw wiltu den storchschnabel machen So thue ym alzo stee mit deynem lincken fuß fuer und haltt deyn messer auff deyner rechten seytten bey deynem rechten fuß oder ob deynem rechten knye daß der ortt gegen dem man stee und gib dich ploß mit deyner lincken seytten hawtt er dir den alzo nach der ploeß So ruck deynen lincken fuß [97v] wol zw ruck auff daß weytteß und heb deyn messer mit gestracktem armen gegen seyner prust und laß yn dar an laüffen.

|

[189v] Den sto[r]chschnabel soltu erleng[e]n
Das furpayn zu ruck ler preng[e]n

Hye sagtt der meyste[r] wye ma[n] das stuck das do heysset der sto[r]chschnab[e]l mach[e]n soll vnd thu Im also stee mit deyne[m] linck[e]n fuß fur vnd halt dey[n] messer auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n pey deyne[m] recht[e]n fuß od[er] ob deyne[m] recht[e]n kny das der ortt geg[e]n dem ma[n] stee vnd gib dich ploß mit deyn[er] linck[e]n seytt[e]n hawtt er denn[e] also nach der ploß so ruck deyne[n] linck[e]n fuß woll zu ruck auff das weyttest vnd heb deyn messe[r] mit gestracktem arm[e] geg[e]n seyn[er] prust vnd loß In an de[n] ortt lauff[e]n ;

|

Den storcken schnabel soltu erlengen
Das fur pein ze ruck lere prengen

Hie saget der meinster von eyne~ stuck dz do heist der storcken schnabel So thün im also ste mit dinen lincke~ fus fur vnd halt din messer vff diner rechte~ site~ bÿ dinem rechte~ fus oder ob dinem rechte~ knue dz der ortt gege~ dem man ste vnd geb dich ploß mit diner lincken site~ haut er dir dan also noch der ploß so ruck din lincken fus wol zu ruck wol vff dz wuetest vnd hab din messer mit gestracktem arm gegem siner brust vnd loß in an din ort lauffen ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 190r.jpg

| Then, stand as before as he strikes at you a stroke from above and pull your left foot backwards, and go high with the Messer directly and with the stretched arm. And go with the point at the hand or arm, and let him strike into it. | | [190r] It[e]m stee als vo[r] so er auff dich hawett abe[r] eyn obe[r]haw vnd zeuch deyne[n] linck[e]n fuß zu ruck vnd far auff mit dem messer geradt vnd mit de[m] gestrackt[e]n arm[e] vnd far Im mit de[m] ortt nach de[r] handt ode[r] arm[e] vnd loß In da[r] eyn schlag[e]n | Itm~ ste als vor so er vff dich haulbt aber eyn ober haulb so zuck din lincke~ fus zu ruck vnd far vff mit dem messer gerad vnd mit gestracktem arm vnd loß in darin schlagen noch der hant oder arm ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, these elements are to be performed against these who run into and eagerly fight high and short, or do the hurling strokes against the man, and also leap with hurling strokes to the man. Thus, you have the stork’s beak and against which element or peculiarity you should do it, you are just taught. | daß stuck gehortt zw treyben wyder dye dy geren eyn lauffen und dy geren hoch vechten und kurcz oder wyder dy dye mit verworffen hewen zw dem man nohendt springen und alzo hastu wye man den storchschnabel sol machen etc.

Sequitur. | It[e]m dyse stuck gehör[e]n zu treyb[e]n wyd[er] dye dy do Ein lauffe[n] vnd dy gern[e] hoch fecht[e]n vnd kurtz od[er] dy verbo[r]ff[e]n[34] hew geg[e]n de[n] ma[n] mach[e]n vnd auch spring[e]n mit verborff[e]n hew[e]n zu de[m] ma[n] also hastu de[n] storch schnab[e]l vnd geg[e]n welch[e]m stuck od[er] eyg[e]nschafft du das mach[e]n solt pist du yetznid vntt[er] richt [etc] | [107v] Itm~ diß stuck gebrucht zu triben wider die die In lauffen vnd die gern hoch vechte~ vnd kurtz oder die verwerffen haulb gegem dem man machen vnd auch springe~ mit verworffe~ heulbe~ zu dem man also hastu den storcken schnabell gegem wem du dz triben solt dz bestu Itz woll vnderrichtt etc

Sr wer dir will ÿn lauffe~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 190v.jpg
|

Who wants to run into you
You should watch him with the point
If he wants to strike while leaping
Learn to sway the point backwards

Here the master teaches an element against the running in and against the fighters who run in eagerly. Prepare against him this way: assume the guard of the Bastei and as he wants to run into you, hold your Messer with the point forwards and let him run into it. If he wants to displace the point and goes to your Messer, change through “simultaneously” to the next opening.

|

Wer dir wil eyn laüffen,
Mit dem ortt soltü yn gaüffen,
Zw springent wil er schlagen,
Ortt zw ruck lertt gagen.

Hye lertt der meyster eyn stuck wyder dye eyn lauffen und wyder dy vechter dy geren eyn lauffen schick dich gegen yn alzo leg dich yn dy hut der pasteyn und wenn er dir dan eyn lauffen [98r] wil so haltt deyn messer mit dem ortt fuerdich und lasß yn dar an laüffen wil er dan verseczen den ortt und fertt nach deynem messer So wechsel yndeß durch zw der negsten ploß.

|

[190v] Wer dir will eyn lauffen
Mitt de[m] ortt soltu In gauffe[n]
Zuespringent will er schlag[e]n
Ortt zu ruck lertt gag[e]n
[35]

Hye lertt de[r] meyste[r] Eyn stuck wyd[er] das eynlauffen vnd wyd[er] dy vechtt[er] dy gern[e] Ey lauff[e]n schick dich Geg[e]n In also leg dich In dy hutt der pastey[en] vnd wenn[e] er dir denn[e] ey[n] lauffen will so hallt dey[n] messer mit de[m] ortt furdich vnd loß In da[r] an lauffen will er dir denn[e] ve[r]setz[e]n den ortt vnd fertt nach deyne[m] messe[r] so wechsel Indes durch zu der negst[e]n ploß [etc]

|

Wer dir wil in louffen
Mit ort soltu in gouffen
Zu springe~ wil er schlahen
Ort ze ruck lere gahen

Hie lert der meinster eyn stuck wider dz Inlauffe~ vnd wider die fechter die gern In lauffe~ Schick dich gegem Im also leg dich in die hut der pasteÿn vnd wan er dir dan ey~ lauffe~ will so halt din messer mit dem ort fur dich vnd loß in darin lauffe~ will er dan versetzñ den ortt vnd fert noch dim messer so wechsl Indes durch zu der nesten ploß ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 191r.jpg

| Then, assume the guard of the Luginsland. If he wants to run into you, go high with the arm and lower the point to his face or chest and push him away from you. | Item leg dich yn dy hüt luginsland wen er dir den ein lauffen wil so far hoch auff mit dem armen und senck ym den ortt yn daß gesichtt oder auff dy prust und scheub yn alzo von dir. | [191r] It[e]m leg dich In dy hutt luginslandt wenn[e] dir denn[e] eyn lauffen will so far hoch auff mit dem arm[e] vnd stuck Im de[n] ortt In das gesicht oder auff dy prust vnd scheub In also von dir [etc] | Itm~ leg dich in die hut luginßlant wan er dir dan in lauffe~ will so far hoch vff mit dem arm vnd senck im den ortt in dz gesicht oder vff die bruest vnd schüb In also von dir ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 191v.jpg

| Then, a note: in this element, as you go high with the Messer, you should wind the hilt under your arm well upwards in front of the head. Notice, if he falls to your point, strike at his head. | Merck yn dysem stuck So dw mit dem messer auff ferst So soltu winden daß gehultcz unter deyn armen wol ubersich fuer daß haubt Merck feltt er dir den nach dem ortt So schlag ym zw dem haubtt. | [191v] It[e]m nota In dysem stuck so du mit de[m] messe[r] auff ferst so soltu wind[e]n das gehultz vntt[er] dey[n] arm[e] woll vb[er]sich fur das hauptt Merck fellt er dir dan[n] nach dem ortt so schlag In zu de[m] haubtt [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 192r.jpg
|

If he wants to strike from the bind
The point makes him fail
If he seeks the opening
Make him reluctant with the point

You should understand the text this way: if he has bound you on your Messer on your left side, and he wants to strike at your right side, “simultaneously” go high with the hilt under your arm and lower the point down and thrust at his neck or chest.

|

Wil er auß dem pandt schlagen,
Der ort macht yn verczagen,
Sücht er dy plöß,

[98v] Mit ortt yn verdröß.

Den text soltu alzo verstan wenn er dir an gepünden hatt an deyn messer auff deyner lincken seytten und er wil schlagen zw deyner rechten seytten yndeß far auff mit dem gehulcz unter deyn armen und senck den ortt nyder und stich ym zw dem halz oder zw der prust.

|

[192r] Will er auß de[m] pandt schlag[e]n
Ortt macht In verzag[e]n
Sucht er dy plöß
Mitt ortt In verdröß

De[n] textt soltu also versta[n] wenn[e] er dir an gepund[e]n hatt an dey[n] messer auff deyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd er will schlag[e]n zu deyne[r] recht[e]n seytt[e]n Indes far auff mit de[m] gehultz vntt[er] dey[n] arm[e] vnd senck den ortt nyd[er] vnd stich Im zu dem hals od[er] zu der prust [etc]

|

[108r] Wil er vs dem pandt schlagen
Ort macht in vergagen
Sucht er die plos
Mit ort in verdros

Hie merck den text den soltu also verstan Wan er dir angepunde~ hat an din messer vff diner lincke~ site~ vnd er wil schlage~ zu diner rechte~ site~ Indes far vff mit dem gehultz vnder din arm vnd senck den ortt nider vnd stich im züm hals oder prust ~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 192v.jpg

|
Then, if he has bound you on your right side and wants to strike at your left, “simultaneously” do as before and set the point on him. |
Item hatt er dir an gepunden auff deyn rechte seytten und wil er umb schlagen zw deyner lincken seytten yndeß thü alz vor und secz ym den ortt an. |
[192v] It[e]m hatt er dir an gepund[e]n auff deyn[er] recht[e]n seytt[e]n vnd er will schlag[e]n zu deyn[er] recht[e]n Indes thu als vor vnd setz Im den ortt an [etc] | alliud Itm~ hat er dir angepünde~ vff din rechte site~ vnd er wil dir schlage~ noch diner rechte~ site~ Indes thu°n als vor vnd setz im den ort an ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 193r.jpg

| Then, a note: if something is being bound on you, you should always wind the point “simultaneously” at the face. If he displaces freely or in the crooked manner, you can always use the point from below or from above and defend the strokes or the thrusts with the point. | Nota waß auff dich wirtt gepünden daß thü albegen yndeß den ortt zw dem gesichtt soltt wynden er versecz frey oder krümp So magstu albegen den ortt prauchen unten oder oben schleg oder stich mit dem ortt weren etc. | [193r] It[e]m nota was auff dich wirtt gepund[e]n das du albeg Indes den ortt zu de[m] gesicht solt wind[e]n er versetz frey oder krump So magstu albeg den ortt prauch[e]n vntt[e]n ode[r] ob[e]n schleg od[er] stich mitt de[m] ortt weren[n] | Itm~ waß vff dich wurtt gebunde~ dz du alwege~ den ort zu dem gesicht solt winde~ er versetz frÿ oder krümbs so magstu alwege~ den ort bruchen vnte~ oder oben schlag oder stech mit dem ort weren ~~

Sr Schorpion mit siner kar | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 193v.jpg
|

The scorpio with its speed
Is dangerous to the face
Let the short edge fall against the head
Strike right, let hit in the twofold manner

Here the propagator of the art speaks about an element that is called the scorpio, and perform the element this way: strike a stroke from above from your right shoulder at his left firmly at his head with the stretched arm. “Simultaneously” as you have struck, let the short edge of your Messer go down as if against your head, the short edge down on your left shoulder. “Simultaneously” thrust again at his face to the left side. If you have not hit him with the thrust, pull your Messer with the point downwards towards yourself, but this way so that the point is lowered to your left side, and strike with the short edge at his head to his right side. “Simultaneously” turn your hilt under your right arm and step with your left foot behind his right one, and strike the long edge at his head. And this element is called the scorpio.

|

Der scorpian mit seyner kar,
[99r] Dem altlicz ist er gefar,
Dy kurcz schneyd gegen haubt laß fallen,
Schlag recht czwiuach laß prallen.

Hye sagtt der merer der künst von eynem stück daß heysset der scorpian und daß stuck treyb alzo haw ym von deyner rechten achsel zw seyner lincken starck eyn zw dem haubt mit gestracktem armen eyn oberhaw yndeß so dw gehawen hast so laß dy kurcz schneyd deyneß messerß sincken gleich gegen deym haubt dy kurcz schneyd uncz auff deyn lincke achsel yndeß stich ym wyder zw dem gesichtt seyner lincken seytten hastu ym denn nicht troffen mit dem stich So ruck deyn messer mit dem ort wyder gegen dir doch daß der ort gesenckt sey aüff deyn lincke seytten und schlag yn mit der [99v] kurczen schneyden auff seyn kopff seyner rechten seytten yndeß wendt deyn gehulcz unter deyn rechten armen und schreytt mit deynem lincken fuß hynter seynen rechten und schlag ym dy lang schneyd uber seyn haubt und daß stuck heysset der scorpian etc.

|

[193v] Sco[r]pia[n] mit seyne[m] kar
Dem antlitz ist gevar
Dy kurtz schneyd geg[e]n haup laß fallen
Schlag recht zwiuach las prallen

Hye sagtt d[er] mere[r] de[r] kunst vo[n] eyne[m] stuck das heysset d[er] scorpia[n] vnd das stuck treyb also haw Im vo[n] deyner recht[e]n achsel zu seyne[r] linck[e]n sta[r]ck eyn zu dem haubtt mit gestrackt[e]m arm[e] ey[n] eyne[n] ob[er]haw Indes so du gehaw[e]n hast so laß dy kurtz schneyd deynes messers sinck[e]n gleych geg[e]n deyne[n] haubtt dy kurtz schneyd vntt[e]n auff dey[n] lincke achsel[e]n Indes stich Im wid[er] zu de[m] gesicht seyn[er] linck[e]n seytt[e]n hastu In dann[e] nicht troff[e]n mit de[m] stich so ruck dey[n] messe[r] mitt dem ortt nyder geg[e]n dir doch daß de[r] ortt gesenckt sey auff dey[n] lincke seytt[e]n vnd schlag In mit d[er] kurtz[e]n schneyd auff sey[n] kopff seyne[r] recht[e]n seytt[e]n Indes wendt dey[n] gehultz vntt[er] dey[n] recht[e]n arm[e] vnd schreytt mit deyne[m] linck[e]n fuß hintt[er] seyne[n] recht[e]n vnd schlag Im dy lang[e]n schneyd vb[er] sey[n] haubtt vn[n] daß stuck heyst de[r] scorpian [etc]

|

Scorpion mit siner kar
Dem antlitz ist gefar
Die kürtz schnidt gegen dem haupt los fallen

[108v] Schlag recht zwiffach los prallen

Hie saget der meinster von eynen stuck heist des schorpion daß stuck tribe also haulb im von diner achsell zu siner lincke~ starck in zu dem haupt mit gestrackete~ arm in eyne~ ober haulb vnd Indes so du gehaulbñ hast so loß din kurtz schnid dines messers sencken glich gegem dem haupt die kurtz schnid vntz vff din lincke achsell Indes stich im wider zu dem gesicht siner lincke~ site~ hastu in dan mit troffen mit dem stich so ruck din messer mit dem ort wider gege~ dir doch dz der ort gesünck sÿ vff din lincke site~ vnd schlag in mit der kurtzen schnide~ vff sin kopff siner rechte~ site~ Indes wind din gehultz vnder den rechte~ arm vnd schrit mit dinem lincke~ fus hinder sinen rechte~ vnd schlag Im die lang schnid vber sin haupt daß ist der schorpion ~~

Sr baßiliscus mit sine~ gesicht | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 194r.jpg
|

The basilisk with its face
Makes the masters poisoned
Poisons the chest without fear
And harms the head with the striking point

Now, do the basilisk this way: as you both have bound on the Messers and he is in the crooked displacement or so, lie on his Messer with the long edge and wait when he wants to strike at your right side. If he is close to you in the bind, notice, while he is striking, fall in the armed hand and thrust firmly at his left side at the upper peak at the ear. If he wants to displace and goes high with the Messer, go also high with your arm and thrust with the armed hand firmly at his chest. Then, if he wants to fall on your Messer with the displacement, strike the hilt of the Messer at his head. “Simultaneously” let your right hand again go from the middle of your Messer and grab your hilt again in the right hand and set the point again on his chest. Thus, you have done the basilisk. Thus, you have done the basilisk.

|

Der w[b]asiliscus mit seym gesicht,
Dy meyster macht vergifft,
Er vergift dy prüst an forcht,
Und verseret daß hawbt mit schlagendem orcht.

Hye sagtt der meyster eyn stuck daß der basiliscus heyst Daß soltu alzo machen So ir peyde an gepunden habtt an dy messer und er ist yn der krummen versaczung oder suest So leg dich auff seyn messer mit der langen oder scharpffen schneyden und wartt wan er dir zw [100r] deyner rechten seytten schlagen wil So er dan nohend bey dir ist ym pandt merck dy weyl er ym schlag ist yndeß fal zw gewappender handt und stich ym starck auff seyn lincke seytten zw der oeberen czynnen zw dem oren So er denn will verseczen und fertt auff mit dem messer so far hoch auff mit dem armen und stich yn mit geboppender hand starck auff seyn prust will er den auff deyn messer fallen mit der versaczung So schlag ym daß gehulcz deß messerß uber seyn kopff yndeß laß deyn rechte hand wyder von der mitt deß messerß und pegreüff deyn gehulcz wyder yn dy rechte hand und secz ym den ortt wyder yn dy prust Alzo hastu den wasiliscum gemacht und daß stuck soltu treyben gegen den meystren dy nohend bey dem man vechten.

|

[194r] Wasilistus mit seyne[m] gesicht
Dy meyste[r] macht vergifft
Vergist dy prüst an vorcht
Vnd versertt das haubt mit schlag[e]nd[e]m orcht

Nu de[n] wasilistu[n] mach also so Ir payde an gepund[e]n habt an dy messe[r] vn[n] er ist In der kru[m]me[n] versatzung ode[r] pist so leg dich auff sey[n] messe[r] mit d[er] lang[e]n schneyd[e]n vnd wa[r]tt wenn[e] er dir zu deyn[er] recht[e]n seytt[e]n schlag[e]n will so er denn[e] nohent bey dir ist Im pandt Merck dy weyl er Im schlag ist so fall zu gewapp[e]nd[er] handt vnd stich sta[r] k auff sey[n] lincke[n] seytt[e]n zu de[n] ober[e]n zynne[n] zu den or[e]n so er denn versetz[e]n will vnd fertt auff mit de[m] messe[r] so far hoch auff mit deyne[m] arm[e] vnd stich In mit gewapp end[er] handt sta[r]ck auff sey[n] prust will er denn[e] auff dey[n] mess[er] falle[n] mit der versatzung so schlag Im das gehultz des messers auff sey[n] kopff Indes loß dey[n] rechte handt wyd[er] vo[n] d[er] mitt des messe[r]s vnd greyff dey[n] gehultz wyd[er] In dy recht[e]n handt vnd setz Im Im den ortt wyd[er] In dy prust also hastu den wasilistu[n] gemacht also hastu den wasilistu[n] gemacht [etc]

|

Basiliscus mit sine~ gesicht
Die meinster macht vergifft
Er vergifft die brust an forcht
Vnd verfortt dz haupt mit schlage~den Ort

[109r] Hie saget der meinster stück heist der basiliscüs So ir beyd an gepünde~ habent an die messer vnd er ist in der krümen versatzüng oder sünst so leg dich vff sin messer mit der lange~ oder scharpffen schnide~ vnd wart wan er mit der zu diner rechte~ site~ schlage~ Will so er dan nohet bÿ dir ist Indes fal zu gewoppetent° hantt vnd stich starck vff syn lincke site~ zu° der obern zÿnnen zu den oren so er dan will versetzen vnd fert vff mit dem messer so far hoch vff mit dem arm vnd stich im mit gewoppent° hant starck vff sin brust will er dan vff din messer fallen mit der versatzung so schlag Im dz gehultz des messers vber sin kopf Indes din rechte hant wider von der mit des messers vnd begriff din gehultz wider in die recht hãt vnd setz im den ort wider in brust Also hastu den basilisc[us] gemacht vnd stuck soltu triben gege~ den meinstern dÿ nohent by dem man vechte~ ~~

Sr klotz mit siner wartt | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 194v.jpg
|

The pommel with its way
Hits hard to the ears
“Simultaneously” be skillful
Turn the point to the chest in the armed way

Here the masters speaks about an element and speaks: The pommel with, etc. You should understand it this way: wind straight at his Messer and wait until he wants to strike with the crooked stroke to your left side, as you should stand with the left foot forwards. While he strikes to your left side, “simultaneously” fall in the armed hand and step with your right foot well to his right and hit him with the hilt of the pommel to his right ear. “Simultaneously” twitch the point with the armed hand to your left side sideways and set the point at his chest. If he displaces, work “simultaneously” with the striking point outside to the head, or go with the hilt from above on the inside above his hand and do the Messer-taking.

|

Der klocz mit seyner wartt,
[100v] Zw dem oren stost er hartt,
Yndeß piß behendt,
Bewoppend ortt zw der prust wend.

Hye sagtt der meyster von eynem stuck und spricht der klocz mit etc Daß soltu alzo verstan wynd ym gerad auff seyn messer und wartt wenn er mit der krum wil hawen zw deyner lincken seytten wann mit dem lincken fuß soltu vor sten dy weyl er dir dan hawet zw deyner lincken seytten yndeß fal zw gewoppender hand und schreyt mitt deynem rechten fuß wol zw seynem rechten und stoß yn mit dem gehulcz deß messerß zw seynem rechten oren yndeß czuck mit gewoppender hand den ortt gegen deyner lincken seytten peseytz ab und secz ym den ortt yn dy prust verseczt er denn So erbeyt yndeß mit dem [101r] schlagenden ortt zw dem kopff oder far mit dem gehulcz oben ynbendigß ober seyn hand und mach daß messer nemen etc

[another script] Sequitur textus.

|

[194v] Klotz mit seyne[r] wart
Zu den or[e]n stost er hart
Indes piß gehendt
Bewappendt ortt zu prust wendt

Hye sagtt d[er] meyst[er] vo[n] eyne[m] stuck vnd spricht de[r] klotz mit [etc] Das soltu also ve[r]sta[n] wind Im gerad auff seyn messer vnd wartt wenn[e] er mit der krum will haw[e]n zu deyn[er] linck[e]n seytt[e]n wann[e] mit de[m] linck[e]n fuß soltu vor sten weyll er dir denn[e] hawett zu deyn[er] linck[e]n seytt[e]n Indes fall zu gewapp[e]nd[er] handt vnd schreytt mit deyne[m] rechten fuß woll zu seyne[m] recht[e]n fuß vnd stoß In mit de[m] gehultz des messers zu seyne[n] recht[e]n or[e]n Indes zuck mit gewapp[e]nd[er] handt den ortt geg[e]n deyn[er] linck[e]n seytt[e]n peseyt ab vnd setz Im den ortt In dy prust versetz er denn[e] So erbeyt Indes mit de[m] schlagnd[e]n ortt zu de[m] kopff aussen od[er] far mitt de[m] gehultz ob[e]n vbe[r] sey[n] handt vnd mach das messe[r] neme[n] [etc]

|

Klotz mit siner wart
zu° den oren stost er hart
Indes pis behende

[109v] Gewoppent ort ze prust wend

Hie sagt der meinster von eynen stueck vnd spricht der klotz mit siner etc Daß soltu also verstan wind im gerad vff sin messer vnd wartt wan er mit der krume wil haulben zu diner lsite~ wan mit dem lincke~ fus soltu versten die wiell er dir dan haulbt zu diner lincke~ site~ Indes fal zu gewoppent hant vnd schrit mit dine~ rechte~ fus wol vff sin rechte~ fus vnd stos im mit dem gehultz des messers zu sine~ rechte~ oren Indes zuck mit gewoppenter hant den ort gege~ siner lincke~ site~ besitz ab vnd setz im den ortt in die prust versetz er dan so schag indes den schlagende~ ort zu dem kopf vssen oder far mit dem gehultz oben vber sin hant vnd mach daß messer nemen ~ Sr gewoppent mit dem klotz | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 195r.jpg
|

In the armed way with the pommel
Hit at the chest
In the armed way or so
Displace rightfully, this gives you pleasure

Here the master says how you should hit the man at the chest with the pommel, that is with the hilt. And do it this way: if he strikes at your ear or at your head to your right or left side, fall in the armed hand and lower the point to his chest. “Simultaneously” work with the blade of your Messer above firmly to the head or go with the armed hand sideways aside and set it at his face or chest.

|

Bewoppend mitdem kloß,
Zw der prüst stoß,
Bewoppend oder süst,
Verseczt rechtt eß gibtt dir lüst.

Hye sagtt der meyster wye dw mit dem kloß daß ist mit dem gehülcz solt den man yn dy prust stossen und thue ym alzo schlecht er dir zw dem oren oder zw dem kopff deyner rechten oder lincken seytten So fal zw gewoppender hand und senck ym daß gehulcz auff seyn prust yndeß erbeyt mit der klyngen [101v] deyneß messerß oben starck zw dem hawbt oder far mit geboppendem ortt peseytz ab und secz ym den yn daß gesichtt oder yn dy prust.

|

[195r] Gewappend mit de[m] kloß
Zu der prüst stoß
Gewappend oder sünst
Versetz recht eß gibt dir lust

Hye sagtt d[er] meyste[r] wye du mit de[m] cloß daß ist mit dem gehultz soltu den ma[n] In dy prust stossen vnd thu Im also Schlecht er dir zu de[n] or[e]n oder zu de[m] kopff deyn[er] recht[e]n ode[r] linck[e]n seytt[e]n so fall zu gewapp[e]nd[er] handt vnd senck Im das gehultz auf sey[n] prust Indes erbeytt mit der kling[e]n deynes messers ob[e]n sta[r]ck zu de[m] haubtt od[er] far mit gewapp[e]nd[er] handt beseytt ab vnd setz Im den In das gesicht od[er] prüst [etc]

|

Gewoppent mit dem klotz
zu der brust stos
Gewoppent oder sünst
Versetz recht es git dir luest

Hie saget der meinster wie du mit dem klotz dz ist mit dem gehultz soltu den man in die brust [110r] stossen vnd thün im also Schlecht er dir zu den oren oder zu dem kopf diner rechte~ oder lincken site~ so fal zu gewoppent° hant vnd senck im dz gehultz vff sin brust Indes arbeit mit der klinge~ dines messers oben starck zu dem kopff oder far mit gewoppenter hãt besitz ab vnd setz im den ortt in dz gesicht oder brust ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 195v.jpg

| Then, if he strikes at your right side so that you both are close at each other, “simultaneously” as he strikes at your right side, go high with the arm and set the point on his chest with the armed hand. If you want, you can go with the point under his hilt, and you can set the point on his face with the armed hand. | Item schlechtt er dir zw deyner rechten seytten so ir ped seyt nohend bey eynander yn dem so er schlecht zw deyner rechten seytten so far auff mit dem armen und secz ym den ortt yn seyn prust mit gewoppender hand wiltu den so magstu mit dem ortt faren unter seyn gehulcz und magst ym den ortt seczen yn daß gesicht gewoppend etc. | [195v] It[e]m schlett er dir zu deyne[r] recht[e]n seytt[e]n so ir payd seyt nahe[n]t pey eyn ande[r] In de[m] so er schlecht zu deyne[r] recht[e]n seytt[e]n so far auff mit de[m] arm[e] vnd setz Im den ortt In sey[n] prust mitt gewapp[e]nd[er] handt wiltu denn[e] so magstu mitt dem ortt forn[e] vntt[er] sey[n] gehultz vnd magst Im den ortt setz[e]n In das gesicht Gewappendt [etc] | Itm~ schlecht er dir zu diner rechte~ site~ so ir beid sint nohe byeÿnand° In dem so er schlicht zu diner rechte~ site~ so far vff mit dem arm vnd setz im den ortt in sin brust mit gewoppenter hãt wiltu dan so magstu mit dem ort sechtzen In dz gesicht ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 196r.jpg

| Then, if he is in the bind with you and wants to strike at your right side at the upper peak, “simultaneously” go at his chest with the armed point, that is with the armed hand. “Simultaneously” go with your right arm over his Messer and with the front part [of your Messer], also with the armed hand, go between his hilt or the hand and push his Messer with your left elbow to your right side, in that way you take his Messer. | Item ligtt er ym pandt mit dir und wil dir aber schlagen zw deyner rechten seytten zw der oberen czynnen yndeß far aber auff seyn prust gewoppend mitt dem ortt daß ist mit gewoppender hand yndeß far mit deynem rechten armen uber seyn messer und mit dem fodren teyl deß messerß und auch gewoppend far ym [102r] czwischen daß gehultcz und dy hand oder stoß daß seyn messer mit deynem lincken olpogen auff deyn rechte seytten so nymbstu ym daß messer etc. | [196r] It[e]m ligtt er Im pandt mit dir vnd will dir aber schlag[e]n zu deyne[r] recht[e]n seytt[e]n zu de[n] obre[n] zy[n]ne[n] Indes far auff mit deyne[n] recht[e]n sey[n] prust mit gewapp[e]nd[e]m ortt das ist mit gewapp[e]nde[r] handt Indes far mit deyne[m] recht[e]n arm[e] vbe[r] sey[n] messer vnd mitt dem fodre[n] teyll auch gewapp[e]nd far Im zwisch[e]n das gehultz ode[r] handt vnd stoß sey[n] mess[er] mit deyne[m] linck[e]n olpogen auff dey[n] rechte seytt[e]n So nymbstu Im das messe[r] [etc] | Itm~ ligt er im band mit dir vnd wil dir aber schlage~ zu diner rechte~ site~ zu der obern zÿnnen Indes far vff sin brust mit gewoppente° ortt dz ist mit gewoppente° hant Indes far mit dinem rechte~ arm vber sin messer vnd mit dem fordern teill auch gewoppent far im zwuschen dz gehultz der hãt vnd stos sin messer mit dinem lincke~ elnboge~ vff din rechte site~ so nÿmbstu im sin messer ~~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, there are many elements in the Messer which are not common, as armed elements and certain thrustings over, thrustings through and free fighting elements about which I say nothing | Item vil stuck seyn ym messer dy nit nicht gemeyn seyn alz gewappende stuck und etliche uber stechen durchstechen und frey vechterische stuck da von ich nichtz sag etc. | | Itm~ vil stueck sint im messer die nit gemeyn sin als yttlich gewoppent vber stich durch stechen frÿ vechte~ stuck do von ich nutz sage etc Sr Will er mit klossen

Sr text[us] | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 196v.jpg
|

If he wants to hit
At the chest with the pommel
You should rush to the displacement
And capture the defense

Here the master states a breaking if one wants to hit the other with the pommel or with the hilt at the chest and speaks: If he wants with the hilt, etc.

|

Wil er mit klossen,
Zw de prüst stossen,
Verseczen soltu dringen,
Und dy wer angewynnen.

Hye sagtt der meyster eyn pruch so man eynem mit dem kloß oder mit dem gehulcz yn dy prust wil stossen und sprichtt alzo will er mitt etc.

|

[196v] Will er mit klossen
Zu de[r] prust stosse[n]
Versetz[e]n soltu dring[e]n
Vnd dy wer angebyn[n]e[n]

Hye sagtt de[r] meyste[r] ey prüch So ma[n] eyne[n] mit de[m] kloß ode[r] mit de[m] gehultz In dy prust will stoss[e]n vnd spricht also will er mit de[m] kloss[e]n [etc]

|

[110v] Wil er mit klossen
Zu der brust stossen
Versetzen soltu dringen
Vnd die were an gewinnen

Hie saget der meinster eyn bruch so man eynem mit dem klotz oder gehultz in die brust stossen Vnd spricht also wil er mit kossen etc ~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, do the breaking this way: if you want to strike at his right ear, and “simultaneously” he goes with the armed hand with the hilt at your chest, “simultaneously” grab forwards with your left hand at his hilt behind his right hand and hit with your right arm firmly the blade of his Messer and step with your right foot to his right one and push firmly towards your left side. | [102v] Item den prüch mach alzo wiltu schlagen zw seynem rechten oren yndeß fertt er dir zw gewoppender hand mit dem gehulcz auff deyn prust yndeß greuff mit deyner lincken hand foren an seyn gehulcz hynter seyn rechte hand und stoß mit deynem rechten armen foren mit dem schafft starck an seyneß messerß klyngen und schreyt mit deynem rechten fuß zw seynem rechten und stoß starck auff deyn lincke seytten etc. | It[e]m de[n] pruch mach also wiltu schlag[e]n zu seyne[n] rechten or[e]n Indes fertt er dir zu gewapp[e]nd[er] hantt mit de[m] gehultz auff dey[n] prust Indes greyff mit deyn[er] linck[e]n handt forn[e] an sey[n] gehultz hintt[er] seyn rechte handt vnd stoß mit deynem recht[e]n arm[e] sta[r]ck an seynes messers kling[e]n vnd schreytt mit deyne[m] recht[e]n fuß zu seyne[m] recht[e]n vnd stoß sta[r]ck auff deyn lincke seytten [etc] | Den bruch mach also Wiltu schlage~ zu sinem rechte~ oren Indes fert er dir zu der gewoppenter hant mit dem gehultz vff din brust Indes griff mit diner lincken hant forn an sin gehultz hinten an sin rechte hãt vnd stos mit dinem rechte~ arm starck an sins messers klinge~ vnd schrit mit dinem rechte~ fus zu sinem rechte~ vnd stos starck vff din lincke site~ ~~ | | | | | | |

|- valign="top"

|
Cgm 582 197r.jpg

| Then, if you hit him towards your left side and he displaces it with the hanging point, “simultaneously” wind with your Messer with the mutating on his Messer at his chest or face. | | [197r] It[e]m schlechstu Im zu deyn[er] linck[e]n seytt[e]n vnd er ve[r]setz das mit hang[e]nde[m] ortt Indes windt Im mit deyne[m] messe[r] mit de[m] mutir[e]n an seyne[m] messe[r] zu seyn[er] prust oder an gesicht [etc] | | | | | | | |

|- valign="top"

| rowspan="2" |
Cgm 582 197v.jpg

| Then, if you strike at one’s left ear with the Entrüsthau and he goes with the hilt with the armed hand to your chest, “simultaneously” go with your hilt against his right side over the blade of his Messer and grab with your left hand at his hilt firmly downwards at your right side. And with your left hand push firmly from you to your right side downwards, and with your left hand push firmly from you to your right side,[36] in that way you take his Messer again. | Item schlecht dw eynem zw seynem lincken oren mit dem entrusthaw und er fertt dir mit dem gehulcz gewoppend auff deyn prust yndeß far mit deym gehulcz gegen seyner rechten seytten uber seyneß messerß klyngen und greuff mitt deyner lincken hand yn seyn gehulcz zw seyner rechten hand und reyß mitt deym gehulcz starck yn deyn rechte seytten nyder und mit deyner lincken hand scheub starck [103r] von dir auff deyn rechte seytten So nymbstu ym aber daß messer etc. | [197v] It[e]m schlegstu eyne[m] zu seyne[n] linck[e]n or[e]n mit dem entrusthaw vnd er fertt dir mit de[m] gehultz gewappendt auff dey[n] prust Indes far mit dey[m] gehultz geg[e]n seyn[er] recht[e]n seytt[e]n vb[er] seyns messers kling[e]n vnd greyff mit deyner linck[e]n handt In seyn gehultz sta[r]ck In dey[n] rechte seytt[e]n nyder vnd mitt deyner linck[e]n handt scheub sta[r]ck vo[n] dir auff dey[n] rechte seytt[e]n nyder vnd mit deyn[er] linck[e]n handt scheub sta[r]ck vo[n] dir auff dey[n] rechte seytt[e]n so nymbstu Im ab[er] das messe[r] [etc] | Itm~ schlestu eyne~ zu sine~ lincken oren mit dem entrusch haulb vnd er fert dir mit dem gehultz gewoppent vff sin brust Indes far mit dinem gehultz gege~ siner rechte~ site~ vber sins messers klinge~ vnd griff mit diner lincke~ hant in sin gehultz zu siner rechte~ hant vnd riß mit dem gehultz starck in die recht site~ nider vnd mit diner lincken hant schub starck von dir vff din rechte site~ | | | | | | |

|- valign="top" | Then, also break the two elements, as he sets the point at your chest to your both sides, break them with these two elements or breakings. You may also drop your Messer and do the breakings depicted before with both hands. The text follows. | Item alzo prich auch dy czwey stuck So er dir den ortt seczt yn deyn prust auff deyn ped seytten So prich sy mit dysen czweyen stucken oder pruchen dw magst auch deyn messer fallen lassen und mit peyden henden dy ee gemelten pruch machen etc

[another script] Sequitur textus | | [111r] Itm~ Also brich auch die zwei stuck so er dir den ortt setz vff din brust in die beide site~ so briche die mit dissen zwiche~ stucken du magst auch din messer fallen loßen vnd mit beide~ hende~ die egemelt bruech machen ~~

Sr Vier sint der henge~ | | | | | | |

|}
  1. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named oder
  2. abenteuerlich = ausgefallen, nicht alltäglich (Baufeld, S1)
  3. straufen = 1. die Haut abziehen, abstreifen 2. streuen. ( Baufeld, S228)
  4. durchwechseln
  5. plüpflich = plötzlich ( J.A. Schmeller, Bayerisches Wörterbuch, I,460 )
  6. Should be "seynem"
  7. Scribe probably meant to write "zu".
  8. Cgm 582 instead states the following: Here the master speaks about the thrusting through from above and they are to be performed with great prudence and close to the man, so that you do not fail in them. Now, do him this way: go to the man with your Entrüsthau to his left side and strike then around to the right side. Then, wind the weak of your Messer above his Messer to his left side and go through below his arm again to his right side, and fall with your left hand in the middle of the blade of your Messer, and press with it outside in the joint of his arm and elbow. Then, turn your left side to his right one, and press with the left hand from above quickly downwards, and with the right one at the bind, and raise his hand up. This way he is clenched.
  9. "d" is written over "s" to turn "seyne[m]" into "deyne[m]".
  10. Symbol which indicates that the text will be continued on the next page. The symbol looks similar to "qd", standing for quondam (Cappelli, S306).
  11. Symbol indicating that the text will be continued from the previous page. This looks different from the symbol on the previous page.
  12. The letter "f" has been written over a "g".
  13. These letters at the beginning of the paragraphs (B here and A on 158r) seem to indicate that the order of the paragraphs should be reversed, i.e., the content from 158r should be followed by that from 157r. This corresponds to the sequence of these techniques in Cod. Pal. Germ. 430. This may be related to the way in which the manuscript was written, as in all probability the manuscript was first illustrated and then provided with the text.
  14. Along with the letter A, which can be found on page 158r, this B indicates that the two sides have been swapped. The images have been switched accordingly in this composite.
  15. Along with the letter B, which can be found on page 157v, this A indicates that the two sides have been swapped. The images have been switched accordingly in this composite.
  16. prangen = prangen, glänzen (Hennig, S256)
  17. beiten = warten, zögern (Hennig, S24)
  18. A bird is painted on the left margin, near the beginning of the gloss. There are two pairs of fighters presenting two phases of the technique. Another bird is painted next to one of these pairs.
  19. Cgm 582 text: Here the master states a breaking against the counter-breaking. You should understand it this way: if he wants to take your Messer and grab with his left hand from above on your bind, and pushes your Messer down to your left side, and wants to take your Messer, “simultaneously” grab with your left hand in his left one, and pull firmly downwards to your left side. Then, strike your right arm from above over his left one, and go down through the same arm with your right hand, and swing well to your left side, and throw him over your right foot, as it is depicted below.
  20. A symbol () crossed with three vertical lines, a reference to a margin note with another script, the same hand
  21. A symbol )( crossed with three vertical lines, a reference to a margin note with another script, the same hand
  22. At the bottom of the page is the elaborate letter B, and on the following, the letter A (164v). In Cpg 430, these are located in the reverse order. This error suggests that the artist has swapped the pictures and allows the conclusion that the drawings have been received before the text in the manuscript. This has been corrected in this composite.
  23. gen = geben ( Deutsches Wörterbuch von Jacob und Willhelm Grimm,Bd. 5, Sp. 3342,21 )
  24. gereicht zur Ehre
  25. poß = böse ( Baufeld, S39 )
  26. teding kommt von tedinc = (Zwei-)kampf ( Henning, S236 ), dinc = ding ( Baufeld, S52 ). tedingen = strafen, büßen ( Baufeld, S49 )
  27. nindert = keinesfalls, keineswegs, nirgendwo ( Hennig, S243 )
  28. The writer apparently meant to start with a "v".
  29. zäumen = gefangen nehmen ( Baufeld, S254 )
  30. Letter crossed out at the end of the word.
  31. leme = Lähmung ( Hennig, S204 )
  32. scharpff
  33. vürbaz = weiter, darüber hinaus ( Hennig, S448 )
  34. verworfen
  35. gagen = gegen : räumlich hin, zu, nach etwas ( Lexer, S59/S63 )
  36. Unnecessary repetition, a scribe’s mistake.